رای 6995 مورخ 1403/10/18 هیات عمومی دیوان عدالت اداری : وضع ضوابط مصادیق امور استخدامی کارکنان غر هیات علمی دانشگاه ها در صلاحیت هیات امنای دانشگاه است

مشخصات رای:

تاریخ دادنامه: 18ˏ10ˏ1403

شماره دادنامه: 140331390002506995

شماره پرونده: 0105995

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری 

شاکی: **** 

طرف شکایت: 1ـ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری 2ـ دانشگاه مازنداران

موضوع شکایت و خواسته: 1ـ ابطال بند 8 صورتجلسه شماره 33748ˏ35 مورخ 8ˏ6ˏ1401 هیأت رئیسه دانشگاه مازندران 

2ـ ابطال بند 4 صورتجلسه شماره 35ˏ41273 مورخ 29ˏ6ˏ1401 هیأت رئیسه دانشگاه مازندران 

گردش کار: 

شاکی به موجب دادخواستی ابطال تبصره (2) ماده (72) صورتجلسه سی و ششمین نشست هیأت امنای منطقه دو پژوهشی مورخ 1ˏ11ˏ1396 ذیل پیوست دو (موضوع مصوبه بیست و چهارم) ـ آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی مؤسسات عضو هیأت امناء، ابطال بند 4 صورتجلسه شماره 41273ˏ35 مورخ 29ˏ6ˏ1401 و ابطال بند 8 صورتجلسه شماره 33748ˏ35 مورخ 8ˏ6ˏ1401 هیأت رئیسه دانشگاه مازندران را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

"هیأت رئیسه دانشگاه مازندران به استناد تبصره 2 ماده 72 آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی مؤسسات عضو هیأت امناء منطقه دو پژوهشی مورخ 1ˏ11ˏ1396 که به تأیید وزیر علوم وقت رسیده است و برخلاف شرایط مندرج در ماده 103 قانون مدیریت خدمات کشوری و تبصره 2 و مفهوم مخالف شق دوم آن در خصوص شرایط بازنشستگی در مشاغل تخصصی، طی بند 8 صورتجلسه مورد شکایت اینجانب را بازنشسته نموده است و بعد از اعتراض بدان، مجدداً طی بند 4 صورتجلسه مورخ 29ˏ6ˏ1401 هیأت رئیسه، مدت 6 ماه امکان تداوم خدمت را مشروط به ارائه درخواست نموده است. لذا از آن مرجع ذی صلاح خواستارم وفق بند الف قسمت 1 ماده 10 قانون دیوان عدالت اداری، مصوبات غیر قانونی یاد شده هیأت رئیسه دانشگاه مازندران را ابطال نمایید."

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

"الف: صورتجلسه شماره 33748ˏ35 مورخ 8ˏ6ˏ1401 هیأت رئیسه دانشگاه مازندران 

جلسه هیأت رئیسه دانشگاه، رأس ساعت 10 صبح روز شنبه مورخ 5ˏ6ˏ1401 با تلاوت آیات کلام ا... مجید در دفتر ریاست دانشگاه تشکیل گردید و موارد زیر به تصویب رسید:

..........................

بند 8 مصوبه: به استناد نامه شماره 32288ˏ35 مورخ 5ˏ6ˏ1401 معاون محترم اداری، مالی و پشتیبانی دانشگاه، موضوع تبصره 2 ماده آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی مطرح گردید و پس از بحث و بررسی مقرر گردید ادامه خدمت عضو غیر هیأت علمی که سنوات قابل قبول برای بازنشستگی وی به 30 سال رسیده باشد به غیر از عزیزان ایثارگر، قابل تمدید نمی باشد. ـ معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه، رئیس دفتر ریاست دانشگاه، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه، رئیس دانشگاه مازندران، معاون پژوهش و فناوری، معاون اداری، مالی و پشتیبانی دانشگاه، معاون فرهنگی و اجتماعی، معاون دانشجویی

ب: صورتجلسه شماره 41273ˏ35 مورخ 29ˏ6ˏ1401 هیأت رئیسه دانشگاه مازندران

صورتجلسه هیأت رئیسه 27ˏ6ˏ1401 

جلسه هیأت رئیسه دانشگاه، رأس ساعت 11 صبح روز یكشنبه مورخ 27ˏ6ˏ1401 با تلاوت آیاتی از کلام ا... مجید در دفتر ریاست محترم دانشگاه تشکیل گردید و موارد زیر به تصویب رسید.

..............................

بند 4ـ با توجه به ابلاغیه شماره 34965ˏ35 مورخ 12ˏ6ˏ1401، صورتجلسه مورخ 5ˏ6ˏ1401 هیأت رئیسه دانشگاه و درخواست مکرر همکاران و اعلام نیاز واحدهای مربوطه مبنی بر ادامه فعالیت اعضاء برای سنوات مازاد بر سی سال، بند ۸ صورتجلسه فوق الذکر به شرح زیر اصلاح می گردد:

ـ ضمن رعایت ماده ۷۲ صورتجلسه نهمین نشست از دوره چهارم هیأت امنای دانشگاه های مازندران مورخ 10ˏ4ˏ1397 موضوع آیین نامه استخدامی اعضاء غیر هیأت علمی دانشگاه های عضو هیأت امناء و تبصره های آن، صرفاً ادامه خدمت مازاد بر سی سال اعضای غیر ایثارگر در مشاغل تخصصی با مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و بالاتر شاغل در آزمایشگاه ها و کارگاه های دانشکده های دانشگاه مازندران مشروط به درخواست ذی نفع، تأیید بالاترین مقام مسئول در واحد مربوطه و تصویب در هیأت اجرایی و منابع انسانی دانشگاه به صورت سالانه تا سقف ۳۵ سال میسر می باشد. ضمناً جهت مساعدت و رفاه حال سایر یاوران محترم علمی مشمول تبصره ۲ ماده ۷۲ آیین نامه فوق الاشاره که در سال جاری بازنشسته می شوند، ادامه خدمت ایشان در صورت ارایه درخواست کتبی، تا مورخ 1ˏ2ˏ1402 بلامانع می باشد.

.........................

ـ معاون آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه، رئیس دفتر ریاست دانشگاه، رئیس دانشگاه مازندران، معاون اداری، مالی و پشتیبانی دانشگاه، معاون دانشجویی، معاون فرهنگی و اجتماعی، معاون پژوهش و فناوری، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه"

در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل حقوقی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به موجب لایحه شماره 308481ˏ75ˏ7 مورخ 17ˏ10ˏ1401 توضیح داده است که: 

"1ـ به استناد بند (1) ماده (12) قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری و بند (ت) ماده 80 همان قانون، تقاضای ابطال مصوبات در هیأت عمومی دیوان، دلایل و جهات اعتراض از حیث مغایرت مصوبه با شرع یا قانون اساسی یا سایر قوانین یا خروج از اختیارات مرجع تصویب کننده باید به صراحت ذکر شود که در مانحن فیه این چنین نبوده است و شاکی صرفاً به این مقرره معترض است و دلایل و اسبابی که بیانگر مغایرت این مصوبه با قانون یا شرع است تبیین نشده است و شاکی صرفاً اعتراض خود را به دلیل بازنشستگی قبل از سی و پنج سال، بیان داشته و وجه مغایرت مصوبه با قانون و شرع را تبیین نکرده است.

2ـ قسمت دوم خواسته شاکی عبارت است از ابطال بند 8 و بند 4 صورتجلسه مورد شکایت صادره از هیأت رئیسه دانشگاه مازندران است که این قسمت از خواسته شاکی منتسب به دانشگاه مازندران است. توضیح آن که، با توجه به استقلال شخصیت حقوقی دانشگاه ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی در امور اداری و استخدامی که به صراحت در ماده یک قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور و همچنین ماده 10 قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مورد تأکید قرار گرفته است متولی پاسخ گویی به این بخش از خواسته، دانشگاه مازندران است و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این قسمت، نقشی نداشته و قابلیت دفاع ندارد. 

3ـ به موجب ماده یک قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور، تمامی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی، فارغ از قوانین و مقررات حاکم بر دستگاه های دولتی به ویژه قانون محاسبات عمومی، قانون مدیریت خدمات کشوری و فقط در چهارچوب مصوبات و آیین نامه های مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی مصوب هیأت امناء که به تأیید مقام وزارت رسیده باشد، عمل می کنند. 

براساس همین مستند قانونی، هیأت امناء آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی مصوب را تصویب نموده است. لذا اختیار وضع  مقرره مورد اعتراض برای هیأت امناء وجود دارد.

4ـ مفاد ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری که بیان می دارد دستگاه اجرایی با داشتن یکی از شرایط زیر می تواند کارمند خود را بازنشسته نماید و یکی از این شرایط مطابق بند الف این ماده، حداقل سی سال سابقه خدمت برای مشاغل غیر تخصصی و سی و پنج سال برای مشاغل تخصصی با تحصیلات دانشگاهی کارشناسی ارشد و بالاتر با درخواست کارمند برای سنوات بالاتر از ۳۰ سال است، ناظر بر کارکنان مشمول این قانون است اما در خصوص دانشگاه ها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی به موجب ماده یک قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور تمامی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی، فارغ از قوانین و مقررات حاکم بر دستگاه های دولتی به ویژه قانون محاسبات عمومی، قانون مدیریت خدمات کشوری و فقط در چهارچوب مصوبات و آئین نامه های مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی مصوب هیات امناء که به تائید مقام وزارت رسیده باشد عمل می کنند. 

با عنایت به مراتب فوق و با امعان نظر به این که بر اساس ماده یک قانون احکام دائمی برنامه های توسعه، دانشگاه ها از شمول قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه های اجرایی از جمله قانون مدیریت خدمات کشوری مستثنی می باشند و صرفاً تابع آیین نامه استخدامی مصوب هیأت امناء دانشگاه می باشند و استناد به ماده ۱۰۳ قانون مدیریت  خدمات کشوری صرفاً در مورد دستگاه های مشمول قانون مدیریت ممکن است و در مورد دانشگاه ها قابلیت استناد ندارد و همچنین نظر به این که مصوبه مورد اعتراض هیچ گونه مغایرتی با قانون اساسی و سایر قوانین بالادستی و احکام اولیه شرع مقدس اسلام ندارد، لذا تمامی اقدامات صورت گرفته توسط هیات امناء بر اساس قوانین و مقررات و با رعایت قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور که مبنای عمل دانشگاه ها است، می باشد. از این رو رد شکایت مطروحه مورد تقاضا است."

رئیس دانشگاه مازندران نیز در پاسخ به شکایت مذکور، به موجب لوایح شماره 72054ˏ35 مورخ 1401ˏ10ˏ10 و 90979ˏ35 مورخ 1401ˏ12ˏ14 توضیحاتی داده که خلاصه آنها به قرار زیر است: 

" به استناد ماده ۱ قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور هرگونه اصلاح ساختار و مقررات مالی، اداری، معاملاتی، استخدامی و تشکیلاتی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی دولتی و...  فقط مشمول این ماده و تبصره های آن است و آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیات علمی دانشگاه های عضو هیأت امنای دانشگاه مازندران مصوب و به تأیید وزیر علوم، تحقیقات و فناوری اطلاعات رسیده و برای اجرا ابلاغ شده است صورت می پذیرد.

از این حیث برابر تبصره ۲ ماده ۷۲ آیین نامه فوق، ادامه خدمت عضو در مشاغل تخصصی با مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد تنها در شرایط خاص و نیاز دانشگاه به خدمات وی تا ۳۵ سال سابقه خدمت با رعایت ۶۵ سال امکان پذیر است. بر این اساس هیأت رئیسه دانشگاه برابر اختیار حاصله از مفاد ماده ۷۲ آیین نامه فوق، بازنشستگی اعضای غیر ایثارگر دارای ۳۰ سال خدمت را که در مشاغل غیر کارگاهی و آزمایشگاهی اشتغال دارند به دلیل شرایط فعلی دانشگاه، مازاد نیرو و ضرورت استفاده از نیروی جوان، مصوب نموده است، از این رو با عنایت به این که 30 سال خدمت نامبرده در تاریخ 1401ˏ07ˏ01 به اتمام رسیده است برابر مصوبه هیأت رئیسه دانشگاه مقرر شد نسبت به بازنشستگی مشارالیه در تاریخ 1402/02/01  اقدام شود. فلذا بنا به مراتب و جهات معنونه صدور رأی به رد دعوی مذکور مورد خواسته است."

در اجرای ماده 84 قانون دیوان عدالت اداری پرونده به هیأت تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری ارجاع و هیأت مذکور به موجب دادنامه شماره 140331390001859355 مورخ 1403ˏ08ˏ06 تبصره (2) ماده (72) صورتجلسه سی و ششمین نشست هیأت امنای منطقه دو پژوهشی مورخ 1396ˏ11ˏ01 ذیل پیوست دو (موضوع مصوبه بیست وچهارم) ـ آیین نامه استخدامی اعضای غیر هیأت علمی مؤسسات عضو هیأت امناء را قابل ابطال تشخیص نداد و رأی به رد شکایت صادر کرد. رأی مزبور به علت عدم اعتراض از سوی رییس و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافت.

رسیدگی به بند 8 صورتجلسه شماره 33748ˏ35 مورخ 1401ˏ06ˏ08 و بند 4 صورتجلسه شماره 41273ˏ35 مورخ 1401ˏ06ˏ29 هیأت رئیسه دانشگاه مازندران در دستورکار جلسه هیأت عمومی قرار گرفت.

 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1403ˏ10ˏ18 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

بیشتر بخوانید:

رأی هیأت عمومی

برمبنای ماده 1 قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مصوب سال 1395 مقرر شده است که: «دانشگاه ها، مراکز و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی و فرهنگستان ها و پارک های علم و فناوری که دارای مجوز از شورای گسترش آموزش عالی وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر مراجع قانونی ذی ربط می باشند، بدون رعایت قوانین و مقررات عمومی حاکم بر دستگاه های دولتی به ویژه قانون محاسبات عمومی کشور، قانون مدیریت خدمات کشوری، قانون برگزاری مناقصات و اصلاحات و الحاقات بعدی آنها و فقط در چهارچوب مصوبات و آیین نامه های مالی، معاملاتی، اداری، استخدامی و تشکیلاتی مصوب هیأت امناء که حسب مورد به تأیید وزیران علوم، تحقیقات و فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و در مورد فرهنگستان ها به تأیید رئیس جمهور و در مورد دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی وابسته به نیروهای مسلّح به تأیید رئیس ستاد کل نیروهای مسلّح می رسد، عمل می کنند.» نظر به این که مفاد بند 8 صورتجلسه شماره 33748ˏ35 مورخ 8ˏ6ˏ1401 هیأت رئیسه دانشگاه مازندران و بند 4 صورتجلسه شماره 41273ˏ35 مورخ 29ˏ6ˏ1401 هیأت رئیسه همان دانشگاه دایر بر چگونگی ادامه خدمت عضو غیر هیأت علمی دارای سابقه خدمت بیش از 30 سال از مصادیق امور استخدامی و بالمآل در صلاحیت هیأت امنای این دانشگاه است، لذا ضابطه گذاری در این خصوص خارج از حدود اختیار هیأت رئیسه بوده و مستند به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می شود.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ـ احمدرضا عابدی