آیین نامه تبصره 8 ماده 10 قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول با موضوع ثبت مدارک و ادعای های مربوط به مالکیت اموال غیر منقول دستگاه های اجرایی در سامانه ساماندهی اسناد غیر رسمی مصوب 1404/05/08

شناسنامه آیین نامه تبصره 8 ماده 10 قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول:

شماره روزنامه رسمی: 23422
تاریخ روزنامه رسمی: 1404/06/05
شماره ابلاغ: 78410
تاریخ ابلاغ: 1404/05/20
مرجع تصویب: هیات وزیران
تاریخ تصویب: 1404/05/08 

بیشتر بخوانید:
+ مقررات الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول
+ ثبت اسناد، املاک و اموال در آراء وحدت رویه قضایی
+ مقررات اموال و املاک دولت
+ اموال دولتی در نظریات مشورتی

مقررات مرجع:
+ تبصره 8 ماده 10 قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول : کلیه دستگاههای اجرائی و واحدهای مذکور در ماده (29) قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران مکلفند، حداکثر تا دو سال پس از راه اندازی سامانه موضوع این ماده، در خصوص اموال غیرمنقول عمومی و دولتی از جمله اراضی ملی، موات، خالصه، مستحدث و ساحلی که مطابق قانون متعلق به دولت جمهوری اسلامی ایران بوده و تصدی آن اراضی بر عهده آنان است و هنوز سند رسمی آنها صادر نگردیده است، ادعاها و مدارک مربوط را در سامانه موضوع این ماده ثبت نمایند. عدم ثبت ادعا و مدارک در این سامانه، نافی مالکیت دستگاهها و واحدهای مذکور نیست. مقامات و کارکنان متخلف از حکم این تبصره به مجازات مقرر در بند «د» ماده (9) قانون رسیدگی به تخلفات اداری محکوم می شوند. مفاد این تبصره نسبت به سازمان اوقاف و امور خیریه در خصوص موقوفات عام غیرمنقول و دستگاههای زیر نظر ولی فقیه در خصوص اموال غیرمنقول در اختیار آنان از جمله مجهول المالک، بلاصاحب، ارث بلاوارث، اعراضی، رهاشده، اموال غیرمنقول غائبین مفقودالاثر، اموال غیرمنقول حاصل از تخمیس و خروج از ذمه و اجرای اصل (49) قانون اساسی جاری است. آیین نامه اجرائی این تبصره ظرف شش ماه از لازم الاجرا شدن این قانون به پیشنهاد وزارتخانه های راه و شهرسازی و جهاد کشاورزی به تصویب هیأت وزیران می رسد.

متن آیین نامه تبصره 8 ماده 10 قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیر منقول:

هیات وزیران در جلسه 1404/5/8 به ‏پیشنهاد مشترک وزارت ‏خانه‏ های جهاد کشاورزی و راه و شهرسازی و به ‏استناد تبصره (8) ماده (10) قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول مصوب 1401، آیین نامه اجرایی تبصره یاد شده را به ‏شرح زیر تصویب کرد:

ماده 1 ـ در این آیین نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:
1 ـ قانون: قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول مصوب 1401.
2 ـ سازمان: سازمان ثبت اسناد و املاک کشور.
3 ـ وزارت: وزارت امور اقتصادی و دارایی.
4 ـ سامانه: سامانه ساماندهی اسناد غیررسمی موضوع ماده (10) قانون.
5 ـ سادا: سامانه جامع اموال دستگاه‏های اجرایی (سادا نوین).
6 ـ دستگاه مشمول: دستگاه های اجرایی و واحدهای مذکور در ماده (۲۹) قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.
7 ـ اموال مشمول: کلیه اموال غیرمنقول عمومی، انفال و دولتی از جمله اراضی ملی، موات، خالصه، بایر دولتی، مستحدث و ساحلی و همچنین موقوفات عام و اموال غیرمنقول در اختیار دستگاه های زیر نظر ولی ‏فقیه از جمله مجهول ‏المالک، بلاصاحب، ارث بلاوارث و سایر موارد مذکور در تبصره (۸) ماده (۱۰) قانون که دستگاه مشمول یا موقوفه عام به‏ موجب قانون، آراء یا مصوبات مراجع ذی صلاح و یا اَعمال حقوقی، مالک آن محسوب شود و یا نمایندگی دولت جمهوری اسلامی ایران یا عموم را در مالکیت آن ها داشته باشد.
8 ـ اموال غیرمنقول دولت: آن دسته از اموال غیر منقول که تحت مالکیت دولت جمهوری اسلامی ایران و در اختیار دستگاه مشمول به منظور بهره برداری باشد.
9 ـ نقشه: نقشه محدوده اموال مشمول که دارای مختصات جغرافیایی بوده و تحت شبکه شمیم و در سامانه تصویر یوتی اِم (utm) با قابلیت استفاده در نرم افزارهای اطلاعات جغرافیایی (ready Gis) و همچنین با رعایت دستورالعمل های همسان نقشه برداری سازمان برنامه و بودجه کشور و دستورالعمل تهیه نقشه عرصه املاک دستگاه های مشمول ماده (9) قانون جامع حد نگار (کاداستر) کشور مصوب 1393 تهیه می‏ شود.
10 ـ جدول اطلاعات توصیفی: منضمات نقشه که شامل توصیفات و توضیحات مربوط به هر لایه از نقشه از جمله مساحت، ابعاد، حد فاصل و حسب مورد سَمت، طبقه و واحد است.

ماده 2 ـ دستگاه مشمول موظف است ظرف دو سال پس از راه ‏اندازی سامانه، نقشه اموال مشمول که نام دستگاه مشمول یا موقوفه عام به ‏عنوان مالک یا نماینده دولت جمهوری اسلامی ایران یا عموم در خصوص آن محدوده در دفتر املاک سازمان، ثبت نشده باشد را به‏ همراه جدول اطلاعات توصیفی و مستندات مربوط در سامانه درج کند.
تبصره 1 ـ چنانچه قبل از راه اندازی سامانه، حکم قطعی مراجع ذی‏صلاح به ‏نفع دستگاه مشمول صادر ولی منتهی ‏به صدور سند رسمی مالکیت نشده باشد نیز دستگاه مشمول مکلف به انجام تکلیف مقرر در ماده (2) این آیین نامه است.
تبصره 2 ـ مواردی که اموال مشمول دارای سند رسمی مالکیت، با سند رسمی انتقال از مالک رسمی یا قائم مقام وی به دستگاه مشمول یا موقوفه عام منتقل شده باشد، مطابق ماده (4) این آیین ‏نامه عمل خواهد شد.
تبصره 3 ـ ارائه جدول اطلاعات توصیفی و مستندات اموال مشمول با رعایت جنبه های امنیتی بر اساس آیین نامه اجرایی تبصره ماده (9) قانون جامع حدنگار (کاداستر) کشور مصوب 1398 با اصلاحات بعدی خواهد بود.

ماده 3 ـ نقشه، جدول اطلاعات توصیفی و مستنداتِ اموال غیرمنقول دولت از طریق سادا و اطلاعات سایر اموال مشمول، به ‏طور مستقیم در سامانه درج خواهد شد.

تبصره ـ سازمان و وزارت مکلفند در خصوص اموال غیرمنقول دولت ارتباط میان سامانه و سادا را با رعایت قانون مدیریت داده‏ ها و اطلاعات ملی مصوب 1401 به ‏گونه‏ ای فراهم کنند که پس از بارگذاری نقشه، جدول اطلاعات توصیفی و مستندات مربوط در سادا، اطلاعات مذکور به ‏صورت آنی و برخط در سامانه نیز درج شود و در خصوص سایر اموال مشمول که به ‏طور مستقیم در سامانه درج می شود نیز اطلاعات مربوط به ‏صورت آنی و برخط از سامانه برای سادا ارسال شود.

ماده 4 ـ سازمان مکلف است برای اموال مشمولی که دارای سند مالکیت حدنگار نیست، درگاهی اختصاصی را در سامانه برای دستگاه های مشمول ایجاد نماید؛ به ‏گونه ‏ای که دستگاه های مذکور، امکان درج نقشه محدوده ملک موضوع سند مالکیت غیرحدنگار، جدول اطلاعات توصیفی و مستندات مربوط به آن را داشته باشند. دستگاه مشمول مکلف است تکلیف مقرر در ماده (۲) این آیین ‏نامه را درخصوص اموال مذکور در این ماده ظرف همان مهلت انجام دهد.

ماده 5 ـ دستگاه مشمول موظف است پس از ثبت اطلاعات مذکور در ماده (2) این آیین ‏نامه در سامانه، بلافاصله اقدامات لازم جهت دریافت سند رسمی مالکیت را به‏ عمل آورد و در این راستا، چنانچه ترتیبات مشخصی در قوانین و مقررات پیش ‏بینی ‏شده باشد، برابر آن عمل کند. در غیر این صورت، مطابق سایر فرآیندهای دریافت سند مالکیت مانند طرح دعوا در مراجع ذی صلاح و استفاده از ساز و کار قانون تعیین تکلیف وضعیت ثبتی اراضی و ساختمان‏ های فاقد سند رسمی مصوب 1390 اقدام کند.
تبصره ـ در خصوص اموال غیرمنقول دولت پس از ثبت محدوده ملک در سادا، وزارت مکلف است اقدامات لازم جهت صدور گواهی بهره بردار و معرفی به سازمان را با رعایت ترتیبات مقرر در قوانین و مقررات مربوط، به ‏عمل آورد. ارتباط میان سادا و سامانه و انعکاس آنی و برخط نقشه ملک از سادا به سامانه، نافی تکالیف دستگاه های مشمول و وزارت تا صدور سند رسمی مالکیت نیست.

ماده 6 ـ چنانچه وزارت در فرآیند بررسی مستندات اموال غیرمنقول دولت اراضی و املاک موضوع بررسی را خارج از شمول مصادیق گواهی بهره بردار و مشمول سایر قوانین و مقررات مانند قانون تعیین تکلیف وضعیت ثبتی اراضی و ساختمان های فاقد سند رسمی مصوب 1390 تشخیص دهد، موظف است این موضوع را به دستگاه مشمول و سازمان اعلام کند. تکلیف وزارت در اعلام موضوع مذکور به دستگاه مشمول، نافی تکالیف آن دستگاه در اقدام از طریق قوانین مذکور نخواهد بود. دستگاه مشمول مکلف است ظرف سه ‏ماه از تاریخ اعلام وزارت، اقدام قانونی لازم برای دریافت سند مالکیت را انجام دهد. در غیر این صورت، وزارت با انجام اقدام قانونی لازم نسبت ‏به صدور گواهی به‏ نام دولت جمهوری اسلامی ایران به نمایندگی وزارت به‏ عنوان امین اموال اقدام خواهد کرد.

ماده 7 ـ سازمان مکلف است سامانه را به‏ گونه ‏ای طراحی کند که بلافاصله پس از ثبت محدوده اموال مشمول توسط دستگاه مشمول در سامانه (به ‏صورت مستقیم یا از طریق سادا)، گزارش وضعیت عرصه مورد ادعا از حیث تداخل و تعارض با ادعای سایر دستگاه‏ های مشمول یا اشخاص غیردولتی یا اسناد مالکیتی که در آن محدوده صادر شده است را به‏ صورت آنی و برخط از طریق سامانه پنجره واحد مدیریت زمین موضوع ضوابط اجرایی سامانه پنجره واحد مدیریت زمین مصوب 1401 ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی به دستگاه مشمول مربوط ارائه دهد.

ماده 8 ـ تصرفات اشخاص غیردولتی در اموال مشمول، نافی تکالیف دستگاه مشمول مطابق این آیین ‏نامه نیست.

ماده 9 ـ سازمان مکلف است بلافاصله پس از ثبت اطلاعات توسط دستگاه مشمول، گواهی آن مشتمل بر شناسه (کد) رهگیری و تاریخ ثبت را به‏ صورت الکترونیکی صادر کند.

ماده 10 ـ به ‏منظور نظارت بر اجرای تکالیف مقرر در تبصره (8) ماده (10) قانون و این آیین نامه برای دستگاه مشمول و رفع موانع و مشکلات احتمالی در فرآیند دریافت سند مالکیت برای اموال مشمول مانند تهیه نقشه مربوط و پذیرش آن در واحدهای ثبتی، معین نبودن محدوده پلاک اصلی یا باقیمانده آن، مشکلات ناشی از عدم انطباق تقسیمات کشوری با حوزه های ثبتی یا وقوع زمین در بیش از یک حوزه ثبتی و بررسی مصادیقی که دریافت سند مالکیت دچار اطاله شده باشد و همچنین عدم تطابق محدوده یا مستندات بارگذاری ‏شده با ادعای ثبت ‏شده، کارگروهی متشکل از مدیرکل مدیریت اموال و دارایی های دولت (به ‏عنوان مسئول کارگروه)، معاون امور املاک و کاداستر سازمان، نماینده تام‏ الاختیار وزارتخانه های راه و شهرسازی و جهاد کشاورزی و بالاترین مقام دستگاه مشمول مربوط تشکیل می شود.
تبصره 1 ـ دبیرخانه کارگروه در وزارت مستقر و تصمیمات کارگروه که با اکثریت آراء اتخاذ خواهد شد برای دستگاه مشمول و سازمان لازم الاجرا است.
تبصره 2 ـ چنانچه مطابق بررسی کارگروه، عدم صدور سند مالکیت اموال مشمول ناشی از اختلاف بین دستگاه های مشمول باشد، موضوع جهت رفع اختلاف به مراجع ذی‏ صلاح ارجاع و پیگیری خواهد شد.

ماده 11 ـ در ارتباط با اموال غیرمنقول دولت در صورت عدم انجام تکلیف مقرر در این آیین نامه مبنی ‏بر ثبت محدوده ملک ظرف مهلت مقرر در سادا، وزارت می تواند نسبت‏ به صدور گواهی به ‏نام دولت جمهوری اسلامی ایران با نمایندگی وزارت به ‏عنوان امین اموال اقدام کند.

ماده 12ـ اصلاح 1404/07/27 ـ در اجرای ماده (16) قانون برنامه پنج‏ ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب 1403، پرداخت اعتبارات طرح های عمرانی و تعمیرات اساسی و ماشین ‏آلات و تجهیزات، هزینه آب و برق و همچنین هرگونه پرداخت برای تجهیز، نگهداری و سایر هزینه‏ ها از محل درآمدهای اختصاصی یا سایر منابع برای اموال مشمول که مطابق احکام و مهلت های مقرر در این آیین ‏نامه، در سادا ثبت نشده باشد، ممنوع است. ذی ‏حسابان یا مدیران مالی دستگاه‏های مشمول مکلف به رعایت این حکم هستند.

ماده 13 ـ تغییر بهره ‏بردار اموال مشمول توسط دستگاه مشمول یا مرجع ذی‏ صلاح تصمیم‏ گیر منوط‏ به انجام تکالیف مقرر در ماده (2) این آیین ‏نامه مبنی‏ بر ثبت اطلاعات است و صرفاً با ارائه شناسه (کد) رهگیری اخذ شده از سامانه امکان ‏پذیر است.

ماده 14 ـ واگذاری یا انتقال اموال مشمول توسط دستگاه مشمول یا مرجع ذی ‏صلاح تصمیم گیر، علاوه بر لزوم انجام تکالیف مقرر در ماده (2) این آیین‏ نامه مبنی ‏بر ثبت اطلاعات، منوط‏ به انجام اقدامات لازم جهت دریافت سند رسمی مالکیت موضوع ماده (5) این آیین ‏نامه است.

ماده 15 ـ آن بخش از اراضی عمومی نظیر اراضی ملی و موات که جهت اجرای تکالیف قانونی در اختیار وزارت جهاد کشاورزی (سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور) یا وزارت راه و شهرسازی (سازمان ملی زمین و مسکن) بوده و به دستگاه های اجرایی واگذار شده یا توسط دستگاه ها تصرف و مورد بهره برداری قرار گرفته است تا زمان صدور گواهی بهره ‏بردار توسط وزارت یا واگذاری در اجرای ماده (۶۹) قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب ۱۳۸۰ باید حسب مورد توسط وزارت جهاد کشاورزی (سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور) یا وزارت راه و شهرسازی (سازمان ملی زمین و مسکن) در سامانه ثبت شود.
معاون اول رئیس جمهور ـ محمدرضا عارف

***********

خلاصه تحلیلی:

هدف کلی آیین نامه:
این آیین نامه اجرایی که توسط هیئت وزیران تصویب شده، به منظور ثبت مدارک و ادعاهای مالکیت اموال غیرمنقول دستگاه های اجرایی در سامانه های دولتی (سامانه اسناد غیررسمی و سادا نوین) تنظیم شده است. هدف نهایی، شفاف سازی، ثبت رسمی و صدور سند مالکیت برای این اموال است.

دامنه شمول و تعاریف کلیدی:
· دستگاه های مشمول: کلیه دستگاه های اجرایی کشور.
· اموال مشمول: طیف وسیعی از اموال غیرمنقول شامل اموال عمومی، دولتی، انفال، اراضی ملی، موات، خالصه، ساحلی و همچنین اموال مجهول المالک و بلاصاحب که در مالکیت یا اختیار دولت یا دستگاه های زیر نظر ولی فقیه هستند.
· سامانه ها: ثبت اطلاعات در دو سامانه "سامانه اسناد غیررسمی" و "سادا نوین (سامانه جامع اموال دستگاه های اجرایی)" انجام می شود.

وظایف اصلی دستگاه های اجرایی:
1. ثبت اطلاعات در سامانه: دستگاه های مشمول موظفند ظرف دو سال پس از راه اندازی سامانه، نقشه محدوده اموال، جدول اطلاعات توصیفی و مستندات مربوطه را در سامانه ثبت کنند.
2. درخواست سند مالکیت: پس از ثبت اطلاعات، دستگاه ها باید بلافاصله برای دریافت سند رسمی مالکیت از طریق مراجع قانونی اقدام کنند.
3. رعایت مهلت ها: برای اموالی که سند مالکیت کاداستر ندارند نیز همین مهلت دو ساله اعتبار دارد.

وظایف سازمان ثبت اسناد و املاک و وزارت امور اقتصادی و دارایی:
· سازمان ثبت: موظف است سامانه را طراحی کند، گواهی الکترونیکی ثبت صادر کند و امکان بررسی تداخل ادعاهای مالکیت را فراهم آورد.
· وزارت امور اقتصادی و دارایی: موظف است برای اموال غیرمنقول دولت، گواهی بهره برداری صادر کند و ارتباط بین سامانه ها را برقرار نماید.

ضمانت اجرا و نظارت:
· ممنوعیت هزینه کرد: برای اموالی که در مهلت مقرر در سامانه ثبت نشوند، هرگونه پرداخت و هزینه کرد (اعم از اعتبارات طرح ها، تعمیرات، آب و برق و ...) ممنوع است.
· کارگروه نظارت: کارگروهی ویژه برای رفع مشکلات و نظارت بر اجرای آیین نامه تشکیل می شود.
· اقدام جایگزین وزارت: در صورت عدم اقدام دستگاه مشمول، وزارت امور اقتصادی و دارایی می تواند مستقیماً برای صدور گواهی به نام دولت اقدام کند.

جمع بندی نهایی:
این آیین نامه با الزام دستگاه های دولتی به ثبت اموال غیرمنقول خود در یک بازه زمانی مشخص و ایجاد پیوند بین سامانه های مختلف، به دنبال ایجاد بانک اطلاعاتی یکپارچه، شفاف و به روز از املاک و اراضی دولتی است و با وضع ضمانت های اجرایی مالی، اقدام جدی برای محقق شدن این هدف را نشان می دهد.

در صورت نیاز به مشاوره یا مستندات بیشتر می توانید با کارشناسان حقوقی تماس بگیرید.