رای شماره 500 مورخ 1392/08/06 هیات عمومی دیوان عدالت اداری: دادنامه قطعی دادگاه در باب احراز وقوع معامله غیر منقول و تاریخ آن و تأیید و تنفیذ مالکیت شخص ذی نفع معتبر و تبعیت از مدلول دادنامه قطعی مذکور الزامی است

مشخصات رای شماره 500 مورخ 1392/08/06:

شماره دادنامه: 500

تاریخ دادنامه: 1392/08/06

کلاسه پرونده: 90/634

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

موضوع شکایت و خواسته: اعلام تعارض در آراء صادر شده از شعب دیوان عدالت اداری در باب پذیرش مالیکیت احراز شده در دادگاه 

بیشتر بخوانید:

موضوعات حقوقی در آرای دیوان عدالت اداری

عقد بیع در نظریات مشورتی

مقررات ثبت اسناد و املاک

ثبت اسناد، املاک و اموال در آراء وحدت رویه قضایی

گردش کار رای شماره 500 مورخ 1392/08/06:

آقای محمد چگینی به موجب لایحه ای کـه به شماره 2500/711/د41 ـ 1388/11/3 ثبت دفتر هیأت عمومی دیوان عدالت اداری شده اعلام کرده است که:

احتراماً این جانب محمد چگینی شاکی پرونده کلاسه 8/83/3316 می باشم کـه رای به رد شکایت این جانب صادر شده است، و این در حالی است کـه برای آقایان فخرالدین بدریان به وکالت از آقای احمد چگینی و آقای رضا چگینی و آقای نادر برزن کـه دادنامه های آنها پیوست می باشد رای به وارد دانستن شکایت و به نفع آنها صادر شده است. لذا تقاضا دارم با وجود شرایط مشابه اینجانب با آنها، پرونده در هیأت عمومی مطرح و جهت صدور رای وحدت رویه اقدام شود.

گردش کارپرونده ها و مشروح آراء به قرار زیر است:

الف: شعبه هشتم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 83/8/3316 با موضوع دادخواست آقای *** به وکالت از آقای *** به طرفیت سازمان مسکن و شهرسازی استان قزوین و به خواسته الزام طرف شکایت به واگذاری عین زمین یا در صورت عدم امکان به صورت معوض از سایر اراضی دولت برابر مفاد دادنامه شماره 609 ـ 1383/5/18 در کلاسه پرونده 83/25/4ح شعبه چهارم دادگاه عمومی قزوین و دادنامه شماره 615 ـ 1383/10/19 در کلاسه پرونده 83/490/1 صادر شده از شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استان قزوین به موجب دادنامه شماره 1963 ـ 1385/9/18، مفاداً به شرح آینده به صدور رای مبادرت کرده است:

با ملاحظه اوراق پرونده نظر به این کـه قولنامه عادی مورخ 1369/1/15 مبنی بر انتقال پلاک 41 بخش 5 قزوین به متراژ هزار مترمربع به آقای چگینی در سال 1383 به موجب دادنامه شماره 609 ـ 1383/5/18 شعبه چهارم دادگاه عمومی قزوین کـه طی دادنامه شماره 615 ـ 1382/10/19 شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استان قزوین تأیید و تنفیذ شده است و با توجه به این کـه زمین موصوف در سال 1370 از سوی سازمان مسکن و شهرسازی استان قزوین تملک شده است، لذا شاکی در زمان تملک رسماً و قانوناً مالک نبوده است تا در حال حاضر استحقاق دریافت معوض ملک را داشته باشد ضمن آن کـه نامبرده در مهلت تعیین شده در تبصره ذیل ماده 7 قانون زمین شهری مصوب سال 1366 به سازمان مسکن و شهرسازی مراجعه نکرده و تشکیل پرونده نداده است بر این پایه و در این خصوص تخلفی از مقررات از سوی مشتکی عنه ملحوظ نیست، شکایت شاکی رد می شود.

رای صادر شده ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در دیوان است. رای مذکور به موجب رای شماره 4406 ـ 1386/12/26 شعبه اول تجدیدنظر دیوان عدالت اداری عیناً تأیید و استوار شده است.

ب: شعبه هشتم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 8/83/222 با موضوع دادخواست آقای رضا چگینی به طرفیت سازمان مسکن و شهرسازی استان قزوین و به خواسته تقاضای مطالبه معوض زمین به موجب دادنامه شماره 2668 ـ 1384/11/9، مفاداً به شرح آینده به صدور رای مبادرت کرده است:

با ملاحظه اوراق پرونده نظر به این کـه بر اساس دادنامه شماره 37 ـ 79 شعبه دوم دادگاه عمومی قزوین مالکیت شاکی نسبت به یک هزار مترمربع زمین مزروعی واقع در پلاک ثبتی 41 اصلی بخش 5 قزوین مورد تأیید و تنفیذ قرار گرفته است و با توجه به این کـه زمین موصوف در اجرای ماده 9 قانون زمین شهری به تملک سازمان طرف شکایت درآمده است و با عنایت به این کـه مالک از مزایای مقرر در مواد 6 یا 8 قانون اراضی شهری مصوب سال 1360 استفاده نکرده است.

لذا با پذیرش خواسته شاکی و رد دفاعیات غیر موجه مشتکی عنه به استناد تبصره های ذیل ماده 9 قانون زمین شهری مصوب سال 1366 مجلس شورای اسلامی حکم به الزام سازمان مسکن و شهرسازی استان قزوین نسبت به اعطای زمین معوض از اراضی موجود به مساحت 1000 مترمربع به شاکی صادر و اعلام می دارد. رای صادر شده ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در دیوان است. رای مذکور به موجب رای شماره 738 ـ 1385/5/7 شعبه دوم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری عیناً تأیید و استوار شده است.

ج: شعبه هفتم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 7/82/1489 با موضوع دادخواست آقای نادر برزن به طرفیت سازمان مسکن و شهرسازی استان قزوین و به خواسته الزام به واگذاری ملک معوض بابت اراضی مورد تملک و یا استرداد زمین و یا پرداخت ارزش آن به موجب دادنامه شماره 2239 ـ 1382/9/26، مفاداً به شرح آینده به صدور رای مبادرت کرده است: حسب محتویات پرونده وکیل شاکی طی دادخواست و با استناد به مبایعه نامه عادی تنفیذ شده در محاکم عمومی دادگستری قزوین و مستند به اقدامات تملکی طرف شکایت مطابق تبصره های ذیل ماده 9 قانون زمین شهری مصوب سال 1366 تقاضای واگذاری ملک معوض را دارد، طرف شکایت طی لایحه ای به شماره فوق الذکر ضمن ایراد به سند عادی شاکی از جهت این کـه فقط نسبت به تنظیم کنندگان، دارای آثار قانونی است نه نسبت به اشخاص ثالث (سازمان مسکن و شهرسازی) تأمین خواسته شاکی را منوط به ابطال اقدامات تملکی سازمان دانسته و از طرفی مستنداً به تبصره ذیل ماده 7 قانون زمین شهری به لحاظ عدم تشکیل پرونده برای مشمول شدن و استفاده از نصاب مالکانه و همچنین استفاده حقوق مزبور توسط مالکان اولیه اراضی مورد تملک، خواسته مطروح را مردود اعلام داشته است با عنایت به مراتب فوق نظر به این کـه پس از تنفیذ اسناد عادی در محاکم عمومی دادگستری محل به عنوان مالک، سمت شاکی محرز است و از طرفی اعطای حقوق مالکانه مطابق تبصره های ذیل ماده 9 قانون زمین شهری مصوب سال 1366 امری قانونی است و مستلزم ابطال اقدامات تملکی نیست چون در صورت اخیر مطابق مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام مصوب سال 1370 اقدام خواهد شد و مشتکی عنه دلیلی بر اعطای حقوق مالکانه به مالکان اولیه اراضی مورد تملک ابراز نکرده است، لذا خواسته شاکی قانونی است و به الزام طرف شکایت به اعطای زمین معوض از اراضی موجود صادر و اعلام می شود و در خصوص استرداد زمین یا پرداخت بهای آن با رعایت واگذاری ملک معوض و به لحاظ عدم وجاهت قانونی خواسته حکم به رد شکایت صادر می شود. رای صادره ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی است. رای مذکور به موجب رای شماره 118 ـ 1384/2/3 شعبه هفتم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری عیناً تأیید و استوار شده است.

د: شعبه هشتم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 83/8/292 با موضوع دادخواست آقای فخرالدین بدریان به وکالت از آقای احمد چگینی به طرفیت سازمان مسکن و شهرسازی استان قزوین و به خواسته الزام به واگذاری زمین معوض بابت زمین تملکی به موجب دادنامه شماره 2678 ـ 1384/11/9، مفاداً به شرح آینده به صدور رای مبادرت کرده است: با ملاحظه اوراق پرونده به موجب دادنامه شماره 1063 ـ 1373/8/19 شعبه سوم دادگاه حقوقی 2 قزوین مفاد سند عادی مورخ 1357/11/29 مبنی بر مالکیت آقای احمد چگینی نسبت به یک قطعه زمین به مساحت یک هکتار از اراضی واقع در پلاک 41 اصلی بخش 5 قزوین مورد تأیید قرار گرفته و با توجه به این کـه زمین موصوف در سال 1370 در اجرای ماده 9 قانون زمین شهری به تملک سازمان طرف شکایت درآمده است و با عنایت به این کـه مالک از مزایای مقرر در مواد 6 یا 8 قانون اراضی شهری استفاده نکرده است، لذا به استناد تبصره های ذیل ماده 9 قانون زمین شهری مصوب سال 1366 مجلس شورای اسلامی به الزام سازمان مسکن و شهرسازی استان قزوین نسبت به اعطای زمین معوض بابت یک هکتار زمین تملک شده شاکی حکم صادر و اعلام می دارد. رای مذکور به موجب رای شماره 1476 ـ 1386/4/10 شعبه اول تجدیدنظر دیوان عدالت اداری عیناً تأیید و استوار شده است.

هـ: شعبه دوازدهم دیوان عدالت اداری در رسیدگی به پرونده شماره 12/82/917 با موضوع دادخواست آقای نادر برزن به وکالت آقای بهزاد فخیمی به طرفیت سازمان مسکن و شهرسازی استان قزوین و به خواسته تقاضای الزام سازمان خوانده به واگذاری قطعاتی از اراضی تفکیکی و مسکونی آن سازمان به عنوان نصاب قانونی طبق واگذاریهای مشابه و مطالبه خسارت دادرسی از هر قبیل به موجب دادنامه شماره 787 ـ 1385/4/20، مفاداً به شرح آینده به صدور رای مبادرت کرده است: در خصوص شکایت آقای نادر برزن با وکالت آقای بهزاد فخیمی به طرفیت سازمان مسکن و شهرسازی استان قزوین به خواسته الزام سازمان به واگذاری قطعاتی از اراضی تفکیکی و مسکونی آن سازمان به عنوان نصاب قانونی طبق واگذاریهای مشابه ومطالبه خسارت دادرسی از هر قبیل، با توجه به بررسی مفاد دادخواست و لایحه دفاعیه اداره طرف شکایت نظر به این کـه قولنامه عادی مورخ 1369/3/10 مبنی بر انتقال یک قطعه زمین از پلاک شماره 41 واقع در بخش 5 قزوین به مساحت نیم هکتار به شاکی در مورخ 1378/6/7 طی دادنامه شماره 746 شعبه سوم دادگاه تجدیدنظر استان قزوین تنفیذ شده است و با عنایت به این کـه طبق تبصره 11 ماده 9 قانون زمین شهری در سال 1366 قانون مزبور به مدت 5 سال از تاریخ تصویب قابل اجرا بوده است بنابراین در زمان تملک ملک موصوف شاکی رسماً و قانوناً مالک ملک نبوده است و از طرفی دلیلی بر مراجعه شاکی در مهلت های تعیین شده برای صاحبان اسناد عادی مندرج در تبصره ذیل ماده 6 قانون اراضی شهری مصوب سال 1360 و تبصره ذیل ماده 7 قانون زمین شهری به سازمان طرف شکایت و تشکیل پرونده ملاحظه نمی شود. لذا شکایت شاکی وارد تشخیص نمی شود، به رد آن حکم صادر و اعلام می شود. رای دیوان قطعی است.

با تجدیدنظر خواهی آقای نادر برزن با وکالت آقای بهزاد فخیمی از رای مذکور شعبه هفتم تجدیدنظر دیوان عدالت اداری به موجب دادنامه شماره 8 ـ 1386/1/20 به شرح آینده به صدور رای مبادرت کرده است: به شرح مفاد دادخواست تنظیمی نامبرده نوشته این موضوع قبلاً در شعبه هفتم دیوان عدالت اداری به موجب پرونده کلاسه 7/82/1489 رسیدگی و منتهی به صدور دادنامه شماره 2239 شد کـه در پرونده کلاسه 7ت/83/1243 تجدیدنظر شعبه هفتم دادنامه موصوف مورد تأیید واقع می شود. بدین توضیح رسیدگی شعبه دوازدهم فاقد وجاهت قانونی است زیرا موضوع مورد شکایت تابع امر مختوم بوده است.

با التفات به مراتب فوق با وارد دانستن تجدیدنظر خواهی و نقض رای معترضٌ عنه در مورد شکایت شاکی با وکالت آقای بهزاد فخیمی با رعایت بند ت ماده 20 آیین دادرسی دیوان عدالت اداری قرار رد شکایت صادر می شود. این قرار قطعی است. هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور رؤسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد. پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به صدور رای مبادرت می‎کند.

رای رای شماره 500 مورخ 1392/08/06 هیأت عمومی

اولاً: تعارض در آراء محرز است.

ثانیاً: با توجه به مفهوم رای وحدت رویه شماره 166 ـ 1375/7/28 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری و نظر به اعتبار دادنامه های قطعی دادگاههای دادگستری در باب احراز وقوع معامله غیر منقول و تاریخ آن و نتیجتاً تأیید و تنفیذ مالکیت شخص ذی نفع و لزوم تبعیت از مدلول دادنامه قطعی مذکور در اجرای تکالیف مبتنی بر تقاضای مالک، دادنامه شماره 2668 ـ 1384/11/9 شعبه هشتم دیوان کـه با پذیرش اعتبار سند عادی تنفیذ شده در دادگاه عمومی قزوین به حقانیت شاکی حکم صادر کرده است، صحیح و موافق مقررات است.

این رای به استناد بند 2 ماده 12 و ماده 89 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 برای شعب دیوان عدالت اداری و سایر مراجع اداری مربوط در موارد مشابه لازم الاتباع است.

معاون قضایی دیوان عدالت اداری