رای 352 مورخ 1396/04/20 هیات عمومی دیوان عدالت اداری : محرومیت اشخاص از خدمات بانکی در مورد چک برگشتی که منتهی به کیفرخواست شده تکلیف بانک ها بوده و رعایت آن اختیاری نمی باشد

 شماره دادنامه: 352

تاریخ دادنامه: 20؍4؍1396

کلاسه پرونده: 95؍1150

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای سعید صبری با وکالت آقای حمید بارانی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال نامه شماره 109926؍95 ـ 9؍4؍1395 مدیریت کل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی اداره مطالعات و مقررات بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در اجرای مقررات ماده 92 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری

گردش کار :

1 ـ به موجب نامه شماره 109926؍95 ـ 9؍4؍1395 اداره کل مقررات، مجوزهای بانک و مبارزه با پولشوئی اداره مطالعات و مقررات بانکی، مقرر شده است که:

الف: با ابلاغ این بخشنامه، بانکها و مؤسسات اعتباری غیربانکی در مورد مشتریان دارای سابقه چک برگشتی، تکلیفی مبنی برخورداری از ارائه خدمات مذکور در ماده (29) یاد شده به آنها ندارند و اتخاذ تصمیم در خصوص ارائه یا عدم ارائه خدمات مزبور به این قبیل مشتریان، با رعایت قوانین و مقررات مربوط از جمله ماده 21 قانون صدور چک اصلاحی سال 1382 و در نظر گرفتن صرفه و صلاح و همچنین میزان ریسک مترتب بر موضوع بر مبنای بررسی ها و اعتبار سنجی به عمل آمده، رأسا بر عهده بانک؍ مؤسسه اعتباری غیربانکی مربوط می باشد.

2 ـ رای شماره 55 ـ 7؍2؍1395 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شرح زیر است:

" مطابق ماده 21 قانون صدور چک اصلاحی سال 1381، بانکها مکلف شده اند کلیه حسابهای جاری اشخاصی را که بیش از یک بار چک بلامحل صادر کرده و تعقیب آنها به صدور کیفرخواست منتهی شده باشد را بسته و تا سه سال به نام آنها حساب جاری دیگری باز نکنند. نظر به اینکه در بند 6 ماده 18 و ماده رعایت نشده بلکه دامنه شمول آنها توسعه یافته است، بنابراین بند 6 ماده 18 و ماده 29 از مصوبه مورد اعتراض مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود."

3 ـ رئیس دیوان عدالت اداری در اجرای ماده 92 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری رسیدگی به موضوع را به هیأت عمومی ارجاع می کند.

در اجرای ماده 92 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران خواسته شد نمایندگان خود را به جلسه هیأت عمومی معرفی کنند.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 20؍4؍1396 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان و نیز با حضور نمایندگان معرفی شده از طرف بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.

رای هیأت عمومی

مطابق ماده 92 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 مقرر شده است که: «چنانچه مصوبه ای در هیأت عمومی ابطال شود، رعایت مفاد رای هیأت عمومی در مصوبات بعدی الزامی است. هرگاه مراجع مربوط، مصوبه جدیدی مغایر رای هیأت عمومی تصویب کنند، رئیس دیوان موضوع را خارج از نوبت، بدون رعایت مفاد ماده 83 قانون مذکور و فقط با دعوت نماینده مرجع تصوب کننده در هیأت عمومی مطرح می نماید.» نظر به اینکه در رای شماره 55 ـ 7؍2؍1395 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری بند 6 ماده 18 و ماده 29 دستورالعمل حساب جاری مصوب شورای پول و اعتبار ابلاغی به شماره 59912؍91 ـ 6؍3؍1391، ابطال شده است و مدیرکل مقررات، مجوزهای بانکی و مبارزه با پولشویی اداره مطالعات و مقررات بانکی در تصویب بند 2 بخشنامه شماره 109926؍95 ـ 9؍4؍1395 مفاد دادنامه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری را رعایت نکرده است و در بخشنامه مورد اعتراض ارائه و عدم ارائه خدمات مذکور در ماده 29 دستورالعمل ابطال شده را بر عهده مخاطبین بخشنامه قرار داده و در حقیقت اذن داده است که بانک های عامل و موسسات مالی بتوانند ضمانت اجراهای غیر از ماده 21 قانون چک را برای کسی که چک پرداخت نشدنی صادر کرده است اعمال کنند، بنابراین بند 2 بخشنامه یاد شده مغایر رای هیأت عمومی است و با استناد به بند 1 ماده 12 و مواد 92 و 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.

محمدکاظم بهرامی ـ رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری