آیین نامه تشکیلات، انتخابات داخلی و امور مالی شوراهای اسلامی روستا و نحوه انتخاب دهیار مستند به ماده 94 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران 1375 مصوب 1378/01/11 هیات وزیران 

شناسنامه آیین نامه تشکیلات، انتخابات داخلی و امور مالی شوراهای اسلامی روستا و نحوه انتخاب دهیار:

شماره روزنامه رسمی: 15770
تاریخ روزنامه رسمی: 1378/01/31
شماره ابلاغ: 1760
تاریخ ابلاغ: 1378/01/24
مرجع تصویب: هیات وزیران
تاریخ تصویب: 1378/01/11

بیشتر بخوانید:
+ مقررات شهر و روستا
+ مقررات شوراهای اسلامی
+ شهر و شهرداری در آرای وحدت رویه قضایی
+ موضوعات روستا و دهیاری در آراء دیوان عدالت اداری
+ موضوعات شورای شهر در آراء دیوان عدالت اداری
+ شوراهای اسلامی شهر در نظریات مشورتی

مقررات مرجع:

ماده 94 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران 1375: استانداران، فرمانداران و بخشداران موظفند در کلیه شوراها و‌کمیته‌های تخصصی مرتبط با وظایف شوراها (‌بجز کمیته برنامه‌ریزی شهرستان) که در‌سطح منطقه تشکیل می‌دهند از نماینده شوراهای بخش، شهر، شهرستان و استان ‌به‌عنوان عضو ناظر جهت شرکت در جلسات دعوت به عمل آورند.

متن آیین نامه تشکیلات، انتخابات داخلی و امور مالی شوراهای اسلامی روستا و نحوه انتخاب دهیار:

هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۱ /۱ /۱۳۷۸ بنا به پیشنهاد وزارت کشور و به استناد ماده 94 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوبه ۱۳۷۵ آیین نامه اجرایی تشکیلات، انتخابات داخلی و امور مالی شوراهای اسلامی روستاها و نحوه انتخاب دهیار را به شرح زیر تصویب نمود:

ماده ۱ – در این آیین نامه جهت رعایت اختصار به جای عبارت «قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب ۱ /۳ /۱۳۷۵» عبارت «قانون شوراهای اسلامی کشور» و به جای عناوین «شورای اسلامی روستا» و «حوزه انتخابیه شورای اسلامی روستا» به ترتیب از کلمه های «شورا» و «روستا» استفاده می شود.

ماده 2 ـ اصلاح 1380 ـ اعضای شورا موظفند، حداکثر ظرف مدت یک هفته پس از قطعی شدن انتخابات در روزی که بخشداری بطور کتبی اعلام می نماید، اولین جلسه خود را در حضور بخشدار یا نماینده وی عدم حضور دعوت ‌کننده یا نماینده وی مانع از تشکیل جلسه نخواهد بود و به ریاست مسن ترین عضو حاضر تشکیل دهند و به شرح زیر سوگند یاد کنند و آن را امضاء نمایند:
«من در برابر کلام الله مجید، به خداوند متعال سوگند یاد می کنم و با تکیه بر شرف انسانی خویش تعهد می نمایم که در حفظ امانت و انجام هر چه بهتر وظایفم و خدمت به مردم کوشا باشم و قانون اساسی و سایر قوانین و مقررات کشور را در چارچوب وظایف و اختیارات خود مراعات نمایم و در همه زمینه ها عدالت و انصاف را در نظر داشته، و مادام که در شورای اسلامی روستا عضویت دارم در رعایت صرفه و صلاح و پیشرفت امور روستا اهتمام نمایم.»
تبصره ۱ – پیروان اقلیتهای دینی رسمی، به جای کلام الله مجید باید به کتاب مقدس خود سوگند یاد کنند.
تبصره 2 ـ اصلاح 1380 ـ هرگاه فرد جدیدی به عضویت اصلی شورا داخل شود، موظف است در ابتدای اولین جلسه حضور در شورا، به ترتیب مذکور، سوگند یاد نماید.

ماده ۳ – سمت اعضا در شوراهای با پنج عضو عبارت از رییس، نایب رییس و حداقل یک منشی و در شوراهای دارای سه عضو رییس، نایب رییس و منشی می باشد؛ که برای مدت دو سال از سوی اعضای شورا انتخاب می شوند.

ماده 4 ـ اصلاح 1380 ـ در اولین جلسه شورا، پس از انجام مراسم تحلیف، اعضای حاضر باید اقدام به برگزاری انتخابات داخلی نموده از بین خود هیأت رییسه شورای مذکور، در ماده (3) این آیین نامه را برای مدت دو سال انتخاب نمایند.

ماده ۵ – در صورتی که هر یک از اعضاء بنا به دلایلی از عضویت شورا خارج شود، شورا موظف است در اولین جلسه پس از قطعیت یافتن خروج آن عضو، مراتب را کتباً به بخشداری محل گزارش دهد تا بخشداری از اعضای علی البدل با احتساب آرای آنان دعوت به شرکت در جلسات و طی مراحل مورد نیاز مانند صدور کارت شناسایی و اطلاع از سمت عضو جدید در شورا را بنماید.
تبصره ـ اصلاح 1380 ـ در صورتی که عضو خارج شده از شورا رییس یا نایب رییس یا منشی باشد، شورا باید در جلسه ‌ای، رییس یا نایب رییس یا منشی را حسب مورد ‌برای مدت باقیمانده هیأت رئیسه انتخاب نماید.

ماده ۶ – فرد یا افرادی که از عضویت شورا خارج می شوند، موظفند حداکثر ظرف مدت دو روز پس از قطعیت خروج، کارت عضویت خود را تحویل بخشداری ذی ربط نمایند و رسید دریافت دارند.

ماده ۷ – مهر شورا، حداکثر ظرف مدت یک هفته، از شروع به کار رسمی شورا توسط بخشدار، تحویل رییس شورا می گردد.

ماده 8 ـ اصلاح 1380 ـ اعضای شورا، حق تفویض اختیارات خود را به سایرین اعم از عضو و غیرعضو ندارند.

ماده ۹ – شورای روستاهای واقع در حریم شهرها، موظف به رعایت مقررات مربوط به حریم شهرها می باشند.

ماده 10 ـ اصلاح 1380 ـ رییس شورا مانند سایر اعضاء دارای یک حق رأی می باشد و وظایف او عبارت است از تنظیم پیشنهاد بودجه شورا تعیین زمان و اداره جلسات عادی، فوق العاده شورا و در صورت لزوم، دعوت از اعضاء جهت شرکت در جلسات، تقسیم کار بین اعضاء برای پیگیری مصوبات، دفاع از حقوق و منافع شورا در مقابل غیر و اقامه دعوی، درخواست گزارش کار از اعضاء، امضاء و مهر کردن کلیه اسناد و مکاتبات شورا، ایجاد هماهنگی و ارتباط با شورای اسلامی بخش، دهداری و سایر دستگاههای اجرایی، پیگیری امور مربوط به دهیاری و درخواست گزارش کتبی عملکرد ماهانه از دهیار.
تبصره - در صورت عدم حضور رییس شورا، مسؤولیت اداره جلسات شورا و سایر وظایف به عهده نایب رییس آن می باشد.

ماده 11 ـ اصلاح 1380 ـ وظایف منشی یا منشیان شورا عبارت از تهیه و تدوین صورتجلسات، تهیه متن نامه ها، ثبت و شماره گذاری آنها، تهیه گزارش از عملکرد شورا، حفظ و نگهداری دفاتر و صورتجلسات در محل شورا، انجام امور خزانه داری شورا از قبیل مسؤولیت حسابداری، همکاری با رییس شورا در تنظیم بودجه پیشنهادی و اصلاح یا متمم آن، تنظیم صورتهای مالی شورا، ثبت و ضبط صورت کلیه اموال و داراییهای شورا و حسابرسی اولیه از فعالیتهای مالی شورا و دهیار از قبیل درآمدها، هزینه ها و موجودی در پایان هر سال مالی طبق فرمهای دریافتی می باشد.
تبصره - در صورت غیبت منشی یا منشیان شورا، وظایف آنان از سوی نایب رییس شورا انجام می شود.

ماده ۱۲ ـ جلسات شورا با حضور حداقل (۲) نفر در شوراهای دارای ۳ عضو و ۴ نفر در شوراهای دارای ۵ عضو، تشکیل می شود و تصمیمات آن با رأی اکثریت مطلق حاضرین معتبر می باشد.
تبصره - حداقل آرای لازم برای تصویب تصمیمات در جلساتی که با (5) یا (4) نفر تشکیل می شود سه رأی و در جلساتی که با (3) یا (2) نفر تشکیل می یابد دو رأی می باشد.

ماده ۱۳ – محل دهیاری و محل تشکیل جلسات شورا، همچنین مکان نگهداری دفاتر، اسناد و مدارک شورا باید در مکان مشخص و مناسب بوده و با هماهنگی شورای بخش تعیین شود.

ماده 14 ـ اصلاح 1380 ـ جلسات شورا به طور مستمر ماهی دو بار تشکیل می شود و در صورت نیاز، جلسات فوق العاده و اضطراری شورا با پیشنهاد دهیار، رییس شورا یا سه نفر از اعضا، در شوراهای دارای پنج عضو، و دو نفر از اعضا در شوراهای دارای سه عضو، تشکیل می شود.

ماده ۱۵ – شورا با تأیید شورای بخش می تواند فعالیتهای سالانه همچنین برنامه های آینده شورا را که جنبه عمومی دارد، پس از تصویب در جلسات شورا با وسایل ممکن به اطلاع اهالی روستا برساند.

ماده 16 ـ اصلاح 1380 ـ هرگاه شورا نظرخواهی از اهالی حوزه انتخابیه خود در زمینه موضوع یا موضوعاتی را ضروری تشخیص دهد با اطلاع بخشدار ذی ربط می تواند اقدام به تشکیل جلسه عمومی از اهالی نماید.

ماده ۱۷ – موضوع یا موضوعات مختلف قابل طرح در شورا با تشخیص رییس، درخواست هر یک از اعضاء یا تقاضای کتبی شورای اسلامی بخش، بخشدار یا دهیار ذی ربط در دستور کار شورا قرار می گیرد.

ماده ۱۸ – صورتجلسات شورا باید به گونه ای تنظیم شود که در آن، تاریخ و دستور کار هر جلسه، اسامی اعضای حاضر و غایب، تعداد آرای مثبت و منفی اعضا به هر یک از موضوعات مورد بحث، اسامی مدعوین و حاضرین به همراه رئوس مطالب مطروح در جلسه و تمامی مصوبات آمده باشد.
تبصره ۱ – کلیه اعضای حاضر باید ذیل صورتجلسات شورا را امضاء یا مهر نمایند.
تبصره ۲ – مدعوین و حاضرین، در صورت تشخیص شورا می توانند ذیل صورتجلسات را امضاء، انگشت یا مهر نمایند.

ماده ۱۹ – شورا موظف است در پایان هر جلسه نسخه ای از کلیه مصوبات خود در آن جلسه و در صورت نیاز به پیوست سوابق و مطالب مفید دیگر را، جهت اطلاع بخشدار و شورای اسلامی بخش ذی ربط ارسال دارد؛ همچنین نسخه ای از مصوباتی را که مربوط به دستگاههای دیگر است به آن دستگاه ارسال دارد.

ماده ۲۰ – شورا موظف است در پایان نیمه دوم فروردین هر سال گزارش کار سالانه خود را طبق فرمهای دریافتی در سه نسخه تنظیم و نسخه اصل را جهت اطلاع شورای اسلامی بخش، نسخه دوم را به منظور اطلاع بخشدار محل ارسال کند و نسخه سوم را به عنوان سابقه در بایگانی شورا ثبت و نگهداری نماید.

ماده 21 ـ اصلاح 1380 ـ تمامی مکاتبات شورا باید طبق فرمهای ارسالی از وزارت کشور دارای تاریخ، شماره ثبت در دفتر شورا، نام کامل گیرنده و موضوع نامه باشد و حداقل در چهار نسخه تنظیم شود و نسخه اول برای اداره یا سازمان مورد نظر و نسخه دوم برای بخشدار و نسخه سوم برای شورای اسلامی بخش ارسال و نسخه چهارم به عنوان سابقه در بایگانی شورا نگهداری شود.

ماده ۲۲ – تمامی مکاتبات شورا باید ممهور به مهر شورا و امضای رییس و در صورت غیبت او نایب رییس شورا باشد.

ماده ۲۳ منسوخ 1380 ـ شورا می تواند با مسؤولان اجرایی تا سطح شهرستان مستقیماً مکاتبه نماید و در صورت نیاز به مکاتبه با مسؤولان بالاتر از طریق شورای اسلامی بخش و در صورت نبودن شورای بخش از طریق بخشدار محل اقدام نماید. 

ماده 23 ـ اصلاح 1380 ـ شورا باید دارای دفاتر مجزایی جهت ثبت صورتجلسات، حضور و غیاب اعضا در جلسات و نامه های دریافتی و ارسالی، باشد.

ماده 24 ـ اصلاح 1380 ـ مصوبات شورا به استثنای عوارض موضوع ماده (77) قانون از تاریخ ابلاغ به مراجع ذیربط لازم ‌الاجراست.

ماده 25 ـ اصلاح 1380 ـ در صورت نیاز به حضور دهیار در جلسات، شورا می تواند طی دعوتنامه کتبی و با تعیین زمان و دستور کار جلسه از او جهت شرکت، دعوت به عمل آورده و دهیار موظف به شرکت در جلسه مزبور می باشد.

ماده 26 ـ اصلاح 1380 ـ در صورت خودداری دهیار از شرکت در جلسه، شورا می تواند به دهیار تذکر کتبی دهد و در صورت تکرار مجدد توبیخ و یا بر طبق ضوابط و مقررات مربوطه وی را عزل نماید.

ماده 27 ـ اصلاح 1380 ـ در صورت درخواست کتبی دهیار و بخشدار و فرماندار ذی ربط برای تشکیل جلسه مشتمل بر زمان، دستور کار و ضرورت تشکیل جلسه، ‌شورا موظف به برگزاری جلسه فوق ‌العاده می ‌باشد.

ماده 28 ـ اصلاح 1380 ـ شورا در صورت نیاز و با مسئولیت خود می تواند به منظور مشورت در زمینه موضوع یا موضوعاتی که در دستور کار خود قرار داده است از نمایندگان دستگاههای ذی ربط در روستا و یا شخص یا اشخاص غیرعضو دعوت به همکاری نماید.

ماده 29 ـ اصلاح 1380 ـ شورا می تواند در ارتباط با وظایف خود اطلاعات مورد نیاز را از دستگاهها، ادارات و سازمانهای دولتی، درخواست نماید و آن ادارات و سازمانها موظف به دادن اطلاعات می باشند.

ماده 30 ـ اصلاح 1380 ـ شورا مکلف است یک ماه قبل از انقضای مدت قانونی خود، صورتی از کلیه فعالیت ها، طرحها و برنامه هایی که در طول دوره فعالیت قانونی به اجرا گذارده است و یا در دست اجرا دارد در سه نسخه تهیه و نسخه اول و دوم را برای شورای اسلامی بخش و بخشداری ذی ربط ارسال و نسخه آخر را جهت ثبت در سوابق شورا نگهداری نماید.

ماده 31 ـ اصلاح 1380 ـ هرگاه عضوی بیش از شش جلسه متوالی و یا دوازده جلسه غیرمتوالی در طول یک سال بدون داشتن عذر موجه به تشخیص شورا در‌جلسات شورا شرکت نکند، مستعفی شناخته می ‌شود.

ماده 32 ـ اصلاح 1380 ـ در صورت درخواست بخشداری ذی ربط مبنی بر معرفی عضو منتخب شورا برای تکمیل اعضای شورای اسلامی بخش، شورا موظف است فردی را از بین اعضای خود انتخاب و در موعد مقرر به بخشداری معرفی نماید.

ماده 33 ـ اصلاح 1380 ـ هرگاه شورا در اثر فوت، استعفا و یا سلب عضویت اعضای اصلی و علی البدل، حد نصاب لازم، مندرج در ماده (13) این آیین نامه را برای تشکیل جلسات از دست دهد، طبق ماده (31) قانون شوراهای اسلامی کشور عمل می شود.

ماده 34 ـ اصلاح 1380 ـ شورا موظف به همکاری با شوراهای اسلامی بخش جهت گردآوری اطلاعات صحیح به منظور عوارض متناسب با تولیدات و درآمدهای ‌اهالی روستا بر طبق آیین‌نامه مصوب هیأت وزیران برای بخشی از بودجه‌های خدماتی و عمرانی حوزه روستاهای بخش می ‌باشد.

ماده 35 ـ اصلاح 1380 ـ شورا موظف است بر حسن وصول عوارض وضع شده از سوی شورای اسلامی بخش و واریز آن به حساب‌های مربوط نظارت کامل داشته ‌باشد.

ماده 36 ـ اصلاح 1380 ـ تمامی درآمدها اعم از کمکهای بلاعوض مردم، عوارض دریافتی از اهالی، کمکهای دولت برای اجرای برنامه های عمرانی در صورت تخصیص و سایر ردیفهای دریافتی باید بر طبق برنامه هایی که قبلاً به صورت بودجه سالانه و در قالب طرحهای عمرانی و یا مصارف جاری به تصویب شورا و تأیید شورای اسلامی بخش رسیده است و با رعایت قوانین و مقررات مربوطه به مصرف عمران و آبادانی روستا برسد.
تبصره ۱ – در صورت نیاز به اجرای برنامه جدید در طی ایام سال و پس از تصویب بودجه سالانه، شورا می تواند به صورت الحاق به بودجه سالانه، آن برنامه را تنظیم و پس از تأیید شورای بخش اجرا نماید.
تبصره ۲ – در مواردی که طرحهای مشترک بوسیله چند روستا به مورد اجرا گذارده می شود، انجام آن علاوه بر تصویب شورا، باید با هماهنگی شورای اسلامی بخش باشد.

ماده 37 ـ اصلاح 1380 ـ شورا و دهیار موظفند به منظور حفظ و نگهداری کلیه وجوه دریافتی و درآمدهایی که در طول هر دوره فعالیت قانونی تحصیل می نمایند حسابی را در نزد یکی از نزدیکترین شعب بانکهای کشور به نام شورا افتتاح نمایند و تمامی وجوه نقد را به محض وصول به آن حساب واریز کنند.

ماده 38 ـ اصلاح 1380 ـ هرگونه برداشت از حساب موجودی و اعتبارات شورا، باید در قالب بودجه سالانه و طرحها و مخارجی که از قبل به تصویب شورا رسیده است و با امضای رییس و امضای منشی و مهر شورا باشد.

ماده 39 ـ اصلاح 1380 ـ شورا باید در پایان هر سال مالی، ترازنامه مالی خود و دهیاری را طبق فرمهای ارسالی از وزارت کشور جهت اطلاع عموم اهالی به طریق ممکن انتشار دهد.

ماده 40 ـ اصلاح 1380 ـ شورا موظف است در پایان هر سال شمسی و با توجه به برنامه های چهار ساله دوره خود و برآورد عواید و درآمدهای سال آتی، بودجه جاری و عمرانی شورا برای سال آینده را در سه نسخه تنظیم نماید و در اولین روز اسفند همان سال، نسخه اصل را برای بخشدار مربوطه و نسخه دوم را به شورای اسلامی بخش ارسال و نسخه سوم را به عنوان سابقه در دفاتر شورا بایگانی نماید.
تبصره ـ شورای اسلامی بخش و بخشدار مربوطه می توانند نظرات ـ اصلاح ی و تکمیلی خود را حداکثر تا دو هفته قبل از پایان سال به شورا اعلام نمایند؛ تا در صورت تجدیدنظر، آنرا در شورا مطرح و پس از تصویب به صورت متمم بودجه به مراجع مذکور ارسال دارند.

ماده 41 ـ اصلاح 1380 ـ تمامی اموال شورا و دهیاری اعم از منقول و غیرمنقول به ترتیب، تحویل اعضای شورا و دهیار می باشد و اعضای شورا و دهیار در مقابل حفظ و نگهداری آن مسؤول می باشند.

ماده 42 ـ اصلاح 1380 ـ خرید یا فروش اموال منقول و غیرمنقول و اجاره مکانهای لازم برای شورا و دهیاری یا کرایه دادن اماکن متعلق به دهیاری، با تصویب دو سوم کل اعضا و طی ضوابط قانونی قابل اجرا می باشد؛ و خرید یا فروش اموال غیرمنقول شورا و دهیاری علاوه بر تصویب دو سوم اعضا و طی مراحل فوق باید با توافق شورای اسلامی بخش صورت گیرد.
تبصره: عواید حاصل از فروش و اجاره داراییهای دهیاری باید به محض دریافت به حساب بانکی دهیاری واریز شود.

ماده 43 ـ اصلاح 1380 ـ آن دسته از کارکنان دولت یا مؤسسات عمومی غیردولتی که به عضویت شورا درآمده و به خدمت تمام وقت یا پاره وقت آنان نیاز باشد، می توانند به عنوان مأمور به خدمت در شوراها انجام وظیفه نمایند. مدت عضویت جزو سنوات خدمتی آنان محسوب می شود و حقوق و مزایای آنان برابر آخرین حکم استخدامی (یا برابر آنچه که شورا در بودجه مصوب خود مقرر می نماید) از بودجه شورا پرداخت می شود.
دستگاه های اجرایی موظفند حسب درخواست استاندار ذی ربط نسبت به صدور حکم مأموریت تمام وقت یا پاره وقت اعضای شورا اقدام نمایند. دستور العمل نحوه صدور حکم مأموریت پاره وقت اعضای شوراها توسط دبیر کل سازمان امور اداری و استخدامی کشور ابلاغ خواهد شد.
تبصره منسوخ 1378 نحوه و میزان حق الزحمه شرکت اعضا در جلسات طبق دستورالعملی است که وزارت کشور تهیه و به تصویب هیأت وزیران می رسد.

ماده 44 ـ اصلاح 1380 ـ دهیار موظف است در پایان دوره فعالیت قانونی خود، صورت کاملی از کلیه اموال و داراییهای شورا و دهیاری را تنظیم و در اولین روز شروع به کار رسمی دهیار جدید، آن را به وی، طبق صورت جلسه جدید تحویل نماید و نسخه هایی از آن را به شورای اسلامی روستا، بخش و بخشداری ذی ربط ارسال نماید.

ماده 45 ـ اصلاح 1380 ـ فعالیت دهیار در سمت دهیاری تمام وقت می باشد و حقوق ماهیانه وی از محل بودجه ماده (36) این آیین نامه با تصویب شورا تأمین می شود.
تبصره ـ اصلاح 1398 در حوزه های انتخابیه کمتر از (1000) نفر جمعیت، فعالیت دهیار، پاره وقت می باشد و در صورت نیاز به کار تمام وقت، با توافق شورای بخش، رعایت تبصره (2) ماده (32) آیین نامه مالی دهیاری ها در خصوص ارایه راه های تأمین حقوق وی و تأیید استانداری ذی ربط مبنی بر ضرورت فعالیت تمام وقت دهیاری، امکان پذیر می باشد.

ماده 46 ـ اصلاح 1380 ـ چنانچه شورا به وجود فردی شاغل در دستگاههای دولتی و یا وابسته به دولت برای تصدی سمت دهیار نیاز داشته باشد، می تواند به عنوان مأمور به خدمت از طریق بخشداری از سازمان متبوع درخواست نماید.

ماده 47 ـ اصلاح 1380 ـ شورا موظف است ظرف مدت (15) روز پس از آغاز دوره فعالیت قانونی با توجه به مفاد ماده (55) این آیین نامه، فردی را به عنوان دهیار انتخاب و به منظور صدور حکم و کارت دهیاری به بخشداری محل معرفی نماید.
تبصره ـ الحاق 1398 ـ چنانچه بخشدار، شخص معرفی شده از سوی شورای اسلامی روستا را واجد شرایط نداند موظف است مراتب را با ذکر دلیل و مستندات، ظرف (10) روز به شورا منعکس نموده و در صورت اصرار شورا به نظر قبلی خود، موضوع توسط شورا به هیأت حل اختلاف استان ارجاع و هیئت مذکور مکلف است ظرف (15) روز تصمیم گیری کند و تصمیم آن هیأت برای بخشدار و شورای اسلامی روستا لازم الاجرا می باشد. چنانچه در مدت مقرر، هیأت نظر خود را اعلام ننماید نظر شورای اسلامی روستا لازم الاجرا خواهد بود و دهیار می تواند با حکم رییس شورا اختیارات قانونی خود را اعمال نماید.

ماده 48 ـ اصلاح 1380 ـ شورا حق نظارت بر حسن اداره دهیاری، اجرای مصوبات شورا و حفظ و نگهداری سرمایه ها و داراییهای نقدی، جنسی، منقول و غیرمنقول که در اختیار دهیاری می باشد، همچنین حساب درآمد و هزینه آن را دارد.

ماده 48 مکررـ اصلاح 1398 - دهیاری های کشور بر اساس شاخص های درآمد، جمعیت، وسعت، مرکزیت دهستان یا بخش (قبل از ایجاد شهرداری در مرکز بخش) و دارا بودن ظرفیت گردشگری روستا توسط وزارت کشور به درجات (1) تا (6) درجه بندی می شوند. 

ماده 49 ـ اصلاح 1398 و 1404/05/29 ـ شرایط تصدی سمت دهیار در روستاهای با جمعیت کمتر از 5/000 نفر (طبق ملاک جمعیتی مذکور در تبصره ماده (4) قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران و دهیاران مصوب 1375 با اصلاحات بعدی) به شرح زیر است:
الف ـ شرایط عمومی:
شرایط عمومی مندرج در ماده (103) قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران و دهیاران مصوب 1375 با اصلاحات بعدی.
ب ـ شرایط اختصاصی:
1 ـ دارا بودن مدرک تحصیلی دیپلم برای دهیاری های درجه (1) و (2).
2 ـ دارا بودن حداقل مدرک تحصیلی فوق دیپلم برای دهیاری های درجه (3) و (4).
تبصره ـ در صورت عدم وجود فرد با تحصیلات فوق دیپلم، شورای اسلامی روستا می تواند فردی را با تحصیلات دیپلم به شرط داشتن حداقل یکسال سابقه فعالیت در سمت دهیار یا حداقل دو سال سابقه فعالیت در دهیاری یا دستگاه اجرائی برای تصدی سمت دهیار انتخاب کند.
3 ـ دارا بودن حداقل مدرک تحصیلی لیسانس برای دهیاری های درجه (5) و (6) با جمعیت کمتر از 5.000 نفر.
تبصره 1 ـ در صورت عدم وجود فرد با تحصیلات کارشناسی، شورای اسلامی روستا می تواند فردی را با تحصیلات فوق دیپلم با داشتن حداقل یکسال سابقه فعالیت در سمت دهیار یا دو سال فعالیت در دهیاری یا دستگاه اجرائی و یا با تحصیلات دیپلم به شرط داشتن دو سال سابقه فعالیت در سمت دهیار یا چهار سال سابقه فعالیت در دهیاری برای تصدی سمت دهیار انتخاب کند.
تبصره 2 ـ کسانی که در زمان ارتقای درجه دهیاری از درجه (4) به (5) در سمت دهیار مشغول انجام وظیفه هستند تا زمان تصدی سمت دهیار در آن روستا، از شرایط تحصیل و سوابق کار موضوع این ماده معاف هستند.
ج ـ سایر شرایط:
1 ـ عدم عضویت همزمان در هیچ یک از شوراهای اسلامی موضوع قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران و دهیاران مصوب 1375 با اصلاحات بعدی.
2 ـ عدم اشتغال همزمان به کار دولتی در زمان تصدی سمت دهیار دهیاری های تمام وقت.
3 ـ سکونت دهیار در محل خدمت.
4 ـ گذراندن دوره های آموزشی قبل از خدمت که متناسب با درجه هر دهیاری توسط وزارت کشور تعیین می شود.

ماده 49 مکرر ـ الحاق 1404/05/29 و اصلاح 1404/08/07 ـ شرایط احراز تصدی سمت دهیار در روستاهای با جمعیت بیش از 5/000 نفر (طبق ملاک جمعیتی مذکور در تبصره ماده (4) قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران و دهیاران مصوب 1375 با اصلاحات بعدی) به شرح زیر است:
الف ـ شرایط عمومی:
شرایط عمومی مندرج در ماده (103) قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران و دهیاران مصوب 1375 با اصلاحات بعدی.
ب ـ شرایط اختصاصی:
ـ الحاق 1404/08/07 ـ دارا بودن حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی یا سطح دو حوزه علمیه و داشتن سوابق اجرایی زیر
1 ـ روستاهای با جمعیت 5 تا 10 هزار نفر سه سال سابقه مدیریت پایه.
2 ـ روستاهای با جمعیت بیش از 10 هزار نفر چهار سال سابقه مدیریت پایه.
تبصره 1 ـ منظور از سابقه «مدیریت پایه» در این ماده سمت های مذکور در تبصره (1) جزء (2) بند (ب) ماده (109) قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران و دهیاران مصوب 1375 با اصلاحات بعدی مانند رؤسای ادارات، رؤسای گروه ها و سمت های مدیریتی هم سطح آن ها است.
تبصره 2 ـ سطوح مدیریت مندرج در تبصره (1) جزء (2) بند (ب) ماده (109) قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران و دهیاران، طبق مفاد تبصره (6) جزء مذکور، با تجمیع و ترکیب، به نحوی قابل تبدیل به یکدیگر هستند که هر سال سابقه مدیریت ارشد، دو سال سابقه مدیریت میانی و هر سال سابقه مدیریت میانی، دو سال سابقه مدیریت پایه محاسبه می شود.
تبصره 3 ـ هر سال سابقه عضویت در شوراهای اسلامی روستا، یک سال سابقه مدیریت پایه محاسبه می شود.
تبصره 4 ـ هر سال سابقه فعالیت در سمت دهیار در روستاهای با درجه (3) و بالاتر، یک سال سابقه مدیریت پایه محاسبه می شود.
تبصره 5 ـ هر دو سال سابقه فعالیت در سمت دهیار در روستاهای با درجه (1) یا (2)، یک سال سابقه مدیریت پایه محاسبه می شود.
تبصره 6 ـ هر دو سال سابقه فعالیت در سمت مسئول امور مالی یا فنی دهیاری با درجه (3) و بالاتر، یک سال سابقه مدیریت پایه محاسبه می شود.
تبصره 7 ـ هر سه سال سابقه فعالیت در سمت مسئول امور مالی یا فنی دهیاری با درجه (1) یا (2) یک سال سابقه مدیریت پایه محاسبه می شود.
تبصره 8 ـ هر پنج سال سابقه کارشناسی در دهیاری، یک سال سابقه مدیریت پایه محاسبه می شود.
تبصره 9 ـ تشخیص سمت های مدیریتی هم سطح که در این آیین نامه پیش بینی نشده و همچنین رفع ابهام ها در این رابطه به عهده کارگروهی است که اعضای آن به شرح زیر بوده و حکم آن ها از سوی معاون عمران و توسعه امور شهری و روستائی وزارت کشور صادر می شود. دبیرخانه کارگروه موصوف در محل وزارت کشور مستقر خواهد بود:
الف ـ مدیرکل دفتر امور شوراهای اسلامی شهر و روستا وزارت کشور به عنوان رییس کارگروه.
ب ـ معاون امور دهیاری های سازمان شهرداری ها و دهیار ی های کشور یا نماینده تام الاختیار وی.
ج ـ معاون ذی ربط شورای عالی استان ها.
د ـ رییس امور مدیریت مشاغل سازمان اداری و استخدامی کشور یا نماینده تام الاختیار وی.
هـ ـ مدیرکل دفتر امور روستائی و شوراهای استانداری مربوط.

ماده 50 ـ اصلاح 1380 ـ مدت خدمت دهیار از زمان صدور حکم شروع به کار رسمی چهار سال می باشد و انتخاب مجدد وی بلامانع است.
تبصره دهیار موظف است حداکثر یک هفته پس از پایان خدمت از سمت دهیاری، کارت و حکم خود را تسلیم شورا نماید.

ماده 51 ـ اصلاح 1380 ـ دهیار موظف است در بدو خدمت و پس از آن در مواقعی که از قبل توسط بخشدار اعلام می گردد، بر اساس برنامه های پیش بینی شده از سوی وزارت کشور، آموزشهای مورد نیاز را طی نماید.

ماده 52 ـ اصلاح 1380 ـ خدمت دهیار در موارد زیر به پایان می رسد.
۱ - فوت و جنون.
۲ - از دست دادن هر یک از شرایط احراز سمت دهیار به تشخیص شورای روستا.
۳ - قبول استعفاء از سمت دهیاری توسط شورا.
۴ - عزل دهیار با رأی اکثریت اعضای شورا (با رعایت مقررات مربوطه).
۵ - عدم حضور در محل خدمت بیشتر از ۱۵ روز بدون کسب مجوز از شورا و یا نداشتن عذر موجه، به تشخیص شورا.
6 ـ اصلاح 1380 ـ صدور حکم محکومیت از طرف مراجع صالح قانونی مبنی بر انفصال از خدمت.

ماده 53 ـ اصلاح 1398 چنانچه یک یا چند نفر از اعضای شورای اسلامی روستا نسبت به عملکرد دهیار یا اقدامات دهیاری اعتراض و یا ایرادی داشته باشند، ابتدا توسط رییس شورا، موارد را به صورت واضح و مستند به دهیار تذکر کتبی خواهند داد. در صورت عدم رعایت مفاد مورد تذکر، موضوع به صورت سؤال مطرح خواهد شد که در این صورت رییس شورا سؤال را کتباً به دهیار ابلاغ خواهد کرد در این صورت ظرف (10) روز پس از ابلاغ، دهیار موظف به حضور در جلسه عادی یا فوق العاده شورا و پاسخ به سؤال می باشد. چنانچه دهیار از حضور استنکاف ورزیده و یا پاسخ وی قانع کننده تشخیص داده نشود، در جلسه دیگری موضوع مورد بررسی قرار می گیرد و شورا می تواند در صورت لزوم با رأی اکثریت مطلق اعضا، دهیار را برکنار کند. 

ماده 54 ـ اصلاح 1380 ـ دهیار موظف است گزارشهای مورد درخواست شورا را تهیه و در موعد مقرر برای آن ارسال نماید و در صورت تقاضای شورا مبنی بر حضور دهیار و پاسخگویی به سؤالات در رأس موعد و محل مقرر اقدام نماید.

ماده 55 ـ اصلاح 1380 ـ دهیار موظف است گزارش ماهانه فعالیتهای دهیاری را برای شورا و رونوشت آن را برای بخشداری به طور مکتوب ارسال نماید.

ماده 56 ـ اصلاح 1380 ـ دهیار باید تابلویی از ساعات حضور و کار خود در محل دهیاری را برای اطلاع اهالی در مکانی مناسب نصب نماید.

ماده 57 ـ اصلاح 1380 ـ به منظور اجرای مطلوب و هماهنگ قانون شوراهای اسلامی کشور در روستاها، وزارت کشور مسؤول آموزشهای لازم اعضای شوراها و نیز مجریان این قانون می باشد و نیز موظف است آیین نامه های اجرایی مورد نیاز را تهیه و پس از تصویب هیأت وزیران برای اجرا ابلاغ نماید.

معاون اول رییس جمهور – حسن حبیبی