رای شماره 55613 مورخ 1402/11/24 هیات تخصصی اداری و عمومی دیوان عدالت اداری: استفاده از معافیت تحصیلی توسط دانشجویان انصرافی صرفاً برای یک مرتبه در طول مدت تحصیل امکان پذیر است

شماره پرونده: هـ ت/ ۰۲۰۰۰۲۱

شماره دادنامه: ۱۴۰۲۳۱۳۹۰۰۰۳۰۵۵۶۱۳

تاریخ: 1402/11/24

طرف شکایت: نهاد ریاست جمهوری

موضوع شکایت و خواسته: ابطال تبصره ۱ ماده ۷ آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی هیأت وزیران مورخ 1392/08/29

گردش کار:

شاکی دادخواستی بـه طرفیت نهاد ریاست جمهوری بـه خواسته فوق الذکر بـه دیوان عدالت اداری تقدیم کرده کـه بـه هیأت عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت بـه قرار زیر می باشد:

آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی هیأت وزیران مورخ 1392/08/29 :

ماده۷ـ معافیت تحصیلی دانشجویان انصرافی، در صورتی کـه تا یک سال پس از تاریخ انصراف، در مقطع یا رشته یا دانشگاه جدید یا یک حوزه علمیه پذیرفته شوند، در طول مدت تحصیل در مقاطع دانشگاهی (از دیپلم تا دکترای تخصصی) مشروط بـه اینکه انصراف، در مدت سنوات مجاز موضوع تبصره (۱) ماده (۳۳) قانون صورت گرفته باشد، فقط یک بار قابل تمدید است کـه در این صورت، مدت تحصیل قبلی جزو سنوات تحصیلی جدید محسوب نخواهد شد.

تبصره۱ـ دانشجویان انصرافی کـه با یک مقطع تحصیلی پایین تر فارغ التحصیل می شوند در شمول این ماده قرار ندارند و ادامه تحصیل آنان در مقطع بالاتر بـه شرط رعایت سقف مجاز سنوات تحصیل موضوع این ماده در مقطع قبلی، از نظر معافیت تحصیلی بلامانع است.

دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت:

دانشجویان و طلاب آقا کـه خدمت سربازی را پشت سر نگذاشته اند در مقاطع تحصیلی مختلف پس از انصراف، فارغ التحصیلی، اخراج و ترک تحصیل موظف هستند نهایتاً پس از یک سال خود را بـه سازمان نظام وظیفه عمومی معرفی کنند. در این بین اگر دانشجویان انصرافی کـه بـه عنوان مثال در مقطع کارشناسی پیوسته مشغول بـه تحصیل بوده مدرک معادل دریافت نکنند و یا فارغ التحصیلان کارشناسی پیوسته و یا دانشجویان اخراجی و ترک تحصیل کـه با بازگشت بـه تحصیل آنها موافقت شده و پس از آن انصراف داده و مدرک معادل دریافت نکرده اند نهایتاً می توانند پس از یک سال از تاریخ فارغ التحصیلی یا انصراف در صورتی کـه در دانشگاهی مشغول بـه تحصیل شوند درخواست صدور معافیت تحصیلی بدهند در تبصره ۱ ماده ۷ آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی آمده است کـه اگر شخصی درخواست انصراف دهد و با مدرک پایین تر فارغ التحصیل شود بـه عنوان مثال در مقطع کارشناسی پیوسته قبول شده باشد و قبل از اتمام سنوات مجاز (۵) سال انصراف دهد در صورتی کـه درخواست صدور مدرک معادل کند و یا بـه تشخیص کمیسیون موارد خاص با مدرک کاردانی پیوسته فارغ التحصیل شود اجازه تحصیل ندارد در صورتی کـه اگر شخص درخواست این موضوع را ندهد می تواند ادامه تحصیل دهد. بنابراین اگر بـه اشخاصی کـه مدرک معادل دریافت کرده اند اجازه ادامه تحصیل داده شود این امر مفید بـه حال جامعه و در راستای بند ۹ اصل ۳ قانون اساسی و ماده ۱ قانون تأمین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و جوانان ایرانی است؛

در پاسخ بـه شکایت مذکور، معاون امور حقوقـی دولت بـه موجب لایحـه شماره ۱۹۶۳۱۳/۴۸۶۱۳ مورخ 1401/10/25 بـه طور خلاصه توضیح داده است که:

بر اساس دادنامه شماره ۲۲۱ مورخ 1400/05/04 هیأت تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری، ماده ۷ آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب سال ۱۳۹۲ هیأت وزیران و تبصره های ذیل آن، در مقام تبیین قانون خدمت وظیفه عمومی بوده و با بیان مهلت زمانی انصراف، شرایط تمدید معافیت تحصیلی دانشجویان انصرافی را مشخص کرده و فراتر از حکم قانون نیست؛

پرونده کلاسه هـ ت/ ۰۲۰۰۰۲۱ با موضوع "ابطال تبصره ۱ ماده ۷ آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی هیأت وزیران مورخ 1392/08/29 "در جلسه هیأت تخصصی اداری و امور عمومی مطرح و بـه شرح آتی رأی صادر گردید:

رأی هیأت تخصصی اداری و امور عمومی دیوان عدالت اداری

بـه موجب ماده (۳۵) قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب سال ۱۳۶۳ با اصلاحات بعدی: «مشمولین دیپلم کـه حداکثر یک سال پس از فراغت از تحصیل در یکی از دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی داخل کشور کـه مورد تأیید وزارتخانه های علوم و بهداشت می باشند پذیرفته شوند تا زمانی کـه وفق تبصره (۱) ماده (۳۳) بـه تحصیل اشتغال دارند، می توانند مشروط بـه اینکه دارای غیبت غیرموجه نباشند از معافیت تحصیلی استفاده نمایند. این معافیت برای هر مقطع فقط یک بار داده می شود. همچنین بر اساس تبصره ۱ (الحاقی 1390/08/22) «معافیت تحصیلی دانشجویان انصرافی در طول مدت تحصیل فقط یک بار قابل تمدید است». بنابراین قانونگذار بـه صورت استثنایی جواز تمدید معافیت تحصیلی را صرفاً یک بار در طول مدت تحصیل داده است؛ ماده (۷) آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب سال ۱۳۹۲ هیأت وزیران و تبصره های ذیل آن نیز در مقام تبیین قانون مذکور بوده و با بیان مهلت زمانی انصراف، شرایط تمدید معافیت تحصیلی دانشجویان انصرافی را مشخص کرده و از این رو واجد حکمی فراتر از قانون نیست در نتیجه بر مبنای ماده (۳۵) قانون مزبور و ماده (۷) آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی، استفاده از معافیت تحصیلی توسط دانشجویان انصرافی صرفاً برای یک مرت بـه در طول مدت تحصیل امکان پذیر است و عبارت «در طول مدت تحصیل» دلالتی بر استفاده دانشجویان انصرافی از معافیت تحصیلی در هر مقطع تحصیلی ندارد و این معنی در دادنامه شماره ۲۲۱ مورخ 1400/05/04 هیأت محترم تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری نیز تصریح شده است در نتیجه مقرره مورد شکایت مغایرتی با قانون ندارد و مستنداً بـه بند «ب» ماده ۸۴ قانون دیوان عدالت اداری با آخرین اصلاحات و الحاقات بعدی مصوب سال ۱۴۰۲، رأی بـه رد شکایت صادر می شود؛ این رأی ظرف بیست روز از تاریخ صدور، از سوی رئیس ارزشمند یا ده نفر از قضات گرانقدر دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است.

رئیس هیأت تخصصی اداری و امور عمومی دیوان عدالت اداری ـ زین العابدین تقوی

لینک رای تمدید معافیت تحصیلی دانشجویان انصرافی از خدمت نظام