تخریب عمدی، تجاوز و تصرف و تعلیف منابع طبیعی مشمول ماده 690 قانون مجازات اسلامی 1375 است / نظریه مشورتی 7/1400/1084 مورخ 1400/10/05 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

جزئیات نظریه

شماره نظریه : 7/1400/1084

شماره پرونده : 1400-186/1-1084 ک

تاریخ نظریه : 1400/10/05

استعلام :

با توجه به تصویب و اجرایی شدن بند «الف» ماده 29 «قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مصوب 1395»:

1- آیا مواد 690 از قانون تعزیرات در باب تخریب منابع طبیعی و 42، 43، 44، 44 مکرر، 46 و 50 از «قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع» در باب تعلیف غیر مجاز دام در جنگل و مرتع و قطع درختان جنگلی و تهیه هیزم و چوب از منابع جنگلی و قطع درختچه در منابع ملی، نسخ ضمنی شده است؟

2- آیا بند «الف» ماده 29 از قانون مرقوم، اختصاص به تخلف افرادی دارد که از طرف بالاترین مقام دستگاه اجرایی و در چهارچوب مصوبات هیأت وزیران جهت بهره برداری از مراتع و جنگل ها با دولت قرارداد منعقد کرده و از مفاد قرارداد تخلف می کنند؛ یا این که عام و کلی بوده و شامل جرایم ارتکابی توسط همه افراد (چوپانان در تعلیف غیر مجاز، کشاورزان در تصرف عدوانی اراضی ملی، افرادی که مثلاً دو اصله درخت قطع می کنند و ...) که قراردادی با دولت ندارند نیز می شود؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :

1- با تصویب و لازم الاجرا شدن بند «الف» ماده 29 «قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مصوب 1395»، مواد اشاره شده در استعلام نسخ نشده است و هر یک از این مواد و بند «الف» ماده 29 قانون صدرالذکر در جای خود قابلیت استناد و اعمال دارد؛ با این توضیح، در حال حاضر تخریب عمدی منابع طبیعی و تجاوز و تصرف منابع طبیعی مشمول ماده 690 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب 1375 است و مواد 42، 44 و 45 و قسمت آخر ماده 50 از «قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع» راجع به جرم انگاری رفتارهای تصریح شده در این مواد است و ماده 41 قانون اخیرالذکر نیز در خصوص نقشه برداری و تعیین حدود کلیه اراضی جنگلی جلگه های شمالی است و ماده 44 آن نیز با عنایت به نظر شورای نگهبان و این که «ضبط و فروش دام» موضوع این ماده مغایر با موازین شرعی شناخته شده است، عملاً قابلیت استناد را ندارد.

بند «الف» ماده 29 یادشده در مقام جرم انگاری مجدد رفتارهای موضوع مواد پیش گفته نیست؛ بلکه جبران خسارت و پرداخت جریمه به شرح مقرر در این بند ناظر به متخلفین از احکام این ماده است که در بندهای «الف» و «ب» و نیز آیین نامه اجرایی بند «ب» ماده مذکور مشخص شده است و مقررات بند «الف» ماده 29 قانون اجرای احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مغایرتی با مواد اشاره شده ندارد تا موجب نسخ آن ها شود.

2- با توجه به عبارت «متخلفین از این ماده» در بند «الف» ماده 29 قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور و همان طور که در انتهای بند یک نیز بیان شد، منظور از «متخلفین»، متخلفین از مقررات بندهای «الف» و «ب» این ماده و آیین نامه اجرایی بند «ب» است و به دیگر افرادی که جرایمی از قبیل تخریب عمدیِ یا منابع طبیعی و یا تجاوز به آن و یا جرایم موضوع قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع را مرتکب می شوند، تسری ندارد./