آیین نامه پرداخت تسهیلات به کارکنان مؤسسات اعتباری مستند به قانون بودجه 1404 مصوب 1404/07/15 بانک مرکزی

شناسنامه آیین نامه پرداخت تسهیلات به کارکنان مؤسسات اعتباری:

شماره ابلاغ: 196852‏/04
تاریخ ابلاغ: 1404/08/07
مرجع تصویب: بانک مرکزی
تاریخ تصویب: 1404/07/15 بانک مرکزی

بیشتر بخوانید:
+  مقررات پرداخت تسهیلات بانکی
+  موضوعات بانکی در آراء وحدت رویه قضایی
+  تسهیلات بانکی در آراء دیوان عدالت اداری
+  پرداخت تسهیلات بانکی در نظریات مشورتی

متن آیین نامه پرداخت تسهیلات به کارکنان مؤسسات اعتباری:

احتراماً، پیرو بخشنامه شماره 03/283729 مورخ 1403/11/21 در خصوص ابلاغ «آیین نامه پرداخت تسهیلات به کارکنان مؤسسات اعتباری» و با عنایت به تنفیذ جزء (۷) بند (ث) تبصره (۱۳) قانون بودجه سال ۱۴۰۳ در بند (ج) تبصره (۱۵) قانون بودجه سال ۱۴۰۴ کل کشور و همچنین نظر به این که سقف تسهیلات پروژه های حمایتی مسکن موضوع ماده (۴) قانون جهش تولید مسکن، مورد اشاره در ماده (۳) دستورالعمل مذکور پیرامون سقف تسهیلات اعطایی بابت خرید مسکن و سقف تسهیلات بابت تعمیرات مسکن به هر یک از کارکنان مؤسسات اعتباری، در مقاطع زمانی مختلف تغییر می نماید، هیأت عامل بانک مرکزی در بیست و پنجمین جلسه مورخ 1404/07/15 مفاده ماده مزبور را به شرح زیر اصلاح نمود:
سقف تسهیلات اعطایی بابت خرید مسکن به هر یک از کارکنان، معادل سقف فردی تسهیلات پروژه های حمایتی مسکن موضوع ماده (۴) قانون جهش تولید مسکن می باشد و سقف تسهیلات بابت تعمیرات مسکن به هر یک از کارکنان معادل ۴۰ درصد تسهیلات اعطایی بابت خرید مسکن می باشد.
همچنین بر اساس مصوبه فوق الاشاره، علاوه بر تعیین سقف تسهیلات اعطایی به کارکنان مؤسسات اعتباری، بر رعایت ملاحظات فقهی موضوع مصوبه یکصد و دومین جلسه مورخ 1403/2/19 شورای فقهی بانک مرکزی (تصویر پیوست) تأکید گردیده است.

در پایان ضمن ارسال نسخه اصلاحی «آیین نامه پرداخت تسهیلات به کارکنان مؤسسات اعتباری» به شرح پیوست، خواهشمند است دستور فرمایند مراتب به قید تسریع و با لحاظ مفاد بخشنامه شماره 96/149153 مورخ 1396/5/16 به تمامی واحدهای آن مؤسسه اعتباری ابلاغ شده و بر حسن اجرای آن و نیز رعایت مصوبه فوق الذکر شورای فقهی بانک مرکزی، نظارت دقیق به عمل آید.‏
رئیس مرکز تنظیم گری
مدیریت کل تنظیم مقررات

آیین نامه پرداخت تسهیلات به کارکنان مؤسسات اعتباری

به استناد بند (ج) تبصره (15) «قانون بودجه سال کل کشور 1404»، «آیین نامه پرداخت تسهیلات به کارکنان مؤسسات اعتباری» که از این پس به اختصار «آیین نامه» نامیده می شود، به شرح زیر تصویب می گردد:

فصل اول : تعاریف و کلیات

ماده ۱- در این آیین نامه عبارات ذیل در معانی مشروح به کار می روند:
۱- ۱ - بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران؛
۱- 2 - مؤسسه اعتباری: اشخاص حقوقی که با مجوز بانک مرکزی یا به موجب قانون، تحت عنوان بانک یا مؤسسه اعتباری غیربانکی به انجام عملیات بانکی مبادرت می نمایند؛
۱- 3 - کارکنان: افرادی که دارای رابطه استخدامی با مؤسسه اعتباری بوده و تحت پوشش بیمه آن می باشند؛
۱- 4 - تسهیلات: انواع تسهیلات اعطایی از سوی مؤسسه اعتباری به کارکنان؛
۱- 5 - شرکت وابسته: اشخاص زیر به عنوان شرکت وابسته مؤسسه اعتباری محسوب می شوند:
1- 5 - 1- شخص حقوقی که بیش از 50 درصد سهام آن به طور مستقیم و یا غیرمستقیم متعلق به مؤسسه اعتباری است یا اکثریت اعضای هیأت مدیره آن را مؤسسه اعتباری تعیین می نماید و همچنین سایر اشخاص حقوقی که طبق استانداردهای حسابداری، واحد تجاری فرعی و وابسته مؤسسه اعتباری قلمداد شوند؛
1- 5 - 2- اشخاص حقوقی که کارکنان مؤسسه اعتباری به نمایندگی از طرف مؤسسه اعتباری دارای مناصب مدیریتی (عضو هیأت مدیره، هیأت عامل، مدیرعامل و قائم مقام مدیرعامل) در آن شخص حقوقی باشند؛
1- 5 - 3- صندوق های مرتبط با طرح های خاص بازنشستگی کارکنان یا جبران خدمات کارکنان مؤسسه اعتباری که به طور مستقیم یا غیرمستقیم تحت کنترل یا نفوذ قابل ملاحظه مؤسسه اعتباری – وفق معیارهای مقرر در استانداردهای حسابداری مربوط باشد. مانند صندوق بازنشستگی کارکنان، مؤسسه تأمین رفاه و آتیه کارکنان، صندوق ذخیره کارکنان.

فصل دوم - حدود و نحوه اعطای تسهیلات

ماده ۲- مانده مجموع تسهیلات پرداختی به هر یک از کارکنان در هر سال به استثنای تسهیلات اعطایی بابت خرید مسکن و تعمیرات مسکن، نباید از ۵۰ برابر سقف حقوق و فوق العاده های مستمر شاغلین (معادل هفت برابر حداقل حقوق ثابت و فوق العاده های مستمر شاغلین موضوع تبصره ذیل ماده (۷۶) قانون مدیریت خدمات کشوری که سالیانه به تصویب هیأت محترم وزیران می رسد)، فراتر شود.
تبصره - فاصله زمانی پرداخت تسهیلات موضوع این ماده به کارکنان نباید کمتر از یک سال باشد.

ماده ۳- سقف تسهیلات اعطایی بابت خرید مسکن به هر یک از کارکنان معادل سقف فردی تسهیلات پروژه های حمایتی مسکن موضوع ماده (۴) قانون جهش تولید مسکن می باشد و سقف تسهیلات بابت تعمیرات مسکن به هر یک از کارکنان معادل ۴۰ درصد تسهیلات اعطایی بابت خرید مسکن می باشد.
تبصره - قالب حقوقی عقد مرابحه به عنوان جایگزین عقد جعاله در تسهیلات اعطایی به کارکنان استفاده گردد.

ماده ۴- حداقل نرخ سود تسهیلات بر اساس بند (۴) مصوبه یک هزار و دویست و بیست و دومین جلسه شورای پول و اعتبار تعیین می شود.

ماده ۵- اعطای تسهیلات به افرادی که از دستگاه های اجرایی و سایر اشخاص حقوقی به عنوان مأمور در مؤسسه اعتباری اشتغال می یابند، ممنوع می باشد.

ماده ۶- استفاده از منابع سپرده قرض الحسنه پس انداز توسط مؤسسه اعتباری برای پرداخت تسهیلات ممنوع است.

ماده ۷- اعطای تسهیلات موضوع این آیین نامه در قالب عقد مرابحه و صرفاً از محل منابع مالکانه مؤسسه اعتباری امکان پذیر است.

ماده ۸- پرداخت تسهیلات به اعضای غیرموظف هیأت مدیره ممنوع است.

ماده ۹- مدت بازپرداخت تسهیلات، نحوه بازپرداخت تسهیلات، حداقل مدت حضور کارکنان در مؤسسه اعتباری برای دریافت تسهیلات، مطابق شرایطی است که با تفاهم شورای هماهنگی بانک های دولتی و کانون بانک ها و موسسات اعتباری خصوصی تدوین و به تصویب هیأت مدیره هر یک از مؤسسات اعتباری می رسد.

ماده ۱۰- اعطای تسهیلات به کارکنان بانک های قرض الحسنه در قالب عقد مرابحه و صرفاً از محل حقوق مالکانه آن ها امکان پذیر است.

ماده ۱۱- مدیر ارشد رعایت قوانین و مقررات (تطبیق)، موظف است گزارش های مربوط به رعایت مفاد این آیین نامه را به کمیته رعایت قوانین و مقررات (تطبیق) ارایه نموده و پس از تأیید در کمیته یاد شده، مراتب را در هیأت مدیره برای تصویب، گزارش نماید و مصوبه هیأت مدیره را به مدیریت کل نظارت بر بانک ها و مؤسسات اعتباری بانک مرکزی ارسال کند.

ماده ۱۲- اعطای تسهیلات به کارکنان شرکت های وابسته و میزان و شرایط آن از جمله نرخ سود و کارمزد، مدت زمان بازپرداخت، دوره تنفس، وثایق دریافتی و وجه التزام تأخیر تأدیه دین، صرفاً مطـابق بـا ضوابط مقرر در خصـوص سایر مشتریان مؤسسه اعتباری، مجاز می باشد.

ماده ۱۳- میزان و شرایط اعطای تسهیلات به همسر و فرزندان تحت تکفل کارکنان از جمله نرخ سود و کارمزد، مدت زمان بازپرداخت، دوره تنفس، وثایق دریافتی و وجه التزام تأخیر تأدیه دین، مطابق با ضوابط مقرر در خصوص سایر مشتریان مؤسسه اعتباری می باشد.

ماده ۱۴- مؤسسه اعتباری موظف است میزان و جزییات تسهیلات اعطایی به کارکنان را در سامانه سمات بانک مرکزی درج نماید. همچنین میزان تسهیلات اعطایی به کارکنان باید بـه صورت یک یادداشت مستقل در یادداشت های همراه صورت های مالی مؤسسه اعتباری افشاء شود.

فصل سوم - ضمانت اجرا

ماده ۱۵- تخلف از مفاد این دستورالعمل توسط مؤسسه اعتباری، موجب اعمال مجازات های مقرر در قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و سایر قوانین و مقررات مربوط می گردد.

آیین نامه پرداخت تسهیلات به کارکنان مؤسسات اعتباری» مشتمل بر 15 ماده و دو تبصره در جلسه مورخ 1404/7/15 هیأت عامل بانک مرکزی به تصویب رسید و از تاریخ ابلاغ لازم الاجراء می باشد.

*********

خلاصه تحلیلی آیین‌نامه پرداخت تسهیلات به کارکنان مؤسسات اعتباری:

 هدف کلی:
تنظیم و ساماندهی پرداخت تسهیلات به کارکنان مؤسسات اعتباری با هدف شفاف‌سازی، رعایت انصاف و جلوگیری از برخورداری‌های ترجیحی غیرمنطقی، ضمن رعایت ملاحظات فقهی.

 مشخصات کلیدی:

*   مرجع تصویب: هیأت عامل بانک مرکزی
*   تاریخ تصویب: ۱۵ مهر ۱۴۰۴
*   مبنای قانونی: بند (ج) تبصره (۱۵) قانون بودجه سال ۱۴۰۴ کل کشور

محدودیت‌ها و سقف‌های تسهیلاتی:

1.  تسهیلات عادی (به غیر از مسکن):
    *   سقف مجموع مانده تسهیلات: حداکثر ۵۰ برابر سقف حقوق و فوقالعاده‌های مستمر شاغلین (معادل هفت برابر حداقل حقوق قانون مدیریت خدمات کشوری).
    *   فاصله پرداخت: حداقل یک سال بین پرداخت تسهیلات به هر کارمند.

2.  تسهیلات مسکن:
    *   خرید مسکن: معادل سقف فردی تسهیلات پروژه‌های حمایتی مسکن موضوع قانون جهش تولید مسکن.
    *   تعمیرات مسکن: معادل ۴۰ درصد سقف تسهیلات خرید مسکن.

 مقررات حاکم و محدودیت‌های مهم:

*   منبع پرداخت تسهیلات:
    *   صرفاً از محل منابع مالکانه مؤسسه اعتباری.
    *   ممنوعیت استفاده از منابع سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز.

*   قالب حقوقی:
    *   استفاده از عقد مرابحه (به عنوان جایگزین عقد جعاله).

*   نرخ سود:
    *   حداقل نرخ سود، طبق مصوبه شورای پول و اعتبار تعیین می‌شود.

*   گروه‌های مستثنی:
    *   مأموران دستگاه‌های اجرایی در مؤسسات اعتباری.
    *   اعضای غیرموظف هیأت مدیره.

*   شرایط پرداخت به سایرین:
    *   همسر و فرزندان تحت تکفل کارکنان و کارکنان شرکت‌های وابسته: فقط طبق ضوابط عمومی مؤسسه برای سایر مشتریان و بدون هیچ گونه امتیاز ویژه.

مکانیزم‌های نظارتی و شفافیت:

*   نظارت داخلی:
    *   مدیر ارشد تطبیق موظف به گزارش‌دهی به کمیته و هیأت مدیره مؤسسه است.

*   نظارت بانک مرکزی:
    *   درج کلیه تسهیلات پرداختی در سامانه سمات.
    *   افشای مبلغ تسهیلات در یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی مؤسسه.

*   ضمانت اجرا:
    *   تخلف از آیین‌نامه، موجب اعمال مجازات‌های مقرر در قانون بانک مرکزی می‌گردد.

تحلیل نهایی:

این آیین‌نامه نشان‌دهنده عزم بانک مرکزی برای مهار کردن پرداخت‌های ترجیحی و غیرشفاف به کارکنان نظام بانکی است. تأکید بر شفاف‌سازی کامل (از طریق سامانه سمات و افشای مالی)، تعیین سقف‌های مشخص و جدا کردن کامل منابع از سپرده‌های مردم، گام‌های مثبتی برای ایجاد عدالت و اعتماد در نظام بانکی محسوب می‌شود.

اصلاحیه مهر ۱۴۰۴ نیز دو نکته کلیدی را دنبال می‌کند:
1.  انعطاف‌پذیری: با پیوند زدن سقف تسهیلات مسکن به سقف تعیین‌شده در قوانین بالادستی (مانند قانون جهش تولید مسکن)، از کهنه شدن آیین‌نامه جلوگیری می‌کند.
2.  رعایت شرعی: با الزام به رعایت مصوبه شورای فقهی بانک مرکزی، بر مشروعیت عملیات تأکید می‌ورزد.

در مجموع، این آیین‌نامه سعی دارد میان تأمین رفاه کارکنان نظام بانکی و رعایت انصاف و سلامت مالی تعادل برقرار کند.