معافیت دعاوی خانواده از تشریفات رسیدگی در دادگاه صلح نیز برقرار است ـ نظریه مشورتی 7/1403/631 مورخ 1404/01/26 اداره کل حقوقی قوه قضائیه

جزئیات نظریه

شماره نظریه : 7/1403/631

شماره پرونده : 1403-127-631ح

تاریخ نظریه : 1404/01/26

استعلام :

13- در مواردی که دادگاه صلح به دعاوی مطالبه نفقه، مهریه و استرداد جهیزیه رسیدگی می کند، آیا امتیازات و الزامات مندرج در قانون حمایت خانواه مصوب 1391 از قبیل معافیت از پرداخت هزینه دادرسی موضوع ماده 5 این قانون و اختیار زوجه برای طرح دعوا در دادگاه محل سکونت خود موضوع ماده 12 قانون، در دادرسی دادگاه صلح هم جاری است و آیا حکم ماده 8 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 مبنی بر رسیدگی بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی، در دادگاه صلح نیز رعایت می شود؟

بیشتر بخوانید:

13- نظر اکثریت: ماده 8 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 رسیدگی در دادگاه خانواده را با تقدیم دادخواست و بدون رعایت سایر تشریفات آیین دادرسی مدنی دانسته است؛ تبصره های یک و 2 ماده یک این قانون نیز رسیدگی دادگاه عمومی حقوقی و دادگاه بخش به امور و دعاوی خانوادگی موضوع این قانون را با رعایت تشریفات مربوط و مقررات این قانون دانسته است؛ از جمله مقررات این قانون، حکم موضوع ماده 8 قانون است؛ بنابراین به نظر می رسد از منظر قانون گذار آنچه واجد اهمیت برای عدم رعایت تشریفات آیین دادرسی است، نوع دعاوی و شمول عنوان امور و دعاوی خانوادگی است (ماده 4 قانون یادشده)؛ صرف نظر از آنکه مرجع رسیدگی کننده دادگاه خانواده باشد یا دادگاه هایی که به سبب عدم تشکیل این دادگاه، از نظر مقنن صلاحیت رسیدگی پیدا می کنند؛ به همین ترتیب، دادگاه صلح که در اجرای ماده 12 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1402 به برخی امور و دعاوی خانوادگی رسیدگی می کند، با لحاظ ماده 17 همین قانون و با توجه به حکم تبصره یک ماده یک قانون حمایت خانواده مصوب 1391 بدون رعـایت دیـگر تـشریفات آیین دادرسی رسـیدگی و اقـدام می کند. بر این اساس، مزایای مندرج در قانون یادشده؛ از جمله حکم مقرر در مواد 5 و 12 این قانون نیز در خصوص دعاوی داخل در صلاحیت دادگاه صلح قابلیت اعمال دارد. 

نظر اقلیت: نظر به این که حکم مقرر در ماده 8 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 ناظر بر رسیدگی در دادگاه خانواده است و با توجه به الزامی بودن رعایت تشریفات در دیگر دادگاه ها به موجب ماده 2 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379، به نظر می رسد دادگاه صلح در رسیدگی به دعاوی خانوادگی موضوع ماده 12 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1402، مکلف به رعایت تشریفات دادرسی است. بر این اساس، برخی مزایای قانونی مانند حکم مندرج در مواد 5 و 12 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 صرفاً ناظر بر فرض رسیدگی به این دعاوی در دادگاه خانواده است.