آیین نامه تبصره ۲ ماده ۶ قانون ساماندهی صنعت خودرو با موضوع ارتقای کیفیت تولید خودرو مشتمل بر 16 ماده مصوب ۱۴۰۴/۰۷/۳۰ هیات وزیران

شناسنامه آیین نامه تبصره ۲ ماده ۶ قانون ساماندهی صنعت خودرو:

شماره روزنامه رسمی: ...
تاریخ روزنامه رسمی: ....
شماره ابلاغ: ۱۳۱۴۰۹
تاریخ ابلاغ: ۱۴۰۴/۰۸/۱۱
مرجع تصویب: هیات وزیران
تاریخ تصویب: ۱۴۰۴/۰۷/۳۰ 

بیشتر بخوانید:
+ مقررات حقوق مصرف کننده
+ حقوق مصرف کننده در نظریات مشورتی

مقررات مرجع:

تبصره ۲ ماده ۶ قانون ساماندهی صنعت خودرو 1400 : وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف است ظرف سه ماه پس از لازم الاجراء شدن این قانون، آیین نامه اجرائی ارتقای کیفیت تولید خودرو، کاهش مصرف سوخت، اجرای کامل استانداردهای مصوب و استانداردهای مورد نیاز قطعه سازی، استانداردهای ایمنی و آلایندگی و همچنین رقابت پذیر نمودن و توسعه شبکه و کیفیت خدمات پس از فروش را تهیه و جهت تصویب بـه هیأت وزیران تقدیم کند. وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف است آیین نامه مذکور را پس از تصویب در هیأت وزیران جهت اجراء بـه کلیه خودروسازان و مراکز ذی ربط ابلاغ نماید.

متن آیین نامه تبصره ۲ ماده ۶ قانون ساماندهی صنعت خودرو:

هیات وزیران در جلسه 1400/7/30 بـه پیشنهاد وزارت صنعت، معدن و تجارت و بـه استناد تبصره (2) ماده (6) قانون ساماندهی صنعت خودرو مصوب 1400، آیین نامه اجرایی تبصره مذکور را بـه شرح زیر تصویب کرد:

ماده 1 ـ در این آیین نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط بـه کار می روند:
1 ـ وزارت: وزارت صنعت، معدن و تجارت.
2 ـ وزیر: وزیر صنعت، معدن و تجارت.
3 ـ قانون حمایت: قانون حمایت از حقوق مصرف کنندگان خودرو مصوب 1386 با اصلاحات بعدی.
4 ـ طول عمر خودرو: از زمان خروج خودرو از کارخانه و تحویل بـه اولین مشتری تا سن فرسودگی مبتنی بر تعاریف آیین نامه اجرایی ماده (10) قانون ساماندهی صنعت خودرو موضوع تصویب نامه شماره 243368/ت61387هـ مورخ 1402/12/28 (شامل دوره تضمین، تعهد و بعد از آن).
5 ـ خودرو: انواع خودروی سواری، وانت، مینی بوس، اتوبوس، کامیون، کامیونت، کشنده تریلر و موتورسیکلت موضوع ماده (8) قانون ساماندهی صنعت خودرو مصوب 1400.
6 ـ خودروساز: هر شخص حقوقی کـه با مجوز رسمی وزارت، اقدام بـه تولید خودرو با استفاده از قطعات داخلی یا خارجی (با هر درصد قطعات خارجی) در ایران می نماید.
7 ـ شبکه تأمین: کلیه واردکنندگان (شبکه تأمین خارجی) و تولیدکنندگان (شبکه تأمین داخلی) مواد اولیه، قطعات و مجموعه های مورد مصرف خودروسازی در تولید خودرو و بازار یدکی.
8 ـ شبکه فروش و خدمات پس از فروش: کلیه فروشندگان خودرو و خدمات دهندگان پس از فروش شامل فروشندگان خودرو، قطعات (یدکی و مصرفی) و مواد مصرفی و کلیه عملیات خدماتی مرتبط در طول عمر خودرو.
9 ـ شبکه ارزش صنعت خودرو: تمامی اشخاص حقوقی یا حقیقی ارزش آفرین دارای مجوز در صنعت خودرو (شامل شبکه تأمین، خودروساز، شبکه فروش و خدمات پس از فروش).
10 ـ کیفیت: احساس رضایت مصرف کننده از خودرو و قطعات مربوط و خدمات در مقایسه با موارد مشابه کـه ابعاد مختلف آن در صنعت و بازار خودرو بـه صورت قابل اندازه گیری ارایه می گردد و شامل کیفیت عملکرد و رانندگی، بهره برداری، راحتی و مواردی همچون آلایندگی تولیدشده ناشی از مصرف سوخت، ایمنی سرنشین در تصادف و حریق، امنیت خودرو در کاربرد و حفظ سرمایه نسبت بـه مبنای استاندارد تعیین شده و همچنین سطح قابلیت اطمینان خودرو و قطعات (قطعات یدکی) در طول عمر تعیین شده و فروش و خدمات پس از فروش در طول عمر خودرو می باشد.
11 ـ شاخص های کیفی: میزان یا ارزش هریک از وجوه مشخص در قالب کمیت ها با رتبه های قابل اندازه گیری در شبکه ارزش صنعت خودرو مرتبط با پنج بخش طراحی، تأمین، تولید، فروش و خدمات پس از فروش کـه در دستورالعمل های جداگانه ای توسط کارگروه تهیه و توسط وزیر ابلاغ می شود و بـه وسیله شرکت های بازرسی اندازه گیری و بـه صورت دوره ای توسط وزارت در سامانه بارگذاری می شود.
12 ـ سامانه (سیستم) های کیفی: مجموعه ای از رویه ها و دستورالعمل های اجرایی خودروساز کـه بـه منظور پایش (کنترل) و تضمین کیفیت فرایند و محصول در شبکه ارزش صنعت خودرو مورد استفاده قرار می گیرد.
13 ـ کارگروه: کارگروه موضوع ماده (4) این آیین نامه.
14 ـ شرکت بازرسی: شرکت بازرسی مورد تأیید وزارت دارای گواهی 17020 از مرکز ملی تأیید صلاحیت ایران براساس قوانین و مقررات.
15 ـ سامانه: سامانه جامع خودرو بـه عنوان بستر رقومی (دیجیتالی) یکپارچه ذیل سامانه اصلی دولت الکترونیک کـه طبق ضوابط تعیین شده در بند (ت) ماده (107) قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب 1403، کلیه اطلاعات محصولات صنعت خودرو با تأکید بر اطلاعات کیفی مورد نظر در آن درج می شود.
16 ـ امتیاز رقابتی کیفی خودرو: امتیازی برای اطلاع عموم و ارتقای رقابت بین خودروسازان کـه براساس نظرسنجی مردمی، کارشناسان و شرکت های بازرسی بر مبنای شاخص های کیفی محاسبه و بـه صورت دوره ای در اختیار عموم قرار می گیرد.
17 ـ شاخص (یا رتبه) کیفیت مصرف حامل های انرژی: میزان مصرف هرگونه سوخت و انرژی الکتریکی طبق استاندارد ملی برای کلیه خودروهای تولیدی کـه توسط سازمان ملی استاندارد ایران تعیین می گردد و مبنای گزارش ها و تصمیم گیری های مرتبط با این آیین نامه قرار می گیرد.
18 ـ شاخص (یا رتبه) کیفی آلایندگی هریک از خودروها: رتبه ای کـه کیفیت خودرو را از منظر میزان آلایندگی حاصل از مصرف حامل های انرژی، براساس قانون هوای پاک مصوب 1396 و استانداردهای ملی مرتبط ارایه می کند و مبنای گزارش ها و تصمیم گیری های مرتبط با این آیین نامه قرار می ‎گیرد.
19 ـ دوره خدمات تضمین (گارانتی): مدت زمانی کـه خدماتی مشخص مندرج در آیین نامه اجرایی قانون حمایت، بـه مشتری خودرو بـه صورت رایگان ارایه می شود.
20 ـ دوره تعهد (وارانتی): مدت زمانی کـه خدماتی مشخص مندرج در آیین نامه اجرایی قانون حمایت، بـه مشتری خودرو با نرخ مصوب ارایه می شود.

ماده 2 ـ هدف از تصویب و اجرای این آیین نامه، ارایه یک راهکار و رویه اجرایی برای ارتقای کیفیت تولید خودرو و خدمات مرتبط با آن و همچنین رقابت پذیر نمودن شبکه ارزش تحت اختیار هریک از خودروسازان می باشد کـه منجر بـه ارتقای رضایت مشتریان و مصرف کنندگان از کیفیت خودروهای تولید داخل در شاخص های کلان زیر می شود:

ردیف    
زمینه اندازه گیری:
ـ شاخص

1    
الزامات و کیفیت طراحی (کیفیت تایید نوع):
 ـ اخذ استانداردهای تأیید نوع تی اِی (TA)
 ـ اخذ استانداردهای محیط زیست و مصرف سوخت
 ـ کیفیت در مرحله شروع تولید انبوه اِس اُ پی (SOP)

2    
کیفیت تأمین و تولید:
(قطعه/کیفیت محصول)    
 ـ متوسط شاخص آی کیو اِس (IQS)(ایراد مشاهده شده در سه ماه اول مالکیت خودرو)
 ـ سلامت خودرو در زمان تحویل
 ـ افت رضایت از کیفیت دوام
 ـ سطح کیفی خودرو (ممیزی محصول ـ میزان کیفیت خودرو ارزشیابی شده از طریق انجام بازرسی فنی و تعیین امتیاز کیفی خودرو)
 ـ رضایت از کیفیت اولیه محصول (3 ماه اول مالکیت خودرو ـ پیمایش 4000 کیلومتر)

3    
خدمات فروش:    
 ـ رضایت از خدمات فروش (میزان رضایت مشتریان از فرآیند فروش و تحویل خودرو)
 ـ میزان انطباق الزامات آیین نامه اجرایی قانون حمایت

4    
خدمات پس از فروش:    
 ـ رضایت از خدمات پس از فروش (میزان رضایت مشتریان از خدمات پس از فروش در شبکه رسمی)
 ـ میزان انطباق الزامات آیین نامه اجرایی قانون حمایت

تبصره ـ کیفیت قطعات و عملکرد شبکه تأمین، در کیفیت خودرو هنگام تحویل بـه مشتریان نمود پیدا می کند و در کلان شاخص های جدول فوق، با کیفیت محصول بـه صورت یکپارچه دیده شده است.

ماده 3 ـ دامنه شمول این آیین نامه‏ شبکه ارزش صنعت خودرو در طول عمر خودرو است.

ماده 4 ـ بـه منظور پشتیبانی از سیاست گذاری، راهبری و نظارت بر کیفیت و هدایت شبکه ارزش صنعت خودرو و پایش و تحقق اهداف تعیین شده در این آیین نامه‏، کارگروهی با ترکیب زیر تشکیل می گردد:
1 ـ وزیر یا نماینده تام الاختیار وی (به عنوان رییس).
2 ـ مدیر دفتر صنایع خودرو، نیرو محرکه و صنایع حمل و نقل وزارت (به عنوان دبیر).
3 ـ نماینده سازمان ملی استاندارد ایران (حداقل در سطح مدیرکل).
4 ـ نماینده سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان (حداقل در سطح مدیرکل).
5 ـ نماینده سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (حداقل در سطح مدیرکل).
6 ـ نماینده سازمان حفاظت محیط زیست (حداقل در سطح مدیرکل).
7 ـ نماینده پلیس راهنمایی و رانندگی (راهور).
8 ـ نمایندگان تام الاختیار (یک نفر نماینده از هر انجمن یا شرکت) از:
الف ـ انجمن خودروسازان (نماینده خودروسازان).
ب ـ انجمن سازندگان قطعات و مجموعه های خودرو و انجمن صنایع همگن قطعه سازان کشور (نماینده شبکه تأمین).
پ ـ شرکت بازرسی منتخب.
9 ـ یک نفر خبره با سوابق دانشگاهی و صنعتی با انتخاب وزیر.

ماده 5 ـ وظایف کارگروه در چهارچوب قوانین و مقررات بـه شرح زیر است:
1 ـ تدوین و بـه روزرسانی سیاست های مورد نظر برای ارتقای کیفیت شبکه ارزش صنعت خودرو.
2 ـ تهیه و بـه روزرسانی دستورالعمل های محاسبه شاخص های کیفی و امتیاز رقابتی کیفی خودرو.
3 ـ تعیین اهداف سالانه کیفی مورد نظر برای خودروسازان.
4 ـ پایش و ارزیابی شاخص های کیفی و امتیاز رقابتی کیفی هر یک از خودروها و خودروسازان.
5 ـ تصمیم گیری در موارد افت کیفی خودروها یا هرگونه مشکل کیفی معنی دار در شبکه ارزش صنعت خودرو جهت پیشگیری یا رفع مشکلات و نارضایتی عام مصرف کنندگان از کیفیت.
6 ـ تدوین، تصویب و بـه روزرسانی الگوی (مدل) ارزیابی جامع کیفیت خودرو.
7 ـ پیشنهادها برای ارتقای تدریجی شبکه خدمات پس از فروش خارج از پایش (کنترل) خودروسازان در طول عمر خودرو.
تبصره ـ مصوبات کارگروه پس از تأیید و ابلاغ وزیر لازم الاجرا است.

ماده 6 ـ وزارت مکلف است اهداف و برنامه های کیفی هر خودروساز را بـه تفکیک تا ابتدای اسفند ماه هر سال پس از تدوین در کارگروه، برای اجرا در سال بعد بـه خودروساز مربوط ابلاغ نماید. درصورت عدم ابلاغ در بازه زمانی یاد شده، برنامه های کیفی جدید و برنامه های ابلاغی قبلی ملاک عمل هریک از خودروسازان خواهد بود.

ماده 7 ـ وزارت مکلف است شاخص های کیفی و امتیاز رقابتی کیفی خودروها را حداکثر در دوره های زمانی یک ساله در سامانه درج نماید.

ماده 8 ـ خودروسازان، تولیدکنندگان قطعات مورد استفاده خودروسازان و شبکه خدمات پس از فروش مورد استفاده خودروسازان مکلفند حداکثر ظرف یک سال، زیرساختهای لازم مبتنی بر فناوری اطلاعات برای ردیابی قطعات خودرو (از قبیل شماره فنی، تاریخ تولید، نام سازنده، طول عمر، دوره تضمین) تعیین شده توسط قانون و آیین نامه های مربوط و دسترسی بـه اطلاعاتی شامل سازندگان قطعات، تعویض قطعات در نمایندگی ها و شاخص های کیفی قطعات را ایجاد نماید و امکان دسترسی برخط این سامانه را برای وزارت، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان ملی استاندارد ایران فراهم نماید.
تبصره 1 ـ تولیدکنندگان موضوع این ماده درصورتی کـه نسبت بـه تأمین قطعات از طریق واردات اقدام نمایند، مکلفند اطلاعات مذکور را در سامانه بارگذاری نمایند.
تبصره 2 ـ مسئولیت خودروسازان مرتبط با دوره تضمین و تعهد و عملکرد شبکه تحت پایش (کنترل) آنها می باشد و مسئولیتی در قبال عملکرد شبکه خارج از پایش (کنترل) و متعهد بـه آن و یا استفاده مصرف کنندگان از خدمات خارج از این شبکه ندارند.

ماده 9 ـ خودروساز موظف است سامانه (سیستم) های کیفی را در سطح شبکه ارزش صنعت خودرو شامل طراحی، تامین، تولید و خدمات فروش و پس از فروش مستند، مدون و اجرا نماید و بـه دنبال ارتقای مستمر آنها در راستای اهداف کیفی مصوب باشد. سوابق اجرایی این سامانه (سیستم) ها جهت نظارت و پایش (کنترل) باید حفظ و نگهداری گردد و در موارد لزوم با تصویب کارگروه در اختیار مراجع قانونی ذی ربط قرار گیرد.

ماده 10 ـ خودروساز مکلف است برنامه های آزمون قطعات مشمول استانداردهای اجباری و سایر مواد و قطعات بـه کار رفته مانند رنگ و قطعات بدنه را در اختیار سازندگان مواد، قطعات و مجموعه های مربوط قرار دهد.

ماده 11 ـ خودروساز موظف است در صورت افت مکرر نتایج ارزیابی کیفی محصولات و انحراف از شاخص های کیفی مصوب ابلاغ شده حداکثر ظرف شش ماه، یا وقوع حوادث خاص مرتبط با کیفیت خودروهای تولیدی در دوران تضمین و یا تعهد ناشی از قصور شبکه تأمین یا شبکه فروش و خدمات پس از فروش مورد استفاده، نسبت بـه بررسی عوامل و رفع عیوب مشاهده شده و حصول اطمینان از عدم تکرار و کسب حد نصاب کیفی قابل قبول اقدام نموده و برنامه و نتایج اقدام اصلاحی مناسب را بـه کارگروه ارایه نماید. کارگروه براساس نتایج و برنامه ها تصمیم مقتضی از جمله تعلیق تولید، اعلان عمومی در سامانه و دستور رفع عیوب برای کلیه خودروهای فروخته شده قبلی در دوره تضمین و یا حذف مشوق های وزارت اتخاذ می نماید و با تأیید وزیر اعمال می شود.
تبصره ـ چنانچه مشکلات مذکور مربوط بـه استاندارد اجباری مجموعه ها یا قطعات باشد، سازمان ملی استاندارد ایران موظف بـه ارایه گزارش بـه وزارت و نظارت و تأیید نتایج می باشد.

ماده 12 ـ خودروساز مکلف است با اعلام سازمان ملی استاندارد ایران نسبت بـه انجام آزمون های اصلی خودرو با استفاده از ظرفیت شرکت های داخلی مورد تأیید مراجع بین المللی معرفی شده از سوی سازمان ملی استاندارد ایران، اقدام نماید. درصورت عدم موفقیت خودروی مورد آزمایش، عرضه آن توسط خودروساز تا رفع عیوب و موفقیت در آزمون مجدد، ممنوع می باشد.

ماده 13 ـ وزارت نفت مکلف است مطابق قوانین و مقررات، آیین نامه ها و استانداردهای مرتبط، نسبت بـه استانداردسازی سوخت و توزیع مناسب آن اقدام نماید. وزارت نیرو نیز مکلف است مطابق قوانین (به طور خاص قوانین برنامه های پنج ساله پیشرفت) و سایر مقررات، آیین نامه ها و استانداردهای مرتبط، برنامه ریزی های لازم برای ارایه با کیفیت برق مورد نیاز خودروهای برقی را انجام دهد.

ماده 14 ـ وزارت موظف است با همکاری سازمان ملی استاندارد ایران در یک برنامه زمانی، پس از فراهم شدن هر یک از تجهیزات و استانداردهای ایمنی و امنیت خودرو در ایران، جهت توسعه رقابت بین خودروسازان و ارتقای ایمنی و امنیت خودروها، دستورالعمل امتیازدهی بـه سطح ایمنی و امنیت خودروها را بـه موقع تهیه و ابلاغ نماید.
تبصره ـ خودروسازان موظفند نسبت بـه اجرای استانداردهای اجباری ایمنی عملکرد خودرو (مانند بقیه استانداردها)، مطابق مصوبات شورای عالی استاندارد ایران در موعد مقرر اقدام نمایند.

ماده 15 ـ در اجرای تبصره (1) ماده (30) ‏آیین نامه اجرایی قانون حمایت موضوع تصویب نامه شماره 7415/ت51681هـ مورخ 1395/1/28، وزارت مکلف است از طریق شرکت بازرسی نسبت بـه اعمال نظارت بر اجرای ارایه خدمات پس از فروش اقدام نماید.

ماده 16 ـ وزارت مکلف است حداکثر ظرف شش ماه با همکاری سازمان ها، نهادها، انجمن های صنفی و اتاق های بازرگانی، دستورالعمل نحوه ساماندهی تعمیرگاه های مجاز و فروشندگان قطعات یدکی مرتبط با کیفیت خودرو را تدوین و با تأیید وزیر ابلاغ نماید.

محمدرضا عارف ـ معاون اول رئیس جمهور

  ************

خلاصه تحلیلی:

 نکات مثبت و امیدبخش آیین نامه: 

* نگاه جامع آیین نامه به تمام زنجیره ارزش خودرو، از طراحی تا خدمات پس از فروش، بسیار قابل تقدیر است.
* تأکید بر شفافیت و انتشار امتیاز کیفیت خودروها در سامانه، گامی بلند در جهت حمایت از حقوق مصرف کننده و ایجاد رقابت سالم است.
* تشکیل کارگروهی با حضور نمایندگان نهادهای مختلف، می تواند تضمین کننده اتخاذ تصمیم های متعادل و کارشناسی باشد.

 پیشنهادات برای ارتقا و بهبود اجرا: 

با آرزوی موفقیت هرچه بیشتر این آیین نامه در راستای ارتقای کیفیت، پیشنهاد می شود موارد زیر نیز مورد توجه قرار گیرد:

1. تعیین اهداف کمی و زمان بندی مشخص: برای ایجاد حرکت شتابان و قابل سنجش، ذکر اهداف کمی و ملموس (مانند درصد کاهش شکایات مصرف کنندگان در بازه های زمانی مشخص) در کنار اهداف کیفی، به برنامه ریزی و ارزیابی دقیق تر کمک خواهد کرد.

2. کوتاه تر کردن مهلت های اجرایی: برای ایجاد فوریت در بهبود کیفیت، کاهش مهلت های اجرایی (مانند مهلت ایجاد سامانه ردیابی قطعات) می تواند پیام مثبت و قوی تری به تمام ذی نفعان صنعت خودرو ارسال نماید.

3. افزایش سازوکارهای انگیزشی و بازدارنده: در کنار ضمانت اجراهای موجود، پیش بینی جوایز و مشوق های ملموس برای خودروسازان پیشرو و همچنین جریمه های مالی متناسب برای متخلفان، می تواند محرک قدرتمندی برای حرکت کلی صنعت به سمت کیفیت بالاتر باشد.

4. پیش بینی راهکار برای تعارض منافع احتمالی: با توجه به حضور نمایندگان خودروسازان در کارگروه نظارتی، طراحی مکانیزمی برای مدیریت تعارض منافع در هنگام تصمیم گیری های حساس، موجب افزایش اعتماد عمومی و عینیت بیشتر مصوبات خواهد شد.

5. تقویت هماهنگی بین دستگاهی: موفقیت این آیین نامه به ویژه در حوزه آلایندگی و مصرف سوخت، به طور جدی به کیفیت خوراک خودرو (سوخت و برق) وابسته است. therefore، تقویت همکاری و تعهدپذیری نهادهای مرتبط مانند وزارت نفت و نیرو، برای دستیابی به نتایج مطلوب، ضروری به نظر می رسد.

در پایان، این آیین نامه سند ارزشمندی است که اجرای مصممانه و مستمر آن، با پشتیبانی اراده ملی، می تواند تحول شگرفی در صنعت خودرو و رضایت هموطنان ایجاد نماید.