دستورالعمل موارد الزام به توقیف وسایل نقلیه موضوع تصادفات رانندگی و نحوه ترخیص آنها مصوب 1404/06/26 کارگروه مشترک

شناسنامه دستورالعمل موارد الزام به توقیف وسایل نقلیه موضوع تصادفات رانندگی و نحوه ترخیص آنها:

شماره روزنامه رسمی: 
تاریخ روزنامه رسمی: 
شماره ابلاغ: ۹۹۶۶۹
تاریخ ابلاغ: ۱۴۰۴/۰۶/۲۶
مرجع تصویب: کارگروه مشترک
تاریخ تصویب: 1404/06/26

بیشتر بخوانید:
+  مقررات برنامه هفتم پیشرفت
+  مقررات راهنمایی و رانندگی
+  راهنمایی و رانندگی در آراء وحدت رویه قضایی
+  راهنمـایی و رانندگی در آراء دیوان عدالت اداری
+  راهنمایی و رانندگی در نظریات مشورتی

مقررات مرجع:
ماده 17 آیین نامه اجرایی  بند (د) ماده 113 قانون برنامه هفتم پیشرفت اصلاح 1404/04/08: موارد الزام به توقیف وسایل نقلیه موضوع تصادف رانندگی مشمول این آیین ‏نامه و نحوه ترخیص آنها با رعایت ماده (6) قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب 1389، به‏ موجب دستورالعملی که توسط کارگروهی متشکل از معاونت حقوقی رئیس ‏جمهور (مسئول)، معاونت حقوقی قوه قضائیه، وزارت دادگستری و فراجا تهیه و ابلاغ می‏ شود، تعیین خواهد شد

متن دستورالعمل موارد الزام به توقیف وسایل نقلیه موضوع تصادفات رانندگی و نحوه ترخیص آنها:

در اجرای ماده (17) آیین نامه اجرایی بند «د» ماده (113) قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران موضوع تصویب نامه شماره 20879/ت63609هـ مورخ 1402/2/10 هیئت وزیران ، متضمن تهیه و ابلاغ دستورالعملی مشتمل بر تعیین موارد الزام به توقیف وسایل نقلیه موضوع تصادفات رانندگی و نحوه ترخیص آن ها در کارگروهی متشکل از معاونت حقوقی رییس جمهور (مسئول)، معاونت حقوقی قوه قضاییه،‌ وزارت دادگستری و فراجا، اینک متن مصوب کارگروه موضع ماده (17) آیین نامه فوق الاشاره که با حضور و مشارکت فعال همه دستگاه های مذکور تهیه شده است به شرح زیر جهت اجرا ابلاغ می گردد:

ماده 1 – معانی اصطلاحات و اختصارات مندرج در دستورالعمل به شرح زیر است:
الف – وسیله نقلیه: عبارت است از خودروهای موتوری زمینی غیرریلی و یدک و کفی \(تریلر) متصل به آنها اعم از سبک، سنگین و موتورسیکلت
ب - توقیف: عبارت است از جلوگیری از تردد وسیله نقلیه و انتقال آن به توقفگاه یا متوقف نمودن آن با چرخ یا ابزار الکترونیکی.
پ - توقفگاه: عبارت است از محل نگهداری وسایل نقلیه توقیفی
ت - مالک: شخصی که دارای اسناد معتبر مالکیت وسیله نقلیه بوده یا نام وی در سامانه راهور ثبت شده است و یا نماینده یا متصرف قانونی است.
ث - فراجا: افسران و درجه داران آموزش دیده فرماندهی کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران موضوع ماده 2 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی
ج - تصادفات رانندگی: هرگونه حادثه مطابق بند 4 ماده یک آیین نامه اجرایی بند (د) ماده 113 قانون برنامه هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب 1403/03/01 که منجر به خسارت بدنی غیرعمدی گردد.
چ - وسیله نقلیه فرسوده: وسیله نقلیه توقیفی که به علت طول عمر یا میزان کارکرد یا در اثر تصادف دچار افت عملکردی و ایمنی شده و امکان رفع عیب و نقص آن وجود ندارد.

ماده 2 – کارشناسان تصادفات رانندگی موظفند در تصادفات موضوع این دستورالعمل از موارد زیر عکس برداری و در صورت امکان فیلم تهیه نموده و به کروکی الکترونیک ضمیمه نمایند:
1) از هر چهار طرف وسیله نقلیه شامل سمت راست، چپ، روبرو و پشت به نحوی که نمای آن به وضوح مشخص باشد.
2) تمامی قسمت های آسیب دیده وسیله نقلیه در تصادفات جاری.
3) هرگونه عامل خارجی که در تشخیص کارشناسی موثر است، از قبیل: خط ترمز، موانع موجود در مسیر یا کنار مسیر، تابلوها و علایم راهنمایی و رانندگی
تبصره - عکس ها و فیلم های مربوط به هر تصادف با رعایت قانون مدیریت داده ها و اطلاعات ملی مصوب 1401/06/30، صرفا تا زمان دریافت کامل دیه تمام مصدومین ذخیره می شوند.

ماده 3 – فراجا صرفا در موارد زیر امکان توقیف خودروی در صحنه تصادف را دارد:
الف – رانندگی در حالت مستی یا استعمال مواد مخدر یا روانگردان
ب – رانندگی بدون گواهینامه رانندگی یا عدم تناسب گواهینامه با نوع وسیله نقلیه.
پ – در صورت مسروقه بودن وسیله نقلیه و نیز موارد وجود دستور توقیف از مقام ذی صلاح قانونی
ت - چنانچه وسیله نقلیه مقصر، فاقد بیمه نامه شخص ثالث باشد.
ث – تصادف منجر به فوت
ج – در صورتی که اتباع غیرمجاز راننده وسیله نقلیه باشد.
چ – در صورت فرار راننده از صحنه تصادف
ح – در تصادفات منجر به جرح موضوع ماده (715) قانون مجازات اسلامی مصوب 1392/02/01، چنانچه مقصر نسبت به نظریه کارشناس تصادفات اعتراض نداشته باشد، از توقیف خودداری می گردد و چنانچه توقیف انجام شده باشد فوراً رفع توقیف صورت می گیرد.
تبصره 1 - در مواردی که فراجا رأساً نسبت به توقیف وسیله نقلیه حاضر در صحنه تصادف اقدام می نماید، مالک ظرف یک هفته حق اعتراض نسبت به امر توقیف مذکور را نزد مرجع صالح قانونی خواهد داشت.
تبصره 2 – چنانچه با حضور فراجا در صحنه تصادف، متواری شدن وسیله نقلیه از صحنه تصادف احراز شد، بایستی فوراً به واحدهای گشت اعلام شود تا خودرو در نزدیک ترین محل متوقف و جهت توقیف به پارکینگ انتقال یابد.
تبصره 3 – فراجا در هنگام توقیف مطابق ماده فوق مکلف به رعایت حریم خصوصی اشخاص مطابق اصل بیست و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می باشد، همچنین به استثنای مورد مسروقه بودن خودرو، مکلف به استرداد تمامی محتویات و اموال داخل خودرو توقیفی به راننده یا مالک می باشد.
تبصره 4 – در مواردی که رفع توقیف وسیله نقلیه با دستور مقام قضایی انجام می شود، فراجا مکلف است بلافاصله پس از توقیف مراتب را از مقام قضایی کسب تکلیف نماید.

ماده 4 – در صورتی که راننده به هر دلیل امکان انتقال و جابجایی وسیله نقلیه را دارند، به منظور مدیریت معابر ترافیکی در محل حادثه و جلوگیری از ایجاد ضرر و زیان به وسیله نقلیه از قبیل سرقت و تخریب، وسیله نقلیه به نزدیک ترین توقفگاه منتقل می شود. در این موارد وسیله نقلیه بدون نیاز به دستور مقام قضایی و با مراجعه مالک یا متصرف یا فرد مأذون از سوی وی، ضمن پرداخت هزینه های پارکینگ و جریمه های موضوع قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب 1389/12/08 وسیله نقلیه تحویل داده می شود.

ماده 5 – در انتقال و توقیف وسیله نقلیه، رعایت تشریفات مقرر در ماده (13) قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی ضروری است.
تبصره 1 – متصدی حمل و انتقال وسیله نقلیه توقیفی مکلف است وسیله را به متصدی توقفگاه تحویل دهد. متصدی توقفگاه نیز مکلف است بلافاصله صورت مجلس حاوی اطلاعات مندرج در کارت مشخصات وسیله نقلیه، وضعیت ظاهری وسیله نقلیه، مشخصات مالک شامل آدرس، شماره تلفن و شماره همراه وی را تنظیم و به امضای خود حمل کننده و مالک رسانده و در سامانه جامع پارکینگ ثبت نماید. در مواردی که به هر علت اعم از وقوع مواد (714) و (715) قانون مجازات اسلامی مصوب 1392/02/01 یا دریافت اعتراض توسط فراجا پرونده قضایی تشکیل شده باشد، یک نسخه از این صورت مجلس برای درج در پرونده به مرجع قضایی مربوط ارسال می گردد.
تبصره 2 – فراجا مکلف است در مواردی که تصادف منجر به توقیف نمی گردد راهنمایی لازم جهت حفظ وضعیت موجود خودرو تا تعیین تکلیف نهایی موضوع را به راننده یا مالک بنماید.
تبصره 3 – متصدیان توقفگاه ها موظفند در زمان تحویل یا استرداد وسیله نقلیه حسب مورد وضعیت آن را با صورتجلسه اولیه توقیف یا تحویل به توقفگاه تطبیق داده و هر گونه تغییر در وضعیت یا قطعات و یا بروز آسیب یا خسارت به وسیله نقلیه توقیفی را در سامانه جامع پارکینگ ثبت نمایند و در صورت ورود خسارت در دوره نگهداری خودرو، متصدی توقفگاه با رعایت تبصره «1» ماده (13) قانون رسیدگی به تخلف رانندگی مصوب 1389/12/08 مسئول جبران خسارت وارده خواهد بود.
تبصره 4 – در مواردی که منجر به تشکیل پرونده قضایی می گردد، رفع توقیف با دستور مقام قضایی و در غیر اینصورت با احراز رفع مانع یا دلیل توقیف موضوع ماده (3) این دستورالعمل، رأساً از سوی فراجا صورت خواهد گرفت.

ماده 6 – هزینه های حمل و نگهداری وسایل نقلیه توقیفی حداکثر برابر تعرفه های مصوب هیئت وزیران خواهد بود که به صورت الکترونیک محاسبه و دریافت می شود.

ماده 7 – مراجع قضایی و فراجا حسب مورد مکلفند در صورتی که موجبی برای ادامه توقیف وسیله نقلیه نباشد، بلافاصله و حداکثر ظرف سه روز ضمن اعلام به مالک به طرق مقتضی از جمله ارسال پیامک،‌ جهت پیگیری برای ترخیص، دستور رفع توقیف وسیله نقلیه را صادر نموده و به سامانه جامع پارکینگ اعلام نماید.
تبصره 1 – قبل از صدور دستور رفع توقیف، مسئول مربوط مکلف است از توقیف نبودن آن به جهت دیگر اطمینان حاصل نماید.
تبصره 2 – وسیله نقلیه با دریافت رسید تحویل مالک می گردد، چنانچه مالک فاقد گواهینامه رانندگی باشد، تحویل منوط به معرفی فرد واجد صلاحیت رانندگی خواهد بود.

ماده 8 – در خصوص وسایل نقلیه فرسوده که به دلایلی از قبیل تصادف یا سوختگی غیرقابل بازسازی هستند، اطلاع رسانی به مالک از طرق مقتضی از جمله ارسال پیامک، صورت خواهد گرفت تا ظرف یک ماه جهت اقدام مقتضی مراجعه نماید و در صورت عدم مراجعه در صورتی که مرجع توقیف فراجا باشد، مراتب را به دادستان عمومی و انقلاب شهرستان و یا رئیس حوزه قضایی بخش جهت اقدام قانونی اعلام می دارد و چنانچه مرجع توقیف دادگاه باشد، رأساً در این مورد تعیین تکلیف خواهد نمود.

ماده 9 – چنانچه تصادف منجر به فوت شده باشد جهت ترخیص وسیله نقلیه، ورثه با ارائه گواهی حصر وراثت می تواند جهت رفع توقیف اقدام نمایند و چنانچه تصادف منجر به جرح باشد و فرد در اثر آن محجور شده باشد حسب مورد ولی قهری یا قیم می توانند نسبت به درخواست ترخیص اقدام نمایند.

مجید انصاری

*************************

خلاصه تحلیی توسط ایرانکدیفای: 

 🔹 هدف دستورالعمل
تعیین موارد الزامی توقیف وسایل نقلیه در صحنه تصادفات رانندگی و تشریفات ترخیص آنها به منظور: 
ـ ایجاد وحدت رویه بین دستگاه های اجرایی و قضایی
ـ تسریع در فرآیند ترخیص خودروهای توقیفی
ـ صیانت از حقوق مالکان و آسیب دیدگان

 🔹 تعاریف کلیدی (ماده ۱)
ـ وسیله نقلیه: کلیه خودروهای موتوری زمینی غیرریلی، یدک و تریلر
ـ توقیف: جلوگیری از تردد و انتقال خودرو به توقفگاه یا متوقف کردن آن با چرخ یا ابزار الکترونیکی
ـ مالک: شخص دارای اسناد مالکیت یا ثبت شده در سامانه راهور
ـ تصادف رانندگی: هر حادثه منجر به خسارت بدنی غیرعمدی

 🔹 موارد الزامی توقیف خودرو در صحنه تصادف (ماده ۳)
پلیس فقط در موارد زیرمجاز به توقیف فوری خودرو است: 
1. رانندگی در حالت مستییا تحت تأثیر مواد مخدر/روانگردان
2. رانندگی بدون گواهینامهیا عدم تناسب گواهینامه با وسیله نقلیه
3. مسروقه بودن خودرویا وجود دستور توقیف از مرجع قضایی
4. عدم داشتن بیمه شخص ثالث
5. تصادف منجر به فوت
6. اتباع غیرمجاز بودن راننده
7. فرار راننده از صحنه تصادف

📌 تبصره مهم: در تصادفات جرحی (موضوع ماده ۷۱۵ ق.م.ا) اگر مقصر به نظر کارشناسی اعتراض نداشته باشد، از توقیف خودداری می شود.

 🔹 تشریفات توقیف و انتقال (مواد ۴ و ۵)
ـ در صورت امکان جابجایی خودرو توسط راننده، خودرو به نزدیک ترین توقفگاه منتقل می شود
ـ ترخیص بدون نیاز به دستور قضاییبا مراجعه مالک و پرداخت هزینه های پارکینگ و جریمه ها
ـ مسئولیت جبران خسارتدر دوره نگهداری با متصدی توقفگاه

 🔹 مدت و هزینه های توقیف
ـ حداکثر هزینه هابر اساس تعرفه های مصوب هیئت وزیران (ماده ۶)
ـ مراجع قضایی و پلیسمکلفند در صورت عدم نیاز به ادامه توقیف، حداکثر ظرف ۳ روزدستور رفع توقیف صادر کنند (ماده ۷)

 🔹 ترخیص در موارد خاص (مواد ۸ و ۹)
ـ خودروهای فرسوده غیرقابل بازسازی: اطلاع رسانی به مالک و در صورت عدم مراجعه، ارجاع به مرجع قضایی
ـ در صورت فوت: ورثه با ارائه گواهی حصر وراثت
ـ در صورت محجوریت مصدوم: ولی قهری یا قیم

 🔹 جمع بندی و نکات اجرایی
ـ این دستورالعمل شفافیت و سرعتدر فرآیند توقیف و ترخیص خودروها را افزایش می دهد
ـ حق اعتراض مالکبه توقیف ظرف یک هفته پیش بینی شده است
ـ تکلیف به ثبت الکترونیککلیه صورتجلسات و اطلاعات در سامانه جامع پارکینگ
ـ تأکید بر رعایت حریم خصوصیو استرداد اموال داخل خودرو به مالک

این دستورالعمل گامی مهم در جهت رفع تداخل اختیارات و ساماندهی فرآیند توقیف وسایل نقلیه در تصادفات رانندگی محسوب می شود.