سند جامع (خط مشی) مراقبت های سلامت مستند به بند (چ) ماده 69 قانون برنامه هفتم پیشرفت مصوب ۱۴۰۴/۰۶/۲۷ هیات وزیران

شناسنامه سند جامع (خط مشی) مراقبت های سلامت:

شماره روزنامه رسمی: 23472
تاریخ روزنامه رسمی: 1404/08/05
شماره ابلاغ: ۱۱۵۴۷۵
تاریخ ابلاغ: ۱۴۰۴/۰۷/۱۹
مرجع تصویب: هیات وزیران
تاریخ تصویب: ۱۴۰۴/۰۶/۲۷ 

بیشتر بخوانید:
+ مقررات برنامه هفتم پیشرفت
+ مقررات بهداشت و درمان
+ بهداشت و درمان در آرای وحدت رویه قضایی
+ بهداشت و درمان در آرای دیوان عدالت اداری    
+ موضوعات بهداشت و درمان در نظریات مشورتی

مقررات مرجع:
بند (چ) ماده 69 قانون برنامه هفتم پیشرفت 1403: وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری سازمان های نظام پزشکی و نظام پرستاری جمهوری اسلامی ایران و سایر ذی نفعان مکلف است در سال اول اجرای برنامه، سند جامع (خط مشی) مراقبت های سلامت را تهیه نموده و به تصویب هیأت وزیران برساند و نسبت به اجرای آن از ابتدای سال دوم برنامه اقدام کند. 

متن سند جامع (خط مشی) مراقبت های سلامت:

هیات وزیران در جلسه 1404/06/27 به پیشنهاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری سازمان های نظام پزشکی و نظام پرستاری جمهوری اسلامی ایران و سایر ذی نفعان و به استناد بند (چ) ماده (69) قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب 1403 تصویب کرد:

سند جامع (خط مشی) مراقبت های سلامت به شرح پیوست که تأیید شده به مهر دفتر هیات دولت است، تعیین می شود و دستگاه های مقرر در سند، موظف به اجرای اقدامات مربوط هستند.
محمدرضا عارف ـ معاون اول رئیس جمهور

1 ـ مقدمه
تأمین سلامت جامعه از مهم ترین بایسته های اساسی است که تضمین کننده برخورداری جامعه از نیروی انسانی سالم می باشد. از این رو تأمین حداقل های سلامت، یکی از اجزای اصلی برنامه های توسعه کشورهای مختلف را تشکیل می دهد و سلامت و آموزش، نقطه تمرکز برنامه های مذکور برای توسعه انسانی به شمار می روند. علاوه بر این، تأمین سلامت از جمله اهداف اصلی برای ریشه کنی فقر در جهان توسط سازمان ملل متحد معرفی می شود. بخش سلامت، همانند سایر بخش های اقتصادی نظیر کشاورزی و صنعت، از جمله بخش هایی است که در اشتغال زایی و رشد اقتصادی به طور مستقیم و غیرمستقیم نقش ویژه ای دارد و می تواند در توسعه سایر بخش ها نیز تأثیرگذار باشد.
مطابق بند (چ) ماده (69) قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب 1403 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری سازمان های نظام پزشکی و نظام پرستاری جمهوری اسلامی ایران و سایر ذی نفعان مکلف است در سال اول اجرای برنامه، سند جامع (خط مشی) مراقبت های سلامت را تهیه نموده و به تصویب هیئت وزیران برساند و نسبت به اجرای آن از ابتدای سال دوم برنامه اقدام کند. این سند در اجرای حکم قانونی مذکور و با مشارکت کلیه حوزه های ذی نقش در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان نظام پزشکی و نظام پرستاری تدوین شده است. اجرای احکام این سند با رعایت قوانین و مقررات، در سقف اعتبارات مصوب و تشکیلات تفصیلی مصوب می باشد.

2 ـ تعاریف و مفاهیم:
الف ـ تعاریف کلی:
1 ـ سند (خط مشی): تدابیری از جنس سیاست های اجرایی که با هدف کمک به اجرای احکام/راهبردهای قانونی برای دستیابی به اهداف اختصاصی تعیین شده در فصل سلامت قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب 1403 تدوین و به تصویب هیئت وزیران می رسد. این تدابیر در زمره سیاست های تصمیمی جای گرفته و ناظر بر اهداف کوتاه مدت (3 ـ 1) ساله کشور است. منظور از جامعیت در این سند، پوشش همگانی سلامت است و به عبارتی شامل کلیه مراقبت ها و خدمات سلامت (از جمله مؤلفه های اجتماعی ـ اقتصادی مؤثر بر سلامت) برای کلیه افراد، گروه های جمعیتی، اجتماعات و جامعه و با حفاظت مالی مناسب خدمت گیرندگان در هنگام بهره مندی از آنها است.
2 ـ مراقبت ها و خدمات سلامت: مجموعه اقدامات و فعالیت های انجام شده برای حفظ، بازیابی یا ارتقای سلامت یک فرد یا جامعه که توسط نیروهای حرفه ای بخش سلامت و یا دیگران تحت هدایت آنها و در بستر نظام سلامت در سطوح مختلف ارائه می شود.
3 ـ نیروهای حرفه ای بخش سلامت: افرادی که دارای آموزش، صلاحیت علمی و مجوز قانونی برای ارائه خدمات سلامت در یکی از حوزه های پیشگیری، تشخیص، درمان، توانبخشی یا ارتقای سلامت هستند. این عنوان شامل گروه های مختلف مانند پزشکان، پرستاران، ماماها، دندان پزشکان، داروسازان، کارشناسان بهداشت، روانشناسان بالینی، فیزیوتراپیست ها و سایر اعضای تیم سلامت می باشد که در چهارچوب قوانین و مقررات نظام سلامت فعالیت می کنند.

ب ـ انواع خدمات و مراقبت های سلامت:
1 ـ خود مراقبتی: توانایی افراد، خانواده ها و جوامع در ارتقای سلامت، جلوگیری از بیماری، حفظ سلامت و مقابله با بیماری و ناتوانی با یا بدون حمایت یک ارائه دهنده حرفه ای مراقبت های سلامت.
2 ـ مراقبت ها و خدمات سلامت عمومی: تلاش سازماندهی شده توسط جامعه، در درجه اول از طریق نهادهای عمومی خود، برای بهبود، ارتقاء، حفاظت و بازیابی سلامت مردم از طریق اقدام جمعی. این خدمات شامل خدماتی مانند تجزیه و تحلیل وضعیت سلامت، نظارت بر سلامت، ارتقای سلامت، پیشگیری، مهار (کنترل) بیماری های واگیر و عوامل خطر بیماری های غیرواگیر، حفاظت از محیط زیست و گندزدایی، آمادگی و پاسخ در بلایا و فوریت های سلامت و سلامت شغلی است. هدف این مداخلات بهبود سلامت، طولانی شدن زندگی و بهبود کیفیت زندگی در کل جمعیت است. خدمات سلامت عمومی طیف وسیعی از خدمات در حیطه سلامت و بهزیستی را شامل می شود، از ریشه کن کردن بیماری های خاص، تا شناخت روزافزون تعیین کننده های سیاسی، تجاری، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، فناوری و زیست محیطی نابرابری های سلامتی و اجتماعی گروه هدف این خدمات کل جامعه و گروه های جمعیتی است. حتی اگر خدمتی به صورت فردی ارائه شود یا کل جامعه یا یک گروه جمعیتی را شامل گردد، در واقع یک مراقبت سلامت عمومی محسوب می شود.
3 ـ مراقبت های اولیه سلامت: خدمات اساسی سلامت مبتنی بر روش های کاربردی که از نظر علمی معتبر و از نظر اجتماعی قابل پذیرش است و از طریق مشارکت کامل افراد و خانواده ها در دسترس همگان قرار می گیرند، با هزینه ای که جامعه بتواند در هر مرحله از توسعه با روحیه خوداتکایی و خودگردانی از عهده آن برآید. این مراقبت ها، هم بخشی جدایی ناپذیر از نظام سلامت کشور و هم بخشی تفکیک ناپذیر از توسعه کلی اقتصادی و اجتماعی جامعه را تشکیل می دهند. این مراقبت ها اولین سطح تماس افراد، خانواده و جامعه با نظام سلامت کشور است و خدمات سلامت را تا آنجا که ممکن است به جایی که مردم در آن زندگی و کار می کنند، نزدیک می کند و نخستین جزء فرآیند مراقبت مستمر سلامت را تشکیل می دهد.
4 ـ مراقبت های تخصصی و فوق تخصصی: مراقبت ها و خدمات پیچیده پزشکی که در مطب، مرکز خدمات جامع سلامت، مرکز طب پیشگیری و ارتقای سلامت، مرکز تخصصی طب کار و درمانگاه های عمومی و تخصصی و فوق تخصصی توسط پزشکان ارائه شده و در صورت لزوم بیمار به بیمارستانی های عمومی و یا تخصصی ارجاع داده می شود.
5 ـ مراقبت های پیشگیرانه سلامت: شامل فرایند خدمات غربالگری و بیماریابی در تشخیص زودرس عوامل خطر و پیشگیری از بیماری ها، آموزش بهداشت و مشاوره، پیشگیری دارویی و ایمن سازی و مایه کوبی (واکسیناسیون) است.
6 ـ مراقبت سلامت شغلی : شامل فرایند خدمات شناسایی عوامل آسیب رسان شغلی و بیماریابی در شاغلین به ظاهر سالم به منظور پیشگیری یا شناخت زودهنگام بیماری های ناشی از شغل یا تشدید شونده در اثر آن، شناسایی بیماری های غیرشغلی اثرگذار بر توانایی انجام وظایف شغلی به خصوص در مشاغل حساس از نظر ایمنی که عدم توانایی جسمانی و روانی مناسب در آنها می تواند منجر به آسیب به خود یا دیگران شود و ارزیابی وضعیت جسمانی فرد شاغل بعد از بازگشت به کار مجدد (پس از حادثه یا بیماری) به منظور تعیین تطابق شغل با وضعیت جدید فرد می باشد.
7 ـ فوریت های پزشکی و مراقبت های پیش بیمارستانی: مجموعه خدمات فوریت های پزشکی که در محل وقوع حادثه یا پیش از رسیدن بیمار به مراکز درمانی، با هدف حفظ حیات، کاهش آسیب های جسمی و روانی و بهبود پیامدهای درمانی ارائه می گردد. این خدمات شامل ارزیابی اولیه، اقدامات درمانی پایه یا پیشرفته، تثبیت وضعیت بیمار و انتقال ایمن وی به مراکز درمانی بوده و توسط نیروهای آموزش دیده در قالب سامانه فوریت های پزشکی (اورژانس) پیش بیمارستانی ارائه می شود.
8 ـ مراقبت های درمانی: فرایند ارائه خدمات بالینی تشخیصی و درمانی که توسط گروه های سلامت دارای صلاحیت حرفه ای نظیر پزشکان، پرستاران، ماماها، دندان پزشکان و سایر اعضای حرف وابسته پزشکی، با هدف شناسایی زودهنگام، درمان و مهار (کنترل) بیماری ها در سطوح مختلف نظام سلامت ارائه می گردد.
9 ـ مراقبت های توانبخشی: فرایند ارائه خدمات تخصصی که به یک فرد کمک می کند تا توانایی های جسمی، ذهنی و شناختی (تفکر و یادگیری) را که به دلیل هرگونه آسیب و بیماری و حتی دریافت خدمات درمانی کاهش یافته، ارتقاء دهد. خدمات توانبخشی به مردم کمک می کند تا به زندگی روزمره بازگشته و به طور عادی یا تقریباً عادی زندگی کنند.
10 ـ مراقبت های طولانی مدت: طیف گسترده ای از خدمات و حمایت های شخصی، اجتماعی و پزشکی که تضمین می کند افرادی که در معرض خطر از دست دادن قابل توجه ظرفیت ذاتی (به دلیل بیماری و ناتوانی ذهنی یا جسمی) هستند، بتوانند سطحی از توانایی عملکردی مطابق با حقوق اولیه و کرامت انسانی خود را حفظ کنند.
11 ـ مراقبت های تسکینی ـ حمایتی: رویکردی که کیفیت زندگی بیماران (بزرگسالان و کودکان) و خانواده های آنها را که با مشکلات مرتبط با بیماری های تهدیدکننده زندگی مواجه هستند، بهبود می بخشد. این مراقبت ها از طریق شناسایی زودهنگام، ارزیابی صحیح و درمان درد و سایر مشکلات، اعم از جسمی، روانی، اجتماعی یا معنوی، از درد و رنج پیشگیری می کند و آن را تسکین می دهد.
12 ـ مراقبت در منزل: مراقبتی حمایتی یا سلامت محور که به افراد با نیازهای خاص اجازه می دهد در خانه خود مانده و از خدمات سلامت مورد نیاز در همانجا بهره مند گردند. این مراقبت ها معمولاً برای افرادی که در حال پیر شدن هستند ارائه می شود و همچنین می تواند به افرادی که به طور مزمن بیمار هستند، پس از عمل جراحی بهبود می یابند یا دارای معلولیت هستند نیز ارائه گردد. این دسته از مراقبت ها عموماً بر کمک های پیراپزشکی توسط مراقبان حرفه ای، کمک در زندگی روزمره برای افراد بیمار، ناتوان یا سالخورده یا ترکیبی از آنها تمرکز دارد.

پ ـ خدمات و مراقبت های سلامت بر اساس سطح ارائه خدمات سلامت:
1 ـ سطح بندی: چیدمان خاص واحدهای ارائه دهنده خدمات و مراقبت های سلامت برای آنکه دسترسی مردم به مجموعه ی خدمات موردنیاز تا جایی که ممکن است سهل، سریع، عادلانه، با کمترین هزینه و با بیشترین کیفیت باشد. سطح بندی قراردادی است و به مقتضای شرایط توسط برنامه ریزان انجام می گیرد.
2 ـ سطح پایه: سطح خانواده و خانوار و کلیه مراقبت ها باید از خانواده آغاز شود.
3 ـ سطح اول: در این سطح خدمات و مراقبت های اولیه سلامت فرد و جامعه ارائه می شود.
4 ـ خدمات فرد محور: پیشگیری و آموزش سلامت فردی، تشخیص و درمان بیماری ها براساس بسته خدمت و پیگیری نتیجه بیماری، تدبیر فوریت ها و مدیریت افراد تحت پوشش.
5 ـ خدمات جامعه محور (بهداشت عمومی): خدمات بهداشت محیط و کار، بهداشت محیط مدارس، مبارزه با بیماری های هدف (واگیردار و غیرواگیر) آسیب ها و جراحات در همه گیری (اپیدمی) ها و بلایا، آب آشامیدنی سالم، بسیج عمومی و اطلاع رسانی و پیشگیری و ترویج سلامت که هدف نهایی آنها سلامت جامعه است.
6 ـ پزشکی خانواده: الگویی از ارائه خدمات سلامت که در آن از طریق پزشک خانواده به عنوان وکیل سلامت مردم و تیم سلامت، مراقبت های جامع، مستمر، هماهنگ و قابل دسترس را برای افراد و خانواده ها در بستر نظام ارجاع و سطح بندی خدمات سلامت، با رویکرد پیشگیرانه، درمانی و ارتقای سلامت و متناسب با ویژگی های زیستی، روانی، اجتماعی و فرهنگی جمعیت تحت پوشش، ارائه می شود.
7 ـ نظام ارجاع: سازوکاری سازمان یافته و سطح بندی شده برای ارائه خدمات سلامت که در آن ارائه خدمت به بیمار از سطح اول آغاز شده و در صورت نیاز، بر اساس ضوابط مشخص، به سطوح بالاتر تخصصی و فوق تخصصی ارجاع داده می شود. این نظام با هدف افزایش کارایی، ارتقای کیفیت مراقبت، استفاده بهینه از منابع، جلوگیری از مراجعات غیرضروری و تقویت پیوستگی خدمات طراحی شده و ارتباط منطقی بین سطوح مختلف ارائه خدمت را برقرار می سازد.
8 ـ سطح دوم و سوم: خدمات تخصصی و فوق تخصصی که توسط واحدهای سرپایی تخصصی و فوق تخصصی و واحدهای بستری موجود در نظام سلامت ارائه می گردد. این خدمات شامل خدمات تشخیصی، درمانی و توانبخشی/نوتوانی تخصصی، تدبیر فوریت های تخصصی، اعمال جراحی انتخابی و فوریت های پزشکی (اورژانس)، اقدامات بالینی، مشاوره، خدمات دارویی و فرآورده های مربوط، خدمات آزمایشگاهی و تصویربرداری هستند. با استقرار نظام ارجاع، عمده این خدمات از مسیر تعیین شده در اختیار ارجاع شدگان از سطح اول خدمات قرار می گیرند. واحد خدمات سلامت در سطح دوم موظف است با ارائه بازخورد کتبی، تیم سلامت ارجاع دهنده را از نتیجه، برنامه درمان و پیگیری بیمار یا پیشرفت کار مطلع سازد.
9 ـ خدمات سلامت از راه دور: بهره گیری از زیرساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و توانمندی های هوش مصنوعی به منظور تسهیل ارائه خدمات سلامت در تمامی سطوح از طریق ارتباطات مجازی. این خدمات با هدف ارتقای دسترسی، تسریع فرایندهای ارجاع بیمار و بهبود انتقال و تبادل داده های سلامت بین سطوح مختلف نظام ارائه خدمات، طراحی و اجرا می شوند.

3 ـ چشم انداز:
کشور با ارتقای شاخص های سلامت و ارائه مراقبت های جامع، کارآمد و نوآورانه، به جایگاه نخست در منطقه آسیای جنوب غربی دست یافته و به مرجع علمی و قطب پزشکی منطقه آسیای جنوب غربی و جهان اسلام تا پایان برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران تبدیل خواهد شد.

4 ـ بیانیه چشم انداز:
نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران با استقرار کامل و تحول یافته نظام شبکه خدمات جامع و همگانی سلامت مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات و بهره گیری از پرونده های الکترونیک سلامت فراگیر و همه جانبه و از طریق برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع، به ارائه اثربخش، کارآمد و فعالانه طیف گسترده ای از خدمات سلامت در سطوح پیشگیری، تشخیص، درمان، بازتوانی و مراقبت های تسکینی در حوزه های جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی خواهد پرداخت. کشور با این نظام سلامت جامع و پیشرفته، به جایگاه نخست منطقه آسیای جنوب غربی در شاخص های سلامت دست یافته و به مرجع علمی و قطب پزشکی منطقه آسیای جنوب غربی و جهان اسلام تبدیل خواهد شد.

5 ـ اصول حاکم بر نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران
1 ـ حکمرانی و تولیت یکپارچه و هم راستایی قانونگذاری، سیاست گذاری، برنامه ریزی، هدایت، تأمین و تخصیص منابع سلامت، نظارت، ارزشیابی و اصلاح.
2 ـ استفاده از شواهد معتبر، کارآ و اثربخش در سیاست گذاری و اجماع در تصمیم گیری.
3 ـ ادغام نظام آموزشی، پژوهشی و خدمات سلامت در راستای پاسخگویی به نیازهای واقعـی سلامت.
4 ـ توسعه و اعتلای فرهنگ عمومی نظام سلامت (انضباط بخشی، رعایت شئونات محیط علمی، تعظیم شعائر دینی و...).
5 ـ اطلاع رسانی شفاف، مسئولیت پذیری، پاسخ دهی به مراجع قانونی ذی ربط و پاسخگویی به مردم.
6 ـ همکاری بین بخشی و مشارکت مردمی در راستای هم افزایی توان بومی و تقویت پیشرفت درون زا.
7 ـ بهره مندی عادلانه تمامی ذی نفعان نظام سلامت و آحاد جامعه.
8 ـ آگاهی بخشی نسبت به حقوق و مسئولیت های افراد و جلب مشارکت فعال مردم.
9 ـ زمینه سازی برای نوآوری و تولید فناوری مطلوب بومی وتوسعه پژوهش مبتنی بر نیازهای اساسی کشور و رفع معضلات حوزه سلامت.
10 ـ تعهد به آرمان های انقلاب و اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در زمینه سلامت.
11 ـ توجه به اهمیت جوانی جمعیت و پویایی نسلی به عنوان یک اولویت ملی.
12 ـ اهتمام به پیوستگی و تداوم فرآیند تعلیم و تربیت نیروی انسانی.
13 ـ ترویج فرهنگ کار جهادی برپایه خدمت رسانی مطلوب در زمینه سلامت.
14 ـ ارتقای جایگاه هدایتگر خانواده در تعالی بخشی علمی و فرهنگی نظام سلامت.
15 ـ فرهنگ سازمانی پویا، حفظ آمادگی و توانایی برای مواجهه با نیازهای درحال تغییر و تغییرات محیطی (اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، علم و فناوری، محیط زیسـت).
16 ـ توجه به عوامل اجتماعی ـ اقتصادی تعیین کننده سلامت.

6 ـ اهداف کلان جهت ارتقای ارائه خدمات و مراقبت های سلامت
1 ـ برقراری اصول حکمرانی شایسته در نظام سلامت.
2 ـ تقویت نقش تولیت سلامت، افزایش سیاست های سلامت محور و کاهش عوامل تهدید کننده سلامت در سیاست ها و برنامه های سایر بخش های توسعه.
3 ـ توسعه کمی و کیفی بیمه های سلامت با هدف ارتقای پوشش مالی، افزایش عدالت در دسترسی، کاهش هزینه های سلامت برای مردم و ارتقای کیفیت خدمات سلامت در چهارچوب نظام بیمه ای یکپارچه و کارآمد.
4 ـ ایجاد و تقویت نظام مالی پایدار، منصفانه و کارآمد در بخش سلامت به منظور تأمین منابع کافی، قابل پیش بینی و مستمر برای ارائه خدمات جامع سلامت.
5 ـ افزایش محیط های حامی سلامت در محل زندگی، تحصیل، کار، رفت و آمد، خرید، ورزش، تفریح و عبادت.
6 ـ افزایش رفتارهای بهداشتی و ارتقای فرهنگ و سواد سلامت و توان مشارکت در خانواده و جامعه.
7 ـ ارتقای مستمر کیفیت مراقبت ها و خدمات و افزایش بهره مندی عادلانه افراد جامعه از خدمات پایه سلامت از طریق زیر:
الف ـ کارآمدسازی نظام شبکه خدمات جامع و همگانی سلامت از طریق اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع.
ب ـ هوشمندسازی نظام سلامت و تحول رقومی (دیجیتال).
پ ـ افزایش تاب آوری نظام ارائه خدمات سلامت در بحران ها.
ت ـ افزایش کارایی و اثربخشی منابع نظام سلامت.
8 ـ ارتقای سلامت باروری و بارداری با تأکید بر ارتقای جوانی جمعیت.
9 ـ تأمین پایدار ذخایر راهبردی دارو و تجهیزات و تقویت توان تولید داخل.
10 ـ افزایش دانش و مهارت، رضایت شغلی، مسئولیت پذیری، پاسخگویی به نیازهای سلامت جامعه، روحیه و رفتار حرفه ای گری در منابع انسانی نظام سلامت.
11 ـ توسعه کمی و کیفی نظام آموزش علوم پزشکی و ارتقای کارایی و اثربخشی تحقیقات و پژوهش با تأکید بر دستیابی به مرجعیت علمی و فناوری در منطقه.

7 ـ خط مشی ها (راهبردها)
1 ـ برقراری اصول حکمرانی شایسته در نظام سلامت
الف ـ اصلاح ساختارهای نظام سلامت به منظور کاهش دیوان سالاری و ارتقاء کارایی فرایندهای اجرایی و تصمیم گیری.
ب ـ تقویت تعهد سیاسی و جلب مشارکت فعال مدیران ارشد نظام در بهره برداری عملی از نظام شبکه خدمات جامع و همگانی سلامت.
پ ـ توسعه شفافیت در تصمیم سازی و تصمیم گیری های حوزه سلامت.
ت ـ استقرار نظام نظارت طراحی شده، منسجم و فراگیر بر فرایند ارائه خدمات سلامت در تمامی سطوح و بخش ها.
ث ـ ایجاد و تقویت سامانه های رصد و پایش مستمر عوامل اجتماعی، محیط زیستی، سیاستی، بیماری زا و منابع داخلی مؤثر بر سلامت.
ج ـ افزایش بهره گیری از ظرفیت نخبگان، انجمن های علمی و نهادهای مدنی در تصمیم سازی، برنامه ریزی و پایش حوزه سلامت.
2 ـ افزایش سیاست های سلامت محور و کاهش پیامدهای تهدید کننده سلامت در سیاست ها و برنامه های سایر بخش های توسعه
الف ـ توسعه همکاری های فرابخشی از طریق تقویت جایگاه و کارکرد دبیرخانه های سلامت در دستگاه های اجرایی و نهادهای توسعه ای کشور.
ب ـ افزایش امکانات، انتخاب ها و سبک زندگی سالم از طریق حمایت از برنامه ها و فضاهای تقویت کننده امید ، نشاط و سلامت روانی ـ اجتماعی در جامعه.
پ ـ تضمین دسترسی همگانی و عادلانه به غذای سالم، ایمن و مغذی از طریق طراحی و اجرای سیاست های حمایتی و تنظیم گر در زنجیره تأمین و مصرف مواد غذایی.
ت ـ جلوگیری از تبلیغ و ترویج کالاها و خدمات آسیب رسان به سلامت از طریق اجرای مؤثر و کامل قوانین و مقررات موجود.
ث ـ نظارت مؤثر و نظام مند بر تبلیغات مرتبط با داروها، مکمل ها و سایر کالاهای سلامت محور با هدف صیانت از سلامت عمومی.
ج ـ تقویت اجرای پیوست سلامت در سیاست گذاری ها، طرح ها و برنامه های سایر بخش ها و نظارت مستمر و مؤثر بر اجرای دقیق آن.
3 ـ توسعه کمی و کیفی بیمه های سلامت با هدف ارتقای پوشش مالی، افزایش عدالت در دسترسی، کاهش هزینه های سلامت برای مردم و ارتقای کیفیت خدمات سلامت در چهارچوب نظام بیمه ای یکپارچه و کارآمد.
الف ـ همگانی ساختن بیمه پایه درمان برای تمامی آحاد جامعه با اولویت گروه های آسیب پذیر و فاقد پوشش.
ب ـ پوشش کامل نیازهای پایه درمان از طریق بیمه های پایه و کاهش سهم پرداختی مردم تا حدی که بیمار جز رنج بیماری، دغدغه و رنج دیگری نداشته باشد.
پ ـ ارائه خدمات فراتر از بیمه پایه از طریق بیمه های تکمیلی در چارچوب دستورالعمل های شفاف و قانونی، به نحوی که کیفیت خدمات پایه حفظ و ارتقاء یابد.
ت ـ تعیین بسته خدمات جامع بهداشتی و درمانی در سطوح پایه و تکمیلی توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، خرید راهبردی این بسته ها توسط نظام بیمه ای و نظارت مؤثر بر اجرای دقیق آن با هدف حذف اقدامات زاید و هزینه های غیرضروری.
ث ـ تقویت بازار رقابتی در حوزه ارائه خدمات بیمه درمانی برای افزایش بهره وری و رضایت مندی بیمه شدگان.
ج ـ تدوین و به روزرسانی تعرفه های خدمات و مراقبت های سلامت مبتنی بر شواهد علمی و بر اساس ارزش افزوده واقعی، با تعیین حق فنی یکسان در بخش دولتی و غیردولتی.
چ ـ اصلاح نظام پرداخت به ارائه دهندگان خدمات سلامت بر پایه کیفیت عملکرد، افزایش کارآیی، درآمد عادلانه، انگیزه های مثبت و تأکید ویژه بر خدمات پیشگیری و ارتقاء سلامت به ویژه در مناطق محروم.
4 ـ ایجاد و تقویت نظام مالی پایدار، منصفانه و کارآمد در بخش سلامت به منظور تأمین منابع کافی، قابل پیش بینی و مستمر برای ارائه خدمات جامع سلامت
الف ـ ایجاد نظامی شفاف، قانونمند و پاسخگو برای ثبت، گزارش و نظارت بر درآمدها، هزینه ها و فعالیت های مالی بخش سلامت با هدف ارتقاء اعتماد عمومی و بهره وری منابع.
ب ـ افزایش سهم مالی سلامت از تولید ناخالص داخلی و بودجه عمومی دولت به نحوی که با استانداردهای منطقه ای و اهداف توسعه پایدار همسو باشد و کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی به طور مستمر بهبود یابد.
پ ـ اعمال مالیات و عوارض هدفمند بر محصولات، مواد و خدمات مضر برای سلامت جامعه به منظور کاهش مصرف و تأمین منابع پایدار برای نظام سلامت.
ت ـ هدفمندسازی یارانه های سلامت با تمرکز بر حمایت از مناطق محروم و اقشار آسیب پذیر، به نحوی که عدالت در دسترسی به خدمات سلامت ارتقاء یافته و بار مالی بیماران کم درآمد کاهش یابد.
ث ـ تقویت هماهنگی میان سیاست های مالیاتی، بیمه ای و بودجه ای برای بهینه سازی تخصیص منابع و پشتیبانی از فعالیت های پیشگیری و ارتقاء سلامت در سطوح مختلف نظام سلامت.
ج ـ بهره گیری از سازوکار (مکانیزم) های نوین مدیریت مالی و فناوری های اطلاعاتی برای افزایش کارآمدی و شفافیت در تخصیص و مصرف منابع سلامت در سراسر کشور.
5 ـ افزایش محیط های حامی سلامت در محل زندگی، تحصیل، کار و تفریح
الف ـ ادغام و توسعه برنامه های دوستدار سلامت در طراحی شهری، روستایی و محیط های محله ای با تأکید بر ایجاد فضاهای امن، پاک و ارتقای کیفیت زندگی، از جمله افزایش دانشگاه های دوستدار سلامت.
ب ـ شناسایی و مدیریت مستمر عوامل خطر شغلی در واحدهای تولیدی و خدماتی با هدف کاهش آسیب ها و بهبود ایمنی محیط کار.
پ ـ ترویج مهارت های مدیریت استرس و بهبود سلامت روان در محیط های کاری، اداری و کارگاهی از طریق برنامه های آموزشی و حمایتی مستمر.
ت ـ ارتقاء امکانات و خدمات پایه اجتماعی در محلات با بهره گیری از ظرفیت های مردمی، تشکل های محلی و همکاری فعال بخش خصوصی برای افزایش کیفیت و فراگیری خدمات.
ث ـ افزایش پوشش و کیفیت فعالیت های فرهنگی و رفاهی در دانشگاه ها با هدف ارتقاء سلامت جامع دانشجویان و کارکنان و تقویت فضای حمایتی سلامت در محیط های آموزش عالی.
6 ـ افزایش رفتارهای بهداشتی و ارتقای فرهنگ و سواد سلامت و توان مشارکت در خانواده و جامعه
الف ـ بهره گیری از فناوری های نوین ارتباطی برای آموزش فراگیر سلامت در جامعه و ارتقای مهارت های مدیریت استرس و تاب آوری روانی.
ب ـ تقویت و حمایت از مشارکت فعال مردم در تأمین و ارتقای سلامت از طریق همکاری با سازمان های مردم نهاد و آگاه سازی در خصوص حقوق شهروندی مرتبط با سلامت.
پ ـ تمرکز ویژه بر آموزش مهارت های زندگی سالم و ترویج سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی به ویژه در کودکان، نوجوانان و جوانان به عنوان پایه های آینده ساز سلامت جامعه.
ت ـ توانمندسازی سالمندان در مراقبت از سلامت خود با ارائه آموزش ها و حمایت های لازم برای حفظ کیفیت زندگی.
7 ـ ارتقای مستمر کیفیت مراقبت ها و خدمات و افزایش بهره مندی عادلانه افراد جامعه از خدمات پایه سلامت
الف ـ کارآمدسازی نظام شبکه خدمات جامع و همگانی سلامت از طریق اجرای برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع
الف ـ 1 ـ استقرار کامل برنامه پزشکی خانواده، نظام ارجاع و سطح بندی خدمات با تأکید بر فرهنگ سازی، تأمین منابع لازم و ایجاد عزم ملی در سطح کشور.
الف ـ 2 ـ آموزش، نگهداشت و بومی گزینی نیروی انسانی متخصص برای اعزام به مناطق محروم با توجه به ویژگی های اجتماعی، فرهنگی و الگوهای بیماری منطقه ای.
الف ـ 3 ـ تقویت بسترهای اجتماعی برای مشارکت فعال مردم در تحقق اهداف سلامت.
الف ـ 4 ـ توسعه و تکمیل زیرساخت های بهداشتی و درمانی با توجه به سطح بندی به ویژه در مناطق کم برخوردار.
الف ـ 5 ـ به روزرسانی عملکرد برنامه های شبکه بهداشتی درمانی بر اساس رویکرد اجتماعی شدن سلامت و عوامل مؤثر اجتماعی ـ اقتصادی در تمامی سطوح ارائه خدمات.
الف ـ 6 ـ تسهیل دسترسی سالمندان به خدمات سلامت با ایجاد سازوکارهای ویژه حمایتی.
الف ـ 7 ـ ارتقاء و به روزرسانی صلاحیت های حرفه ای با توجه به نوآوری ها و فناوری های جدید.
الف ـ 8 ـ توسعه سهم بخش های عمومی و خصوصی در مدیریت و ارائه مراقبت های اولیه سلامت.
الف ـ 9 ـ یکپارچه سازی خدمات اولیه سلامت با مراقبت های پرستاری، حمایتی و اجتماعی به منظور ارائه خدمات جامع.
الف ـ 10 ـ طراحی، ساخت، بازسازی و نوسازی واحدهای بهداشتی و درمانی با رعایت معماری بومی و فرهنگ ایرانی ـ اسلامی.
الف ـ 11 ـ تقویت جایگاه مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان با تمرکز وظایف تولیت نظام سلامت برای ارائه یکپارچه خدمات سلامت.
الف ـ 12 ـ توسعه نقش کارکنان مراکز خدمات جامع سلامت آموزشی به عنوان عرصه یادگیری حرفه ای دانشجویان و دستیاران تخصصی، با تمرکز بر مهار (کنترل) بیماری های هدف.
الف ـ 13 ـ جبران خدمات آموزشی، تحقیقاتی، حمایتی و پشتیبانی مراکز خدمات جامع سلامت از طریق قرارداد یا تفاهم نامه های مشخص.
الف ـ 14 ـ حمایت فنی و مالی از توسعه کار تیمی سلامت و مدرن سازی خدمات و زیرساخت ها در مطب ها و دفاتر کاری شخصی.
الف ـ 15 ـ جلب همکاری بخش خصوصی و شبکه سازی با مراکز بهداشتی و درمانی محلی به منظور گسترش و ارتقای کیفیت خدمات سلامت در جامعه.
الف ـ 16 ـ ترویج اتخاذ تصمیمات و اقدامات مبتنی بر شواهد علمی معتبر در حوزه مراقبت های سلامت، آموزش و خدمات، از طریق تدوین و استقرار استانداردها و راهنماهای بالینی، ارزیابی فناوری های سلامت و پیاده سازی نظام سطح بندی خدمات با تأکید بر ارتقای سلامت و پیشگیری به گونه ای که این رویکردها در نظام آموزش علوم پزشکی نیز به طور کامل ادغام گردد.
الف ـ 17 ـ ارتقای کیفیت و ایمنی خدمات سلامت با توسعه و تعمیق نظام حاکمیت بالینی، تعیین و به روزرسانی استانداردهای عملکرد و اجرای پایش های مستمر جهت تضمین انطباق خدمات با معیارهای تعیین شده.
الف ـ 18 ـ استقرار نظام اعتباربخشی و رتبه بندی سالانه واحدهای بهداشتی و درمانی سرپایی با همکاری انجمن های علمی و سازمان های نظام پزشکی، نظام پرستاری و روانشناسی.
الف ـ 19 ـ گسترش مراقبت های جامع سلامت در منزل با همکاری خیرین و سازمان های مردم نهاد.
الف ـ 20 ـ توسعه تدریجی رایگان شدن خدمات سرپایی تیم سلامت در قالب برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع.
الف ـ 21 ـ ارتقاء و یکپارچه سازی ساختارهای تدارک خدمات سلامت در دستگاه های اجرایی و بخش های عمومی و خصوصی بر اساس استانداردهای نظام خدمات جامع و همگانی سلامت.
ب ـ هوشمندسازی نظام سلامت و تحول رقومی (دیجیتال)
ب ـ 1 ـ ایجاد و بروزرسانی نقشه جامع جمعیت، خدمات و مکان های سلامت از طریق ایجاد بانک اطلاعات پایه جمعیت و خدمات سلامت همگانی و تخصیص کد سلامت یکتا به هر شهروند و هر خدمت یا مکان سلامت در کشور.
ب ـ 2 ـ توسعه سامانه ملی هدایت، ارجاع، نوبت دهی و مدیریت انتظار با استفاده از فناوری های هوشمند جهت بهینه سازی فرآیندهای نوبت دهی و هدایت بیماران به مراکز در دسترس.
ب ـ 3 ـ استقرار پرونده الکترونیک سلامت یکپارچه به منظور هماهنگی سامانه های بیمارستانی، بالینی و بیمه ای و طراحی ابزارهای نمایش اطلاعات سلامت برای پزشکان و بیماران.
ب ـ 4 ـ طراحی و پیاده سازی نظام الکترونیکی پوشش هزینه های سلامت همگانی، توسعه پیشخوان (داشبورد)های مالی برای پایش هزینه های درمان و اجرای مشوق های پرداخت جهت ترویج سبک زندگی سالم.
ب ـ 5 ـ بهره گیری از پیشخوان (داشبورد)های مدیریتی متصل به سامانه های الکترونیک سلامت برای تقویت پایش، رصد عملکرد نظام سلامت، نظارت بر کیفیت خدمات، شفاف سازی هزینه ها و اصلاح سیاست های سلامت.
ب ـ 6 ـ توسعه نظام ارائه خدمات پزشکی و مراقبت الکترونیک از راه دور با استفاده از فناوری های نوین.
ب ـ 7 ـ ترویج پزشکی فردی و شخصی شده مبتنی بر داده ها و فناوری های پیشرفته.
ب ـ 8 ـ توسعه و کاربرد ابزارهای متحرک و تلفن همراه در ارائه خدمات سلامت.
ب ـ 9 ـ گسترش کاربرد اینترنت اشیاء (IOT) در نظام سلامت برای بهبود خدمات و مدیریت بهتر منابع.
ب ـ 10 ـ جلب همکاری و حمایت از شرکت های دانش بنیان و نوآفرین (استارت آپ های) حوزه سلامت در راستای اجرای برنامه های هوشمندسازی نظام سلامت.
پ ـ افزایش تاب آوری نظام ارائه خدمات سلامت در بحران ها
پ ـ 1 ـ تدوین و به روزرسانی سالانه نقشه خطر سلامت مناطق تحت پوشش دانشگاه ها و مناطق آمایشی جهت شناسایی و مدیریت بهتر ریسک ها.
پ ـ 2 ـ طراحی و توسعه سناریوهای محتمل و مرتبط با بحران ها بر اساس نتایج ارزیابی خطر از سطوح محلی تا ملی برای آمادگی و پاسخ مؤثر.
پ ـ 3 ـ تقویت زیرساخت ها و تجهیزات فوریت های پزشکی (اورژانس) بیمارستانی و پیش بیمارستانی به منظور بهبود کیفیت و سرعت پاسخ دهی در شرایط بحران.
پ ـ 4 ـ بهره برداری بهینه از زیرساخت ها و تجهیزات موجود در سازمان فوریت های پزشکی (اورژانس) و سایر بخش های مرتبط برای مدیریت بحران ها.
پ ـ 5 ـ تدوین، راه اندازی و به روزرسانی سامانه هشدار اولیه (EWS) و نظام سطح بندی حوادث (Leveling) برای ارتقای سرعت و دقت واکنش ها.
پ ـ 6 ـ استانداردسازی و به روزرسانی مراکز هدایت عملیات فوریت ها و بحران ها (EOC) از سطوح محلی تا ملی جهت هماهنگی بهتر و مدیریت یکپارچه.
پ ـ 7 ـ جلب مشارکت همگانی، آموزش و به کارگیری نیروهای پاسخ دهنده اولیه با بهره گیری از ظرفیت های مردمی برای افزایش آمادگی و تاب آوری جامعه در مواجهه با بحران ها.
ت ـ افزایش کارایی و اثربخشی منابع نظام سلامت
ت ـ 1 ـ ارتقاء بهره وری، کارآیی و اثربخشی خدمات در سطوح دوم و سوم نظام سلامت و بهبود رضایت مندی جامعه از خدمات ارائه شده.
ت ـ 2 ـ تقویت بخش های بستری و سرپایی دولتی و عمومی غیردولتی با هدف ارتقاء کیفیت خدمات سطح دو و سه به ویژه در مناطق کمتر برخوردار و محروم کشور.
ت ـ 3 ـ تنظیم گری اثربخش بخش خصوصی با استفاده از سازوکار (مکانیسم )های پایش (کنترلی) دقیق و شفاف برای کاهش پرداخت مستقیم از جیب مردم و جلوگیری از بهره کشی مالی.
ت ـ 4 ـ کاهش پدیده طبابت و فعالیت دوگانه در نظام سلامت به منظور افزایش تمرکز و بهبود کیفیت خدمات.
ت ـ 5 ـ به کارگیری روش های متنوع واگذاری مدیریتی و مشارکت با بخش های مختلف در اداره بیمارستان ها و واحدهای سرپایی روزانه و شبانه روزی برای افزایش کارایی مدیریت.
ت ـ 6 ـ راه اندازی و توسعه نظام های پرداخت مبتنی بر گروه های تشخیصی، پرداخت گلوبال و عملکردی برای ایجاد نظام پرداخت منصفانه و انگیزشی.
ت ـ 7 ـ جذب و بهره برداری مؤثر از سرمایه های بخش غیردولتی و خیرین سلامت در توسعه و گسترش خدمات سلامت.
ت ـ 8 ـ افزایش رضایت دریافت کنندگان خدمات سلامت از طریق بازطراحی فرآیندها و خدمات نظام سلامت مبتنی بر رعایت کرامت، ارزشمندی و احترام به انسان ها و مراجعین.
8 ـ ارتقای سلامت باروری و بارداری با تاکید بر ارتقای جوانی جمعیت
الف ـ ترویج فرهنگ ازدواج و فرزندآوری با استفاده از ظرفیت شبکه گسترده خدمات بهداشتی و درمانی کشور.
ب ـ جلب همکاری و حمایت نهادهای فرهنگی و اجتماعی برای اجرای سیاست های مرتبط با ترویج سبک زندگی ایرانی ـ اسلامی، افزایش فرزندآوری و تسهیل ازدواج آسان.
پ ـ آموزش مهارت های ارتباطی به منظور تحکیم بنیان خانواده و ارتقای سلامت روان و اجتماعی زوج
9 ـ تأمین پایدار ذخایر راهبردی دارو و تجهیزات و تقویت توان تولید داخل
الف ـ استقرار کامل نظام تضمین کیفیت داروها با ارتقای معیارهای کیفی تولید و واردات، به ویژه اجباری نمودن مجوز جی.ام.پی ( GMP) برای کلیه شرکت های تولیدکننده کالاهای سلامت محور در چهارچوب قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران.
ب ـ تکمیل استقرار نظام رصد کالاهای سلامت محور با تمرکز ویژه بر اقلام گران قیمت و بیماران خاص، از مرحله تولید و واردات تا تحویل به بیمار.
پ ـ استقرار نظام تدوین و اجرای راهنماهای بالینی و استفاده از پرونده الکترونیک سلامت به منظور کاهش تقاضای القایی و بهبود رفتار ارائه کنندگان خدمات سلامت.
ت ـ رصد مستمر حوزه تجویز و مصرف داروها و فرآورده های سلامت و ایجاد نظام مدیریت بهینه تجویز با سطح بندی خدمات و تجویزهای دارویی توسط گروه های تخصصی پزشکی.
ث ـ مقابله با فساد و انحصار در حوزه کالاهای سلامت محور از طریق شفاف سازی تصمیمات مرتبط و مدیریت مؤثر تعارض منافع با اطلاع رسانی مناسب.
ج ـ ارتقای سلامت خون و فرآورده های خونی با رعایت استانداردهای کیفی و ایمنی در سراسر چرخه تأمین و توزیع.
10 ـ افزایش دانش و مهارت، رضایت شغلی، مسئولیت پذیری، پاسخگویی به نیازهای سلامت جامعه، روحیه و رفتار حرفه ای گری در منابع انسانی نظام سلامت
الف ـ برنامه ریزی راهبردی منابع انسانی سلامت با تدوین و به روزرسانی استانداردهای نیروی انسانی.
ب ـ تربیت و آموزش نیروی انسانی متناسب با نیازهای نظام سلامت و سند آمایش سرزمین.
پ ـ ارتقای مستمر مهارت ها و دانش منابع انسانی از طریق برنامه های آموزشی و فرصت های یادگیری مادام العمر.
ت ـ تقویت رضایت شغلی و ایجاد محیط کاری حمایت کننده و انگیزشی برای حفظ و افزایش کارآمدی نیروی انسانی سلامت.
ث ـ ترویج فرهنگ مسئولیت پذیری، پاسخگویی و رفتار حرفه ای در تمامی سطوح منابع انسانی نظام سلامت.
11 ـ توسعه کمی و کیفی نظام آموزش علوم پزشکی و ارتقای کارایی و اثربخشی تحقیقات و پژوهش با تاکید بر دستیابی به مرجعیت علمی و فناوری در منطقه
الف ـ تعمیق ادغام آموزش پزشکی در فرآیند ارائه خدمات سلامت و شناسایی و رفع چالش های مرتبط با آن.
ب ـ بازطراحی رشته های آموزشی بر اساس نیازهای شغلی آینده در نظام سلامت جهت ارتقاء تطابق آموزش با بازار کار.
پ ـ کوتاه سازی زمان تحصیل تخصص و فوق تخصص های مورد نیاز نظام ارائه خدمات سلامت، با حفظ کیفیت آموزشی.
ت ـ اصلاح و تنظیم ظرفیت رشته های نظام ارائه خدمات سلامت بر اساس نیازسنجی های دقیق و ادواری.
ث ـ تشویق و حمایت از پژوهش های مسئله محور با تأثیرات اجتماعی بالا به منظور حل مسائل سلامت و تقویت نظام سلامت کشور.