فقدان مال طفل مرتکب جنایت مجوزی برای پرداخت دیه از بیت المال نیست / نظریه مشورتی 7/98/1682 مورخ 1398/11/08 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه : 7/98/1682

شماره پرونده : ک 2861-1/681-89

تاریخ نظریه : 1398/11/08

استعلام :

یک پسر بچه 9 ساله یک پسر بچه ده ساله را هل داد که سرش خورد به یک جسم سخت و یک خونریزی دامیه ایجاد شده است پسر بچه ضارب مالی ندارد و طبق ماده 467 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 عاقله مکلف به پرداخت دیه جنایت های کمتر از موضحه نیست هر چند مرتکب نابالغ باشد و طبق ماده 709 قانون مجازات اسلامی دامیه کمتر از موضحه است و به استناد مواد 146 و 147 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 افراد نابالغ مسئولیت کیفری ندارند حال تکلیف چیست و دادگاه کیفری چه کار باید بکند آیا طفل باید محکوم شود و وقتی مالی نداشت از طریق طرح دعوا علیه وزارت دادگستری دیه از بیت المال پرداخت شود یا راه حل دیگری وجود دارد آیا اساسا طفل را می توان محکوم کرد یاخیر./

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :

اولاً، در فرض مطروحه در خصوص پرداخت دیه با لحاظ مواد 452 و 467 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 چنان چه مطابق مقررات خود طفل (مرتکب جنایت) مسئول پرداخت آن باشد، دادگاه اطفال و نوجوانان با دعوت ولی یا قیم وی و استماع مدافعات آن ها، حکم به پرداخت دیه یا خسارات از اموال طفل را صادر می کند. ضمناً با توجه به مواد 1183 و 1216 قانون مدنی با اصلاحات و الحاقات بعدی، ولیّ طفل ملزم نیست خسارات وارد شده از ناحیه طفل را از مال خود جبران کند؛ مگر این که مورد مشمول ماده 7 قانون مسئولیت مدنی مصوب 1339 باشد.

ثانیاً، در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 موارد پرداخت دیه از بیت المال بیان شده است و موضوع سؤال منطبق با هیچ یک از شقوق مربوط نیست و با توجه به این که پرداخت دیه از بیت المال امری استثنایی و محتاج نص می باشد، لذا پاسخ سؤال منفی است. (به عبارت دیگر، فرضی که طفل مرتکب جرم عمدی شده است و دارای مال نمی باشد و جنایت کمتر از موضحه است، از موارد پرداخت دیه از بیت المال نیست).