رای 8051 مورخ 1404/02/09 هیات عمومی دیوان عدالت اداری: انظباط بخشی به تاکسی رانی شهری از صلاحیت شورای اسلامی شهر خارج است

تاریخ دادنامه: 1404/2/9

شماره دادنامه:  140431390000308051

شماره پرونده: 0207277

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری 

شاکی: ****

طرف شکایت: سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهرداری مشهد

موضوع شکایت و خواسته: ابطال جدول شماره 3ـ 5 آیین نامه انضباطی سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهرداری مشهد

بیشتر بخوانید:

شاکی به موجب دادخواستی ابطال جدول شماره 3ـ 5 آیین نامه انضباطی سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهرداری مشهد را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

"احتراماً به استحضار می رساند سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهرداری مشهد خارج از حدود اختیارات و بر خلاف آیین نامه اجرایی قانون الحاق یک تبصره به ماده واحده قانون راجع به تمرکز امور مربوط به تاکسیرانی شهر تهران زیرنظر شهرداری تهران مصوّب 1374/8/10 هیأت وزیران و با توجه به تبصره 5 اصلاحی 1379/6/13 آیین نامه مذکور؛ اقدام به تهیه و تنظیم آیین نامه انضباطی و اجرای آن نموده است.

با عنایت به این که قانونگذار در «ماده 80 قانون تشکیلات وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخابات شهرداران مصوّب سال 1375» با اصلاحات بعدی اختیاری در خصوص تهیه آیین نامه مربوطه به امور تاکسیرانی پیش بینی نکرده است؛ بنابراین آیین نامه انضباطی سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر مشهد مشتمل بر جدول تخلّفات و برقراری مبالغ جریمه رانندگان شاغل در حمل و نقل مسافر درون شهری برخلاف قانون و خارج از حدود اختیارات شهرداری می باشد.

از آنجایی که برابر ماده 15 آیین نامه اجرایی مصوّب هیأت وزیران رسیدگی به تخلّفات تاکسیران تنها از طریق هیأت انضباطی امکان پذیر است، متأسفانه سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهرداری مشهد بر خلاف آیین نامه اجرایی مصوّب هیأت وزیران بر طبق جدول تخلّفات رانندگان و خسارات متناظر اعمال قانون می نماید. علی هذا مستند به آرای هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به شماره «140109970905810157 1401/1/23» و «9709970905811414ـ 1397/6/20» تقاضای ابطال آیین نامه انضباطی (شامل جدول تخلّفات رانندگان شاغل در حمل و نقل مسافر درون شهری و مبالغ خسارات متناظر) صادره از سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهرداری مشهد را دارم."

متن مقرره مورد شکایت به شرح زیر است:

"آیین نامه انضباطی سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهرداری مشهد 

1ـ مقدمه:

در راستای اجرای «ماده 9 قانون توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت» و تفویض مدیریت حمل و نقل بار و مسافر در محدوده شهر و حومه به شهرداری ها و «ماده 32 قانون رسیدگی به تخلّفات رانندگی» مصوّب 1389/12/8 مجلس شورای اسلامی و اجرای «آیین نامه مدیریت حمل و نقل بار و مسافر در شهر و حومه» مصوّب 1387/11/19 هیأت وزیران و ساماندهی و نظارت بر نحوه عملکرد شرکت ها و شاغلین فعّال در حوزه حمل و نقل عمومی مسافر درون شهری (اعم از راننده و ناوگان)، و اجرای ماده 15 آیین نامه اجرایی قانون تاکسیرانی مصوّب 1374/8/10 هیأت وزیران و تذکّر بخش پنجم دستورالعمل نحوه اجرای آیین نامه اجرایی قانون راجع به تمرکز تاکسیرانی مصوّب وزارت کشور مورخ 1375/12/22، این آیین نامه جایگزین بخش امور مربوط به تاکسیرانی آیین نامه انضباطی حمل و نقل همگانی به شماره 4/96/8786/ش مورخ 1396/5/29 می باشد.

..............................

 3ـ 5 ـ جداول تخلّفات رانندگان شاغل در حمل و نقل مسافر درون شهری و خسارات متناظر

گروه ـ کد تخلّف ـ عنوان تخلّف ـ نمره منفی ـ مبلغ خسارت (ارقام به ده هزار ریال) ـ توضیحات

(نمره منفی = مرحله اول ـ مرحله دوم ـ مرحله سوم)     

اول:

 ـ105ـ سپردن پروانه متعلق به خود جهت استفاده به غیر ـ 5 ـ10ـ 15ـ200ـ هدایت خودرو به پارکینگ در هر مرحله به مرحله دوم ارجاع به هیأت انضباطی

 ـ106ـ رانندگی با وسیله که مشخصات آن با مشخصات مندرج در پروانه مطابقت ندارد ـ 8 ـ10ـ 18ـ200 ـ هدایت خودرو به پارکینگ در هر مرحله، مرحله سوم ارجاع به هیأت انضباطی

ـ107ـ امتناع از جابه جایی مسافر بدون عذر موجّه ـ2ـ 5 ـ10ـ100   

ـ 108ـ جابه جایی مسافر با شرایطی خارج از ضوابط و مقرّرات ـ2ـ 5 ـ10ـ50   

ـ109ـ عدم رعایت شئونات اخلاقی، اسلامی و اجتماعی ـ2ـ 5 ـ10 ـ100   

ـ112.1ـ واگذاری و فروش وسیله بدون سیر مراحل اداری ـ2ـ 5 ـ10 ـ 200 

ـ112.3ـ فعالیت ناوگان جمعی سبک برونشهری در سطح شهر (پلاک ع) ـ0ـ0ـ0ـ200ـ اخذ مدارک و هدایت خودرو به پارکینگ در هر مرحله

ـ112.4ـ تردد و فعالیت تاکسی های درون شهری سایر شهرها بدون اخذ مجوزهای لازم ـ0ـ0ـ 0ـ100ـ اخذ مدرک و هدایت خودرو به پارکینگ در هر مرحله

ـ112.2ـ استفاده از خودروی تاکسی برای کاربری غیر از حمل مسافر یا استفاده از تاکسی به عنوان خودروی شخصی ـ 5 ـ10ـ 15 ـ200   

ـ112.6ـ عدم اخذ پروانه اولیه بهره برداری برای خودرو ـ2ـ 5 ـ10ـ200ـ هدایت به پارکینگ در هر مرحله پرداخت دو برابر مبلغ روزشمار هزینه خدمات پروانه بهره برداری (یک ماه پس از صدور معرفی نامه تعویض پلاک)

ـ112.7ـ همراه نداشتن پروانه تاکسیرانی و بهره برداری ـ2ـ 5 ـ10ـ50 هدایت به پارکینگ در هر مرحله

ـ 112.8ـ رانندگی با پروانه تاکسیرانی و بهره برداری فاقد اعتبار ـ2ـ 5 ـ10ـ100   

ـ113ـ عدم رعایت نرخ های مصوّب ـ 5  ـ10ـ 15 ـ200   

ـ113.1ـ عدم تطابق تعرفه تاکسیمتر با ضوابط و مقرّرات ـ2ـ 5 ـ10ـ100   

ـ113.2ـ مخدوش یا عدم نصب برچسب نرخ کرایه و یا تجهیزات اعلامی جهت مشاهده نرخ مصوّب در تاکسی ـ2ـ 5 ـ10ـ200   

ـ114ـ عدم نصب یا خرابی تجهیزات محاسبه و پرداخت کرایه (تاکسیمتر) ـ 5 ـ10ـ 15ـ200   

ـ114.1ـ عدم نصب یا عدم استفاده از تجهیزات پرداخت های هوشمند کرایه (فاکتور سفر و سامانه های محاسبه هوشمند کرایه و ...) و سامانه های هوشمند پایش، کنترل و نظارت ـ 5 ـ10ـ 15ـ200   

ـ114.2ـ هرگونه تغییر، دستکاری یا خسارت به دستگاه های کنترل هوشمند ناوگان از قبیل GPS، RFID و سایر تجهیزات و  سامانه های مشابه ـ 5 ـ10ـ 15ـ200ـ پرداخت هزینه خسارت به تجهیزات

ـ 115ـ عدم استفاده از تجهیزات محاسبه و پرداخت کرایه (تاکسیمتر) ـ 5 ـ10ـ 15ـ200   

ـ120ـ بهره برداری از وسیله نقلیّه دارای پروانه مضبوط، تعلیق یا ابطال شده ـ 5 ـ10ـ 15ـ200ـ هدایت خودرو به پارکینگ در هر مرحله

ـ122ـ عدم توجه به اخطارها و تذکّرات بازرسان سازمان ـ2ـ 5 ـ10ـ50   

ـ123ـ خروج بدون مجوز یا مجوز فاقد اعتبار از محدوده تعیین شده شهر (مرخصی برون شهری یا مجوز تردد) ـ2ـ 5 ـ10ـ200   

ـ123.1ـ حمل مسافر به خارج از محدوده تاکسیرانی ـ2ـ 5 ـ10ـ200   

ـ 208ـ نصب اشیاء غیرمجاز  و تغییر وضعیّت ظاهری وسیله ـ2ـ 5 ـ10ـ 50   

ـ211ـ سپردن وسیله نقلیه به افراد فاقد پروانه معتبر ـ 5 ـ10ـ 15ـ200ـ هدایت خودرو به پارکینگ در هر مرحله

ـ214ـ عدم نظارت بر رعایت نرخ های مصوّب ـ 5 ـ10ـ 15ـ200   

ـ216ـ نداشتن معاینه فنّی معتبر و بیمه نامه اجباری وسیله ـ1ـ 5 ـ10ـ100ـ تعلیق پروانه بهره برداری

ـ217ـ تغییر وضعیّت ظاهری وسیله و فقدان آرم و علائم و تجهیزات ـ2ـ 5 ـ10ـ50   

ـ217.1ـ جعل اسناد و آرم و علائم سازمانی ـ 5 ـ10ـ 15ـ50   

ـ219ـ عدم توجّه به اخطارها و تذکّرات بازرسین سازمان ـ2ـ 5 ـ10ـ50   

دوم 

ـ101ـ عدم انجام خدمت در نوبت (شیفت) معیّن شده در پروانه و شیفت های موظّفی تعریف شده خطوط ـ اخطار ـ2ـ 5 ـ50 ـ مرحله اول: اخذ تعهد، مرحله سوم: اخراج از خط و تعیین محل فعالیت جدید بنا به صلاحدید سازمان

ـ102ـ عدم انجام سرویس در زمان یا مسیر مشخص شده در پروانه ـ اخطار ـ2ـ 5 ـ50 ـ مرحله اول: اخذ تعهّد مرحله سوم:  اخراج از خط و تعیین محل فعالیت جدید بنا به صلاحدید سازمان

ـ103ـ عدم انجام خدمت در مسیر معیّن شده در پروانه ـ اخطار ـ2ـ 5 ـ50 ـ مرحله اول: اخذ تعهد مرحله سوم: اخراج از خط و تعیین محل فعالیت جدید بنا به صلاحدید سازمان

ـ103.1ـ فعالیت در سایر سیستم های حمل و نقل مسافر درون شهری بدون اخذ مجوز فعالیت (سرویس مدارس، شرکت های اینترنتی و مشابه) ـ 2ـ4ـ6 ـ100   

ـ104ـ عدم انجام خدمت در مکان و زمان معیّن شده (براساس برنامه حمل و نقل عمومی مسافر) ـ اخطار ـ2ـ 5 ـ50 ـ مرحله اول: اخذ تعهد مرحله سوم: اخراج از خط و تعیین محل فعالیت جدید بنا به صلاحدید سازمان

ـ108.1ـ همراه داشتن سرنشین اضافی بیش از ظرفیّت وسیله یا ضوابط ابلاغی سازمان در خصوص سرنشین مجاز خودرو ـ2ـ4ـ6 ـ50   

ـ112ـ عدم رعایت مقرّرات مربوط به حمل مسافر ـ2ـ4ـ6 ـ50   

ـ 112.5ـ عدم استفاده از سیستم گرمایش و سرمایش خودرو حسب تقاضای مسافر ـ2ـ4ـ 6 ـ50 ـ مرحله اول: اخذ تعهد، مرحله سوم: اخراج از خط 

ـ116ـ عدم رعایت مقرّرات راهنمایی و رانندگی/عدم رعایت طرح های ابلاغ شده راهور ـ2ـ4ـ6 ـ50   

ـ116.1ـ تردد غیرمجاز در محدوده طرح ترافیک/توقّف غیرمجاز در محدوده های غیرمجاز نظیر لاین ویژه و ... ـ2ـ 4ـ6 ـ50   

ـ117ـ عدم نظافت بیرون و درون و وضعیّت ظاهری نامناسب وسیله ـ اخطار ـ2ـ 5 ـ50 ـ مرحله اول: اخذ تعهّد 

ـ 118ـ عدم استفاده از لباس فرم مصوّب نظیف ـ اخطار ـ2ـ 5 ـ50 ـ مرحله اول: اخذ تعهّد 

ـ119ـ عدم نصب کارت شناسایی راننده در محل تعیین شده ـ اخطار ـ2ـ 5 ـ50 ـ مرحله اول: اخذ تعهد 

 ـ121ـ عدم استفاده از تابلوی خارج از سرویس ـ اخطار ـ2ـ4ـ50 ـ مرحله اول: اخذ تعهّد 

ـ122.1ـ پارک نمودن خودروی تاکسی بدون حضور تاکسیران در ایستگاه های تاکسی ـ2ـ4ـ6 ـ50   

ـ 208.1ـ نصب هرگونه برچسب، نوشته، آگهی، تبلیغات و تصاویر داخل و بدنه خارجی خودرو و یا چاپ کارت ویزیت و کارت تبلیغاتی یا استفاده از پوسترهای اماکن گردشگری بدون هماهنگی و داشتن مجوز از سازمان ـ اخطار ـ4ـ6 ـ50 ـ مرحله اول: اخذ تعهّد 

ـ 215ـ عدم نصب تجهیزات ابلاغی سازمان از قبیل آتش نشانی و تجهیزات ایمنی و ... ـ اخطار ـ2ـ4ـ50 ـ مرحله اول: اخذ تعهّد

112.9ـ عدم تمدید پروانه های تاکسیرانی و بهره برداری در مؤعد مقرر ـ به ازای هر روز تأخیر در تمدید، معادل 3 برابر مبلغ روزشمار هزینه های تمدید محاسبه و به عنوان خسارت دریافت می گردد. (تاریخ شروع محاسبه خسارت، یک ماه پس از انقضاء پروانه ها می باشد)

112.1ـ عدم پرداخت به موقع آبونمان تکلیفی تاکسیرانان (ماهیانه) ـ به ازای هر روز تأخیر در پرداخت یک بیست و پنجم مبلغ مصوّب آبونمان خسارت محاسبه می گردد."

در پاسخ به شکایت مذکور، سرپرست سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهرداری مشهد به موجب لایحه شماره 59/1402/10920 مورخ 1402/11/8 توضیح داده است که:

"به استناد بند 3 ماده12 و ماده 7 آیین نامه اجرایی قانون الحاق یک تبصره به ماده واحده قانون راجع به تمرکز امور مربوط به تاکسیرانی شهر تهران مصوّب 1374 هیأت وزیران و با توجه به اصلاحیه مورخ 1379/6/13 آیین نامه مذکور، «متقاضی صدور پروانه تاکسیرانی مکلّف به سپردن تعهّد مبنی بر عدم انجام تخلّفات موضوع این آیین نامه و قبول تصمیم های انضباطی و رعایت دستورالعمل های صادره می باشد». لذا با توجه به قید «رعایت دستورالعمل های صادره، به استناد بند ج ماده 3 و بند 6 ماده18 اساسنامه سازمان تاکسیرانی، تدوین و تصویب آیین نامه ها، دستورالعمل ها و بخشنامه های داخلی سازمان»، قانونگذار تدوین و تصویب آیین نامه انضباطی را برای شهرداری حق قانونی دانسته است. بنابراین تدوین آیین نامه مذکور با رعایت بند 9 از ماده 80 قانون شوراها، خلاف قوانین و مقرّرات بالادستی نمی باشد.

از طرفی نظر به این که مطابق ماده 3 آیین نامه اجرایی قانون الحاق یک تبصره به ماده واحده قانون راجع به تمرکز امور مربوط به تاکسیرانی شهر تهران مصوّب 1359/3/28 شورای انقلاب مصوّب 1379 هیأت وزیران و تبصره ذیل آن، تمرکز امور مربوط به تاکسیرانی و همچنین کلیه امور مربوط به حمل و نقل عمومی مسافر در درون شهر حیطه نظارت و مسئولیت شهرداری است و در تبصره 5 ماده5 آیین نامه مذکور نیز اجازه تعیین و اخذ هزینه خدمات به شورای شهر پس از تأیید وزارت کشور داده شده است، بنابراین مصوبه به شماره 6/1401/10638/ش مورخ 1401/6/5 تحت عنوان آیین نامه انضباطی سازمان تاکسیرانی شورای اسلامی شهر مشهد مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات شورای اسلامی شهر نمی باشد.

در خصوص تهیه و تنظیم جدول تخلّفات رانندگان شاغل در حمل و نقل مسافر درون شهری، به استناد بند 8 ماده18 اساسنامه سازمان، «پیشنهاد نوع تخلّفات تاکسی داران و ارائه آن به شورای سازمان» جزء شرح وظایف هیأت مدیره سازمان بوده و همچنین به استناد تذکّر بخش پنجم دستورالعمل نحوه اجرای آیین نامه اجرایی قانون تاکسیرانی، میزان خسارت مربوط به هریک از انواع تخلّف به پیشنهاد هر شهردار و تأیید استاندار (به قائم مقامی جانشین شورای اسلامی شهر)» می تواند برای هریک از تخلّفات مندرج در آیین نامه مزبور اجرایی گردد. ضمن این که به استناد بند ج ماده 8 اساسنامه سازمان «دریافت خسارت ناشی از تخلّفات اشخاص طرف قرارداد» از وظایف سازمان تلّقی شده و با توجه به مفاد بند 3 ماده112 آیین نامه اجرایی قانون تاکسیرانی، «اشخاص حقیقی (تاکسیرانان) جهت انجام امور تاکسیرانی جهت دریافت پروانه بهره برداری استفاده از خودروی عمومی (تاکسی) ملزم به انعقاد قرارداد به منظور قبول تعهّدات و شرایط مندرج در آیین نامه اجرایی» می باشند. لذا اخذ خسارت از تاکسیرانان متخلّف به استناد مواد مذکور و قرارداد منعقده فی مابین، منع قانونی نخواهد داشت.

در خصوص اعمال قانون و اخذ خسارت از تاکسیرانان متخلّف به استناد مفاد مندرجدر «نمونه فرم تعهّدنامه متقاضیان اخذ پروانه تاکسیرانی» در دستورالعمل نحوه اجرایی آیین نامه اجرایی قانون تاکسیرانی، متقاضیان اخذ تاکسیرانی در قالب مفاد ماده10 قانون مدنی «متعهّد و ملتزم به رعایت کلیه مفاد آیین نامه و مقرّرات و نیز دستورالعمل های صادره از سوی سازمان بوده و از انجام تخلّفات موضوع آیین نامه مندرج در مفاد این تعهّدنامه و جدول تخلّفات ضمیمه خودداری ورزیده و در صورت ارتکاب، اقدامات پیش بینی شده در مقابل هریک از تخلّفات منعکس در جدول تخلّفات را پذیرا بوده و خسارت های تعیین شده در جدول مندرج در این تعهدنامه را ظرف مدت یک ماه از تاریخ صدور به حساب معیّن شده پرداخت نمایند». لذا براساس موارد فوق الذکر سازمان می تواند نسبت به اخذ خسارت اقدام نماید.

در پایان نظر قضات هیأت عمومی دیوان عدالت اداری را به دادنامه شماره 9909970906010670 مورخ 1399/4/16 هیأت تخصّصی شوراهای اسلامی مبنی بر رد دادخواست مطروحه در خصوص ابطال مصوبه آیین نامه انضباطی رانندگان تاکسی در شهر تهران موضوع مصوبه شماره 1948 جلب می نماییم."

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 1404/2/9 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری براساس آراء مختلف خود از جمله آراء شماره 9709970905811414 مورخ 1397/6/20 و شماره 157 مورخ 1401/1/23 این هیأت با این استدلال که برمبنای تبصره الحاقی به لایحه قانونی راجع به تمرکز امور مربوط به تاکسیرانی مصوّب 1372/5/20 اداره امور تاکسیرانی سایر شهرهای کشور به شهرداری های مربوط واگذار و تهیه آیین نامه اجرایی نیز برعهده هیأت وزیران محوّل شده و هیأت وزیران نیز در اجرای تکلیف قانونی مذکور آیین نامه اجرایی قانون را مشتمل بر ضوابط و شرایط مربوط تهیه کرده و در شرح وظایف شوراهای اسلامی شهر (موضوع ماده 80 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوّب سال 1375 با اصلاحات بعدی آن) اختیاری درخصوص تهیه آیین نامه مربوط به امور تاکسیرانی پیش بینی نشده، حکم به ابطال مصوبات شوراهای اسلامی شهر درخصوص تعیین تخلّفات انضباطی رانندگان تاکسی صادر کرده است و لذا برمبنای مفاد آراء مذکور هیأت عمومی دیوان عدالت اداری و استدلال مقرر در آراء فوق و همچنین لزوم وجود مبنای قانونی برای تعیین هرگونه مجازات و محرومیت و فقدان چنین مبنایی در مانحن فیه، جدول شماره 3ـ 5 با عنوان تخلّفات رانندگان شاغل در حمل و نقل مسافر درون شهری و خسارات متناظر از آیین نامه انضباطی سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهرداری مشهد خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند 1 ماده12 و ماده 88 قانون دیوان عدالت اداری مصوّب سال 1392 ابطال می شود. این رأی براساس ماده 93 قانون دیوان عدالت اداری (اصلاحی مصوّب 1402/2/10) در رسیدگی و تصمیم گیری مراجع قضایی و اداری معتبر و ملاک عمل است.

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری