امتناع وراث از پرداخت سهم الارث زوجه از غیر منقول می تواند موجب تملک ملک توسط زوجه به نسبت سهم خود بشود / نظریه مشورتی 7/1400/997 مورخ 1400/09/17 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه : 7/1400/997

شماره پرونده : 1400-7/1-997 ح

تاریخ نظریه : 1400/09/17

چنانچه ورثه متوفایی از تادیه ثمنیه قیمت اعیان و عرصه به زوجه دائمی متوفی امتناع کنند، استیفای حق زوجه از عین اموال چگونه است؟ آیا بر عین اموال به نسبت حق خود مالکیت پیدا می کنند و یا آن که فقط حق عینی نظیر فروش و یا استیفا از منافع دارد؟

هر چند برابر ماده 946 اصلاحی 1387/11/06 قانون مدنی و تبصره الحاقی به آن مصوب 1389/05/25 «زوجه از قیمت اموال غیرمنقول ارث می برد»؛ اما برابر ماده 948 قانون یاد شده «هرگاه ورثه از ادای قیمت امتناع کنند زن می تواند حق خود را از «عین اموال» استیفا کند». بنا به مراتب فوق با لحاظ آن که حق زوجه حقی عینی است؛ گرچه یکی از جلوه های «استیفای حق از عین یک مال» فروش آن است؛ اما در اجرای ماده یاد شده، این امر مانع از تملک ملک توسط زوجه به نسبت سهم خود از کل قیمت اموال غیرمنقول نیست. حکم مقرر در ماده 123 آیین نامه قانون ثبت املاک مصوب 1317/08/17 وزیر دادگستری با اصلاحات و الحاقات بعدی و رای شماره 23 مورخ 1396/01/15 هیات عمومی دیوان عدالت اداری که صدور سند مالکیت نسبت به ثمن عرصه و اعیانی در صورت امتناع از پرداخت قیمت را به رسمیت شناخته است، موید این دیدگاه است.