برنامه ملی راهبردی مدیریت پسماندها مستند به جزء 1 و تبصره جزء 3 بند (چ) ماده 22 قانون برنامه هفتم پیشرفت مشتمل بر 9  ماده مصوب ۱۴۰۴/۰۷/۳۰ هیات وزیران

شناسنامه برنامه ملی راهبردی مدیریت پسماندها:

شماره ابلاغ: ۱۳۳۰۰۰
تاریخ ابلاغ: ۱۴۰۴/۰۸/۱۳
مرجع تصویب: هیات وزیران
تاریخ تصویب: ۱۴۰۴/۰۷/۳۰ 

بیشتر بخوانید:
+  مقررات برنامه هفتم پیشرفت
+  مقررات مدیریت پسماند
+  شهر و شهرداری در آرای وحدت رویه قضایی
+  بهای پسماند شهری در آراء دیوان عدالت اداری
+  موضوعات شهر و شهرداری در نظریات مشورتی

مقررات مرجع:
بند (چ) ماده 22 قانون برنامه هفتم پیشرفت مصوب 1403: بـه منظور حفظ محیط زیست و سلامت عمومی از آثار زیانبار پسماندها و مدیریت مسئولانه منابعی کـه پسماندها از آن تولید می شوند:
۱ ـ سازمان حفاظت محیط زیست مکلف است با همکاری وزارتخانه های کشور، صنعت، معدن و تجارت، نیرو، نفت، جهادکشاورزی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی «برنامه ملی راهبردی مدیریت پسماندها» را با رویکرد اصلاح الگوی تولید و مصرف، کاهش حداکثری تولید پسماندها، تفکیک از مبدأ و پیاده سازی نظام اقتصاد چرخشی در چرخه مدیریت پسماندها در پایان سال اول برنامه تهیه نموده و بـه تصویب هیأت وزیران برساند. دستگاه های ذی ربط مکلفند در طول سالهای اجرای برنامه بـه گونه ای عمل نمایند کـه «برنامه ملی راهبردی مدیریت پسماندها» در کلان شهرها و شهرهای استان های شمالی بـه صورت کامل اجرائی گردد.
۲ ـ با هدف حمایت از واحدهای تولیدکننده مواد و انرژی از پسماندها، صنایع بزرگ نظیر سیمان و فولاد مکلفند بخشی از انرژی مورد نیاز خود را بـه ویژه در ماه های اوج مصرف انرژی بـه صورت خرید تضمینی، از سوخت جامد مشتق شده از پسماندها تأمین نمایند. همچنین وزارت نیرو ملزم بـه خرید تضمینی انرژی برق تولیدی از پسماندها، وزارت نفت ملزم بـه خرید تضمینی یا صدور مجوز فروش مواد سوختی مایع تولیدی از پسماندها و وزارت جهاد کشاورزی ملزم بـه خرید تضمینی کودهای آلی حاصل از فرآیندهای بازیافت پسماندها می باشند.
۳ ـ سازمان حفاظت محیط زیست مکلف است سامانه یکپارچه مدیریت پسماندها را با هدف پایش و نظارت بر کلیه اقدامات مدیریتی پسماندها در کشور تا پایان سال اول برنامه ایجاد کند.
تبصره ـ سازمان حفاظت محیط زیست مکلف است با همکاری وزارتخانه های کشور، صنعت، معدن و تجارت، نیرو، نفت، جهاد کشاورزی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آئین نامه اجرائی این بند را تا پایان سال اول برنامه تهیه کند و بـه تصویب هیأت وزیران برساند.متن برنامه ملی راهبردی مدیریت پسماندها:

متن برنامه ملی راهبردی مدیریت پسماندها:

هیات وزیران در جلسه 1404/7/30 به پیشنهاد سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری وزارتخانه های کشور، صنعت، معدن و تجارت، نیرو، نفت، جهاد کشاورزی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و به استناد جز (1) و تبصره جزء (3) بند (چ) ماده (22) قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب 1403 و اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، برنامه ملی راهبردی مدیریت پسماندها را به شرح زیر تصویب کرد:

ماده 1- در این تصویب نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:
1- قانون برنامه: قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب 1403.
2- سازمان: سازمان حفاظت محیط زیست.
3- پسماند: مواد جامد، مایع و گاز (غیر از فاضلاب) که به طور مستقیم یا غیرمستقیم حاصل از فعالیت انسان بوده و از نظر تولیدکننده زائد تلقی می شود.
4- برنامه ملی: برنامه ملی راهبردی مدیریت پسماندها.
5- نظام اقتصاد چرخشی: یک الگوی (مدل) اقتصادی که هدف آن کمینه کردن پسماندها و بیشترین استفاده از منابع است. اقتصاد چرخشی، تمام چرخه محصول از استخراج مواد اولیه تا طراحی، تولید، فروش، مصرف، استفاده مجدد، بازیافت مواد و انرژی را شامل می شود.
6- امتداد مسئولیت تولیدکننده: مسئولیت تولیدکنندگان و واردکنندگان کالا یا محصول نسبت به مدیریت پسماندهای ناشی از آنها.

ماده 2- برنامه ملی برای اجرا در سطح راهبردی (شامل چشم انداز، اهداف، راهبردها و سیاست ها) و برنامه های اقدام، با رعایت قوانین و مقررات مربوط به شرح پیوست که تأیید شده به مهر دفتر هیئت دولت است، تعیین می شود.

ماده 3- دستگاه های اجرایی ذی ربط مکلفند برنامه اقدام خود را به صورت سالیانه تا پایان قانون برنامه به نحوی که اهداف کلان و عملیاتی برنامه مصوب تحقق یابد ظرف سه ماه پس از ابلاغ این تصویب نامه تهیه و به سازمان ارائه نمایند.

ماده 4- دستگاه های اجرایی ذی ربط موظفند به تفکیک اقدامات مشخص شده در برنامه ملی اقدام و گزارش پیشرفت سالانه و موردی را به سازمان ارائه کنند.

ماده 5- سازمان مسئول نظارت، پایش و ارزیابی برنامه ملی می باشد و گزارش عملکرد سالانه این برنامه را به کارگروه ملی پسماند موضوع مواد (2) و (3) آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها موضوع تصویب نامه شماره 28488/ت32561هـ مورخ 1384/5/10 ارائه و پس از بررسی، نتیجه را به هیئت وزیران و سازمان برنامه و بودجه کشور ارائه می کند.
تبصره - وزارت کشور (سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور) مکلف است در چهارچوب دستورالعمل های ابلاغی سازمان، بر عملکرد شهرداری ها در مدیریت پسماند شهری نظارت کرده و گزارش آن را به صورت دوره ای (فصلی) به سازمان ارائه نماید.

ماده 6- منابع مالی مورد نیاز اجرای برنامه ملی از محل مشارکت عمومی - خصوصی، منابع داخلی شهرداری ها و نهادهای عمومی غیردولتی، امتداد مسئولیت تولیدکننده، مسئولیت های اجتماعی، تسهیلات بانکی، صندوق ملی محیط زیست و سایر منابع قانونی تأمین می شود.

ماده 7- اعتبارات حمایتی دولت برای اجرای برنامه ملی بر اساس پیشنهاد دستگاه های اجرایی در سقف بودجه سنواتی و تأیید سازمان برنامه و بودجه کشور در لوایح بودجه سنواتی پیش بینی و در قالب موافقتنامه متبادله عملیاتی می گردد.

ماده 8- انعقاد قرارداد برای اجرای پروژه هایی که تمام یا بخشی از آن از محل وجوه عمومی تأمین اعتبار می شوند صرفاً با اشخاص حقیقی و حقوقی دارای صلاحیت از مراجع قانونی ذی ربط مجاز می باشد.

ماده 9- سازمان مکلف است با رعایت بند (ت) ماده (107) قانون برنامه با همکاری وزارتخانه های کشور، صنعت، معدن و تجارت، نیرو، نفت، جهاد کشاورزی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با راه اندازی سامانه یکپارچه مدیریت پسماندها، سطوح دسترسی را برای کاربران ایجاد کرده و نسبت به بررسی و صحت سنجی اطلاعات وارد شده توسط تولیدکننده، پذیرنده و حمل کننده پسماند اقدام نموده و در صورت مغایرت، مراتب را برای اصلاح به واحد مربوط ابلاغ نماید. کلیه وزارتخانه ها، سازمان ها، مؤسسات و نهادهای دولتی و عمومی غیردولتی و کلیه شرکت ها و مؤسسات و اشخاص حقیقی و حقوقی موظفند مقررات و سیاست های مقرر در راستای فعالیت های سامانه را رعایت کنند.

محمدرضا عارف ـ معاون اول رئیس جمهور

برنامه ملی راهبردی مدیریت پسماندها

الف - مقدمه
نظام مدیریت پسماندهای ایران در شرایط فعلی در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. رشد جمعیت و تمرکز آن در برخی مراکز شهری بزرگ، تغییر سبک و الگوهای زندگی، تمایل روزافزون به مصرف (مصرف گرایی)، تنوع محصولات و کالاهای تجاری و صنعتی و به دنبال آن تحولات پدید آمده در میزان و کیفیت مواد مصرفی مسئله مذکور را در کشور پیچیده تر کرده است.
با وجود اینکه ایران میانگین سرانه تولید پسماند کمتری (پسماندهای شهری و روستایی) نسبت به دیگر کشورهای جهان و حتی کشورهای همسایه دارد، ولی برعکس با مشکلات محیط زیستی شدیدتری مواجه می باشد. لذا باید پیش بینی های لازم برای بهبود ساختار مدیریت پسماند در کشور از ابعاد مختلف فنی - زیرساختی، اقتصادی - مالی، فرهنگی - اجتماعی، زیست محیطی، نهادی و قانونی اتخاذ شود.
چالش هایی که پسماند ها برای دولت ها و جوامع ایجاد می کنند، متعدد و متنوع هستند. مدیریت صحیح پسماند ها نه تنها برای اجتناب از تأثیرات مخرب مرتبط با پسماند ها اساسی است؛ در عین حال بستری برای بازیابی منابع، تحقق منافع زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی و گام برداشتن در مسیر آینده ای پایدار را نیز فراهم می کند. این مزایا زمانی حاصل می شوند که پسماندها به عنوان منبعی که می تواند بازیابی و برای استفاده های تولیدی و سودآور به کار گرفته شود، تلقی شوند. ضمن اینکه حکمرانی متناسب با ساختارها و تشکیلات نظام مدیریت پسماندها باید شکل بگیرد تا با شناخت پیچیدگی ها و روابط متقابل درون و خارج از دولت، در یک فرایند مشارکتی (دولت، شهروندان، بخش خصوصی، بخش غیررسمی، سازمان های مردم نهاد)، بهینه سازی نظام مدیریت پسماندها را راهبری کند.
تدوین برنامه ملی با رسالت تبدیل مدیریت پسماند به اولویت ملی و ارائه تقسیم کار ملی سازمان یافته و منطقه ای، برای رسیدگی به این اولویت با مشخص نمودن خطوط کلی سیاستی بر اساس حوزه های اصلی در دستور کار قرار گرفته است. با توجه به جنبه های مختلف سیاست گذاری دولتی، برنامه ملی در انطباق کامل با قانون مدیریت پسماندها مصوب 1383 تدوین شده است.

ب - چشم انداز
ایران با اصلاح الگوی تولید و مصرف، پیاده سازی اقتصاد چرخشی، بهره گیری از فناوری های نوین و توسعه آموزش و فرهنگ سازی عمومی، کشوری برخوردار از مدیریت هوشمند، پایدار و بومی پسماند خواهد بود.

پ - بیانیه مأموریت
بهبود نظام مدیریت پسماندهای کشور به نحوی که ضمن اثربخشی، پایداری و ارتقای کارآیی، باعث حفظ سلامت عمومی، محیط زیست و منابع گردد.

ت - ارزش ها
1- حفظ سلامت عمومی.
2- حفاظت از محیط زیست.
3- استفاده مناسب از منابع.

ث - اصول
1- اولویت بندی اقدامات با تمرکز بر کلان شهرها و استان های ساحلی شمالی.
2- اولویت بندی اجرای اقدامات توسط دستگاه‎ های اجرایی ذی ربط.
3- تغییر روند مدیریت پسماندها به سمت تحقق اقتصاد چرخشی.
4- توسعه مشارکت بخش غیردولتی و استفاده از ظرفیت های بومی.
5- ارتقای سطح فرهنگ مسئولیت پذیری در تأمین منابع مالی پایدار در مدیریت پسماند.
6- مشارکت فراگیر ذی نفعان.
7- بهبود حکمرانی مدیریت پسماندها.

ج - اهداف کلان
1- کاهش حداکثری تولید پسماندها.
2- بازیابی حداکثری منابع (مواد و انرژی).
3- بهبود سلامت عمومی و محیط زیست.

چ ـ اهداف راهبردی (استراتژیک)
 

مشاهده جداول