عدم تمکن عاقله نیازی به ارایه دادخواست اعسار ندارد و تمکن بعدی مرتب امکان پرداخت دیه از اموال وی را میسر مینماید / نظریه مشورتی 7/98/1343 مورخ 1398/10/15 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

شماره نظریه : 7/98/1343

شماره پرونده : ک 3431-1/681-89

تاریخ نظریه : 1398/10/15

احتراماً با توجه به مواد 463-467-468-469-470 از قانون مجازات اسلامی طفلی مرتکب جنایت شده و عاقله وی محکوم به پرداخت دیه گردیده حکم تا زمان بلوغ مرتکب اجرا نشده است و در زمان اجرای حکم بالغ و رشید و متمکن می باشد حال سوال این است که

اولاً مطابق قواعد عمومی مسئولیت خود مرتکب مسئول پرداخت دیه می باشد یا همان گونه که در دادنامه آمده بایستی عاقله دیه را بپردازد و حکم نسبت به وی اجرا می شود

ثانیا چنانچه عاقله دادخواست اعسار از پرداخت دیه را تقدیم کرده باشد صرف نظر از تمکن یا عدم تمکن خود طفل آیا دعوی مزبور وجاهت قانونی دارد یا خیر.

اولاً؛ در فرض سوال، عاقله و محکومیت وی به پرداخت دیه مرتبط به زمان صغر مرتکب و تاریخ ارتکاب جرم بوده و کبیر شدن مرتکب تاثیری در مسئولیت عاقله ندارد (مسئولیت عاقله را زائل نمی کند)، اما چنانچه عاقله تمکن مالی نداشته باشد، توجهاً به ماده 470 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 می توان دیه را از اموال مرتکب (اعم از کبیر شده یا نشده باشد) وصول نمود.

ثانیاً، در مواردی که مسئولیت پرداخت دیه به عهده عاقله است، چنان چه دیه را پرداخت ننماید، در صورت تمکن می توان دیه را از اموال وی استیفاء نمود و در غیر این صورت طبق ماده 470 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 دیه توسط مرتکب و در صورت عدم تمکن از بیت المال پرداخت می گردد و نیازی به تقدیم دادخواست اعسار از سوی عاقله نیست؛ ماده 85 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 نیز مؤید این نظر است. در هر حال چنان چه عاقله برای اثبات عدم تمکن خود مطابق مقررات حقوقی دادخواست اعسار تقدیم نماید، این دعوی نیز قابل رسیدگی و استماع است و در صورت اثبات اعسار طبق ماده 470 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 عمل می شود.