رای وحدت رویه 776 مورخ 1398/02/10 دیوانعالی کشور: ضوابط عمومی تکرار جرم در قانون مجازات اسلامی 1392 بر جرائم مواد مخدر قابل انظباق نیست

بیشتربخوانید:

جرایم مواد مخدر در آراء وحدت رویه قضایی

جرایم مواد مخدر در نظریات مشورتی

تکرار جرم در آراء وحدت رویه قضایی

تکرار جرم در نظریات مشورتی

مقدمه رای وحدت‌ رویه 776 مورخ 1398/02/10 دیوانعالی کشور

جلسه هیات عمومی دیوان عالی کشور در مورد پرونده وحدت رویه ردیف 98/10 راس ساعت ۸:۳۰ روز سه شنبه مورخ ۱۳۹۸/۲/۱۰ به ریاست حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای سیداحمد مرتضوی مقدم رئیس محترم دیوان عالی کشور و با حضور حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای محمد جعفر منتظری دادستان محترم کل کشور و شرکت آقایان رؤسا، مستشاران و اعضای معاون کلیه شعب دیوان عالی کشور، در سالن هیات عمومی تشکیل شد و پس از تلاوت آیاتی از کلام الله مجید و قرائت گزارش پرونده و طرح و بررسی نظریات مختلف اعضای شرکت کننده در خصوص مورد و استماع نظر دادستان محترم کل کشور کـه به ترتیب ذیل منعکس می گردد، به صدور رای وحدت رویه قضایی شماره ۷۷۶ ـ ۱۳۹۸/۲/۱۰ منتهی گردید.

الف: گزارش پرونده رای وحدت‌ رویه 776 مورخ 1398/02/10 دیوانعالی کشور

احتراماً به استحضار می رساند رئیس محترم دادگاه انقلاب اسلامی کرمان به شرح نامه شماره ۹۷۱۰۱۱۳۴۱۸۱۰۰۱۸۷ ـ ۹۷/۴/۱۹ اعلام کرده است در دو شعبه محترم دیوان عالی کشور در موضوع واحد آراء متفاوتی صادر گردیده کـه خلاصه جریان پرونده های مربوط به شرح زیر گزارش می گردد:

الف ـ به حکایت پرونده کلاسه ۸۰۰۰۰/۴۴۰/۱ شعبه چهل و چهارم دیوان عالی کشور آقای محمدرضا ... در جریان بازرسی پلیس از منزل وی مقادیری مواد مخدر به میزان یک گرم و هشتاد سانت کشف می شود. سوابق کیفری متهم حکایت از داشتن سابقه در رابطه با نگهداری هروئین دو سانت، دو گرم و یک گرم هروئین دارد. نتیجتاً با صدور قرار جلب به دادرسی و کیفرخواست در شعبه چهارم دادگاه انقلاب اسلامی کرمان طی دادنامه شماره ۷۸۲ مورخ ۹۶/۵/۳۱ در خصوص اتهام آقای محمدرضا ... مبنی بر نگهداری یک گرم و هشتاد سانت هروئین و ارتکاب جرم برای بار پنجم و نگهداری دو عدد پایپ، دایرکردن مکان استعمال مواد مخدر مستنداً به بند ۳ ماده ۸ و ماده ۹ و ۱۴ و ۲۰ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر و ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی به تحمل ۱۲ سال و نیم حبس و پرداخت پنجاه میلیون ریال جزای نقدی بابت نگهداری مواد مخدر و تحمل یک سال و نیم حبس و پرداخت هفت میلیون و پانصد هزار ریال جزای نقدی و تحمل ۳۴ ضربه شلاق بابت دایر کردن مکان استعمال مواد مخدر و پرداخت سیصد هزار ریال جزای نقدی بابت نگهداری پایپ ها به محکومیت مشارٌالیه اصدار حکم نموده است. رای شعبه چهل و چهارم دیوان عالی کشور به شماره دادنامه ۹۷۰۹۹۷۰۹۲۵۸۰۰۰۲۴ ـ ۹۷/۱/۲۱ در مقام فرجام خواهی نسبت به رای مرقوم به این شرح صادر گردیده است: «با توجه به سوابق کیفری متهم از میان چهار فقره سابقه نگهداری مواد مخدر منتسب به وی تنها یک فقره آنها کـه نگهداری دو گرم هروئین است مشابه اتهام حال حاضر وی می باشد و سه فقره دیگر کـه نگهداری دو سانت و نگهداری بیست سانت و نگهداری یک گرم هروئین می باشد مشابه اتهام فعلی متهم کـه مشمول بند ۳ ماده ۸ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر است نمی باشد و تکرار جرم در مانحن فیه به تصریح ماده ۹ قانون مرقوم می بایست تحت شمول همان بند ماده ۸ باشد تا بتوان مجازات را تشدید کرد بنا به مراتب و صرف نظر از مطالب عنوان شده از سوی متهم نظر به اینکه مجازات تعیین شده برای متهم کـه می بایست تکرار جرم برای مرتبه دوم محسوب می شد خلاف موازین قانونی تشخیص داده می شود لذا دادنامه فرجام خواسته نقض و برای رسیدگی قانونی و تعیین مجازات صحیح برای متهم به شعبه هم عرض ارجاع می شود.»

ب ـ به دلالت پرونده شعبه چهل و نهم دیوان عالی کشور خانم مهدیه ... به اتهام نگهداری یک گرم و پنج سانت هروئین و یکصد و سی گرم شربت متادون و یک گرم و بیست سانت قرص متادون با توجه به دلائل مضبوط در پرونده مستنداً به بند ۲ ماده ۵ و بند ۳ ماده ۸ و ماده ۹ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر و الحاق موادی به آن مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام در مورد متادون به پرداخت شش میلیون و هشتصد هزار ریال جزای نقدی و تحمل بیست ضربه شلاق و در مورد هروئین تکرار بار پنجم به تحمل ۱۲ سال حبس و چهل ضربه شلاق و پرداخت جزای نقدی از سوی شعبه اول دادگاه انقلاب اسلامی کرمان محکوم می گردد. حکم مذکور از سوی شعبه محترم چهل و نهم دیوان عالی کشور به موجب دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۹۳۷۳۰۰۳۷۹ ـ ۹۵/۵/۲۰ به شرح زیر عیناً تایید می گردد. «در خصوص فرجام خواهی خانم مهدیه ... از دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۳۴۱۸۱۰۰۳۳۳ ـ ۹۵/۳/۸ صادره از شعبه اول دادگاه انقلاب کرمان به اتهام نگهداری یک گرم و پنج سانت هروئین و یکصد و سی گرم متادون و غیره علاوه بر جزای نقدی و شلاق با لحاظ سوابق به ۱۲ سال حبس تعزیری محکوم گردیده است توجهاً به اوراق پرونده نظر به اینکه ایراد و اعتراض مؤثر و موجهی کـه موجب نقض دادنامه گردد از ناحیه فرجام خواه ارائه نگردیده است فلذا مستنداً به بند الف از ماده ۴۶۰ قانون آیین دادرسی کیفری ضمن رد اعتراض دادنامه معترض عنه ابرام و تایید می گردد رای صادره قطعی می باشد.» همانگونه کـه ملاحظه می فرمایید در خصوص اینکه آیا تکرار موضوع ماده ۹ قانون مبارزه با مواد مخدر حتماً باید جرائم ارتکابی از یک نوع و یک بند ماده ۸ باشد یا اینکه بر بندهای متفاوت از ماده ۸ نیز موضوع ماده ۹ صادق است شعبه چهل و نهم دیوان حکمی کـه موضوع ماده ۹ بر اساس بندهای مختلف ماده ۸ لحاظ شده را تایید و شعبه چهل و چهارم مشابه همین حکم را نقض فرموده اند؛ بنا به مراتب فوق چون در دو شعبه دیوان عالی کشور نسبت به موارد مشابه با اختلاف استنباط از قانون رویه های مختلف اتخاذ شده است لذا طرح موضوع را مستنداً به ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال ۱۳۹۲ در هیات عمومی محترم دیوان عالی کشور به منظور ایجاد رویه واحد تقاضا می نماید.

معاون قضایی دیوان عالی کشور ـ حسین مختاری

ب: نظریه دادستان کل کشور

«بر اساس گزارش پیوست، شخصی مرتکب حمل و نگهداری مواد مخدر از نوع هروئین به میزان ۱/۸۰ گرم موضوع ماده ۸ قانون مبارزه با مواد مخدر شده است. متهم در خصوص حمل مواد مخدر از نوع هروئین دارای چهار فقره سابقه محکومیت به شرح زیر می باشد: نگهداری دو سانت ـ ۲۰ سانت ـ یک گرم ـ ۲ گرم. ماده ۹ همان قانون در مقام بیان تشدید مجازات برای کسانی کـه مرتکب تکرار جرم از همان نوع شده اند مقرر می دارد: «مجازات های مرتکبین جرایم مذکور در بندهای ۱ تا ۵ ماده ۸ برای بار دوم یک برابر و نیم مجازات مذکور در هر بند و برای بار سوم دو برابر میزان مقرر در هر بند خواهد بود...» اینک سؤال این است متهم مذکور مسئول تکرار جرم برای بار پنجم است یا مسئول تکرار برای بار دوم چون فقط یک فقره سابقه محکومیت وی از نظر میزان مواد مخدر مشابه جرم ارتکابی فعلی اوست. شعب چهل و چهارم و چهل و نهم دیوان عالی کشور اختلاف نظر دارند. شعبه چهل و چهارم معتقدند کـه این پرونده مشمول تکرار فقط برای بار دوم است چون سوابق دیگر متهم مشابه جرم ارتکابی فعلی نیست ولیکن شعبه چهل و نهم معتقد است کـه صرف داشتن سابقه محکومیت برای تشدید مجازات کافی است و ضرورت ندارد کـه سابقه متهم از نوع جرم فعلی باشد از نظر میزان مواد. به نظر می رسد نظر شعبه چهل و چهارم دیوان صائب و منطبق با موازین قانونی است زیرا عبارت «در هر بند» مندرج در ماده ۹ به صراحت بیانگر همین برداشت است یعنی جرم دوم زمانی مشمول مقررات ماده ۹ خواهد بود کـه تکرار همان جرم نخست باشد تا بتوان مجازات وی را تشدید کرد. توسعه تحقق تکرار جرم به موارد مشابه دیگر، نوعی توسعه جرم انگاری است کـه علاوه بر نقض اصل تفسیر ادبی، نقض اصل تفسیر مضیق قوانین جزایی نیز محسوب می شود.»

ج: رای وحدت رویه ۷۷۶ مورخ ۱۳۹۸/۲/۱۰ هیات عمومی دیوان عالی کشور

بیشتربخوانید:

جرایم مواد مخدر در آراء وحدت رویه قضایی

جرایم مواد مخدر در نظریات مشورتی

تکرار جرم در آراء وحدت رویه قضایی

تکرار جرم در نظریات مشورتی

مستنبط از مقررات ماده ۹ قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب ۱۳۷۶/۸/۱۷ مجمع تشخیص مصلحت نظام، این است کـه برای اعمال مقررات تشدید مجازات در اثر تکرار، نسبت به مرتکبین جرایم موضوع بندهای یک تا پنج ماده هشت این قانون، انطباق جرم مذکور در هر بند، با محکومیت سابق مربوط به همان بند، از حیث مقدار مواد مخدر لازم است و با این وصف مقررات عمومی ماده ۱۳۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ در این موارد حاکم نیست و رای شعبه چهل و چهارم دیوان عالی کشور کـه با این نظر انطباق دارد به اکثریت آراء صحیح و قانونی تشخیص می گردد.

این رای به استناد قسمت اخیر ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری، در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور و دادگاه ها و سایر مراجع اعم از قضایی و غیر آن لازم الاتباع است.

هیات عمومی دیوان عالی کشور