آیین نامه مددکاری اجتماعی سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی مصوب 1379/06/26 رئیس قوه قضاییه

شناسنامه آیین نامه مددکاری اجتماعی سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی:

شماره روزنامه رسمی: 16198
تاریخ روزنامه رسمی: 1379/07/11
شماره ابلاغ: 35983
تاریخ ابلاغ: 1379/07/03
مرجع تصویب: رئیس قوه قضاییه
تاریخ تصویب: 1379/06/26 

بیشتر بخوانید:
+ مقررات زندانها
+ سازمان زندانها در آراء وحدت رویه قضایی
+ زندان در نظریات مشورتی
 

مقررات مرجع:
+ ماده 2 قانون تبدیل شورای سرپرستی زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور بـه سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 1364/11/06 وظایف سازمان بـه شرح زیر است:
‌الف - اداره کلیه امور مربوط بـه زندانها، بازداشتگاهها و مراکز اقدامات تأمینی و تربیتی کشور و مؤسسات صنعتی و کشاورزی و خدماتی وابسته بـه آنها.
ب - ایجاد امکانات و تسهیلات لازم در زمینه اصلاح و ارشاد و آموزش زندانیان و اشتغال و حرفه ‌آموزی آنها.
ج - کمک بـه رفع مشکلات مادی و معنوی خانواده زندانیان.
‌د - جذب کمکهای مردمی و مؤسسات خیریه.
هـ  ـ برنامه ‌ریزی جهت اشتغال زندانیان داوطلب کار با استفاده از امکانات سازمان و نیز سرمایه‌ های دولتی، بانکها، تعاونیها، بخش خصوصی و‌تلاش در جهت خودکفائی زندانها.
‌و - تهیه آمار و اطلاعات لازم بمنظور استفاده در مطالعات مربوط بـه جرمشناسی و ارائه آن بـه شورایعالی قضایی و کمیسیون امور قضایی و‌حقوقی مجلس شورای اسلامی.
‌ز - تهیه فهرست اسامی زندانیان محکوم واجد شرائط عفو یا تخفیف مجازات و ارائه آن بـه دیوانعالی کشور و همچنین پیشنهاد آزادی مشروط بـه مقامات قضایی مربوط.
ح - برنامه‌ریزی برای مراقبت بعد از خروج با همکاری دستگاههای ذیربط. 

متن آیین نامه مددکاری اجتماعی سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی:

در اجرای بند های (ب) و (ج) ماده 2 قانون تبدیل شورای سرپرستی زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور بـه سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور مصوب 6/11/1364 مجلس شورای اسلامی و با اختیار حاصل از ماده 9 قانون مذکور آئین نامه اجرائی مددکاری اجتماعی سازمان مذکور بـه شرح ذیل تصویب می‌‌گردد:

ماده 1 ـ تعاریف:
الف ) مددکاری عبارت است از: تلاش در جهت فراهم نمودن هدایت معنوی و مادی مددجو و شناخت توانائیها و مشکلات مددجو و سعی در بهره ور نمودن استعدادها و چاره جوئی نارسائیها و مشکلات روانی، اجتماعی و اقتصادی مددجو و تلاش در جهت تطبیق مقتضیات اجتماعی با شرایط فردی مددجو، فراهم آوردن شرایط پذیرش اجتماعی مددجو و سازگاری اجتماعی وی.
ب ) مددکار ـ فردی است کـه بـه دانش مددکاری و علوم اجتماعی و مهارت در تنظیم روابط انسانی مجهز است و خدمات مددکاری انجام می‌‌دهد.
د ) مددجو ـ مددجویان موضوع این آئین نامه عبارتند از کلیه افرادی کـه براساس تصمیم مراجع ذیصلاح قانونی در زندانها، بازداشتگاه ها، کانونهای اصلاح و تربیت و مراکز اقدامات تأمینی و مؤسسات وابسته بـه سازمان زندانها نگهداری می‌‌شوند و نیز محکومان آزاد شده ای کـه بـه مراکز مراقبت بعد از خروج معرفی شده اند و حسب اعلام خود آنان یا مدیران واحدهای ذیربط سازمان زندانها، نیاز بـه رسیدگی، مساعدت یا مراقبت دارند.
تبصره -خانواده افراد مذکور در این ماده و نیز کلیه خانواده هائی کـه تحت حمایت انجمنهای حمایت از زندانیان قرار می‌‌گیرند و نیاز آن بـه خدمات مددکاری بـه وسیله مدیران انجمنها اعلام می‌‌شود نیز مددجو تلقی می‌‌شوند.

ماده 2 ـ اصول مددکاری اجتماعی
اصولی کـه باید در امر مددکاری رعایت گردد عبارتند از:
الف ) اصل قبول یا پذیرش مددجو: مددکار موظف است در هر شرایطی صرفنظر از جنبه های عقیدتی، نژادی، مالی و غیره مددجو را بپذیرد.
ب ) اصل برقراری ارتباط یا ایجاد رابطه: مددکار سعی می‌‌نماید با برقراری ارتباط (فردی) مددجو را مورد شناسائی، تشخیص و بازتوانی قرار دهد.
ج ) اصل توجه بـه کرامت انسانی و حفظ شخصیت فردی: مددکار مددجوی خود را فارغ از خصوصیات و اوصاف برونی و درونی پذیرا می‌‌باشد و نیازها و عواطف و شخصیت وی را محترم می‌‌شمارد.
د ) اصل مشارکت در فعالیتها: مددکار باید تلاش نماید کـه مددجویان را در فعالیتهای گوناگون شرکت دهد تا از این طریق زمینه بروز استعدادها و خود شکوفائی مددجو فراهم گردد.
هـ ) اصل راز داری حرفه ای : رازداری حرفه ای بـه عنوان مهمترین رکن در مددکاری اجتماعی بـه منظور برقراری اعتماد رعایت می‌‌شود.
و ) اصل خود آگاهی مددکار: مددکار باید نسبت بـه ضعفها و نقاط قوت خود، آگاه بوده از قضات ارزشی و یا دخالت دادن احساسات و افکار خود در رابطه حرفه ای خودداری نماید.
ز ) اصل آزادی فکر و بیان آزادانه افکار: مددکار با ایجاد محیط صمیمی و رفتار صریح و بیان آزادانه افکار خود امکان بیان عقاید و اظهار دردها و کمبودها و نیازها را برای مددجو فراهم نماید و خطر طرد شدن، تحقیر و یا مورد خیانت واقع شدن را در مددجواز بین ببرد و بدین ترتیب احساس امنیت را در وی تقویت نماید.

ماده 3 ـ اهداف مددکاری اجتماعی
از جمله اهداف مددکاری اجتماعی عبارتند از:
الف ) ایجاد زمینه های لازم در جهت اصلاح، تربیت و تهذیب مددجویان با استفاده از کارشناسان امور فرهنگی با تکیه بـه فرهنگ غنی اسلامی و دانش رفتار شناسی انسانی.
ب ) پیشگیری از آثار سوء ناشی از محبوس شدن فرد.
ج ) تلاش در جهت بازسازی شخصیت مددجویان با بهره وری از سنجش استعدادها و ظرفیتهای آنان.
د ) تلاش در جهت تغییر و تعدیل تفکر مددجو و کمک بـه مددجو در جهت پی بردن بـه واقعیتهای زندگی.
ه ـ ) ایجاد روحیه صبر و توکل و امید بـه آینده ای روشن و تلاش در جهت رشد استعداد های نهفته بـه منظور تقویت اعتماد بـه نفس.
و ) فراهم نمودن فرصت برای مسئولیت پذیری مددجویان و کمک بـه آنان بـه منظور شناخت بیشتر با استفاده از امکانات بالقوه و بالفعل.
ز ) آماده سازی زمینه های بازگشت مجدد مددجویان بـه زندگی اجتماعی و تسهیل شرایط پذیرش آنان در محیط خارج از زندان.
ح ) شناسائی امکانات حرفه ای و استعدادهای هنری و علمی و فنی مددجو و پیشنهاد طرق بازتوانی و اشتغال و خودکفائی مالی مددجو.

ماده 4 ـ وظایف مددکاران اجتماعی
وظایف مددکاران اجتماعی بـه شرح ذیل است:
الف ) تنظیم و تشکیل پرونده شخصیتی مددجویان.
ب ) بررسی مسائل و مشکلات خانوادگی و اجتماعی و رفتاری مددجویان و راهنمائی و ارشاد و ارائه نظرات مشورتی از طریق مصاحبه، مشاوره و راهنمائی و ...
ج ) ارائه نظرات کارشناسی بـه شورای طبقه بندی و انضباطی زندان.
د ) ارائه پیشنهاد در مورد اعطاء ملاقات مددجویان با خانواده و سایر اشخاص بـه رئیس زندان.
ه ـ ) تشویق و ترغیب مددجویان بـه شرکت در فعالیتهای گروهی در زندان.
و ) ارائه نظرات مشورتی بـه کارشناسان، مسئولین زندان و مقامات قضایی در جهت رفع مشکلات مددجویان با رعایت اصل سلسله مراتب.
ز ) ارائه نظرات مشورتی در خصوص مددجویان آزاد شده بـه مراجع ذیصلاح حسب ضرورت.
ح ) شناسائی و اظهار نظر در خصوص مددجویان واجد شرایط جهت معرفی بـه مراکز مراقبت بعد از خروج بـه مؤسسات خدمات اجتماعی حسب ضرورت.
ط ) بررسی وضعیت معیشتی و خانوادگی مددجویان از طریق مصاحبه با خانواده آنان و عندالاقتضاء، تهیه گزارش از وضعیت زندگی خانوادگی مددجو پس از هماهنگی با رئیس زندان.
ی ) جستجوی راه حلها، بهره گرفتن از عواطف درکار، یادگیری و تمرین مهارتهای جدید.
ک ) همکاری و تشریک مساعی با مسئولان و کارکنان ادارات روابط عمومی و فرهنگی تربیتی و سایر مراجع ذیربط.
ل ) همکاری با روانپزشکان و روانشناسان تربیتی بـه منظور شناخت علل ناسازگاری و ناراحتی های روانی مددجویان.
م ) ارتباط با مسئولان قضایی، اداری، اجرائی و انتظامی بـه منظور رفع مشکلات مددجو در حدود قوانین و مقررات مربوط، بعد از آزادی مددجو از زندان.
ن ) مذاکره با شکات مددجویان و تلاش در جهت جلب رضایت آنان.
س ) اتخاذ تدابیر لازم بـه منظور شناسائی مددجویان نیازمند جهت معرفی بـه انجمن حمایت از زندانیان و سایر مؤسسات حمایتی بـه منظور دریافت هرگونه کمک.
ع ) شناسائی و جلب همکاری افراد خیر داوطلب جهت کمک بـه مددجویان و معرفی آنان بـه مراجع ذیصلاح.
ف ) نظارت بر نحوه فعالیت مددیاران اجتماعی و بررسی پیشنهادات آنان.
ص ) شناسائی مددجویان نیازمند بـه امکانات توانبخشی و معرفی آنان بـه واحد های مربوطه حسب ضرورت.
ق ) تشکیل جلسات گروهی با مددجویان و استفاده از راهکارهای مناسب جهت ریشه یابی و حل مسائل و مشکلات آنان.

ماده 5 ـ مددکاران باید طبق سوگند نامه زیرسوگند یاد کنند و متن سوگند نامه را امضاء نمایند.
تبصره- سوگند نامه بـه شرح زیر است:
سوگند نامه مددکاری اجتماعی
بسم الله الرحمن الرحیم
*«من» بـه عنوان یک مددکار تعلیم یافته حرفه ای، در پیشگاه قرآن کریم بـه خداوند قادر متعال سوگند یاد می‌‌کنم کـه روابط حرفه ای خویش را بر طبق منشور اخلاقی مددکاری تنظیم و اجرا کنم و بدین وسیله رضایت درونی و ایمان و اعتقاد واقعی خویش را بـه این نکات ابراز می‌‌دارم:
* «من» نخستین تعهد و پیمان خویش را خدمت راستین بـه افراد، گروهها و جامعه می‌‌دانم، خدمتی کـه جهد در بهبود و پیشرفت شرایط اجتماعی را نیز شامل می‌‌گردد.
* «من» مسئولیت خدمتی را کـه بـه انجام دادنش مفتخرم با آغوش باز می‌‌پذیرم.
* «من» مسئولیت حرفه ای خویش را بر علایق شخصی ترجیح می‌‌دهم و می‌‌کوشم تا منافع شخصی را فدای مصالح عمومی کنم.
* «من» تعهد می‌‌کنم در پنهان داشتن اسرار مردم از گزند نامحرمان کوشا باشم و اصل راز داری حرفه ای را کـه از اصول مهم مددکاری است با آغوش باز می‌‌پذیرم.
* «من» بـه موازین علمی، یافته ها و عقاید صاحبنظران با دیده احترام می‌‌نگرم و طریق منطق را برای بیان و تعبیر آنها بر می‌‌گزینم.
* «من» بـه اصول حرفه ای مددکاری اجتماعی اعتقاد کامل دارم و اعمال و رفتار خود را بر مبنای علم، تجربه و مهارت های مددکاری بنیان مینهم.
* «من» مسئولیت و وظیفه حرفه ای خود می‌‌دانم کـه عقاید و یافته های علمی و حرفه ای خویش را بـه خاطر پیشرفت برنامه های بهزیستی انسانها و گسترش خدمات اجتماعی، در اختیار بشریت قرار دهم و حمایتم را از این طرحها اعلام می‌‌دارم.
* «من» تعهد می‌‌کنم کـه در حفظ و حمایت جامعه بکوشم و در جلوگیری از اعمال غیر اخلاقی و ضد ارزشهای دینی کـه توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی در جامعه صورت می‌‌گیرد، کوشا باشم.
* «من» آمادگی خویش را برای تقدیم خدمت لازم حرفه ای در هنگام رویدادهای ناگهانی و حوادث غیر منتظره عمومی اعلام می‌‌دارم.
* «من» بین گفتار و کردار خویش بـه عنوان یک فرد اجتماع، و بین گفتار و کردار حرفه ای خود بـه عنوان نماینده یک مؤسسه در جامعه فرق قائلم و با وضوح و صراحت شایسته این دو را از یکدیگر تشخیص و تمیز می‌‌دهم.
* «من» از این اصل کـه هر حرفه ای لازمه اش تعلیم و تربیت حرفه ای است پشتیبانی می‌‌کنم.
* «من» عهد می‌‌بندم کـه بـه ایجاد و حفظ شرایط لازمی کـه در مؤسسه های مختلف، مددکاران را قادر می‌‌سازد تا بـه مفاد منشور اخلاقی عمل کنند کمک کنم.
* «من» تعهد می‌‌کنم کـه در داوریهای حرفه ای، خواستها و عواطف خویشتن را معیار سنجش قرار ندهم، سعی می‌‌کنم کـه احساسات انسانها را درک کنم، از احساسات، تعصبات و پیشداوریهای شخصی دوری گزینم تا بدین وسیله بـه تجلی و کشف واقعیتها کمک کرده باشم.
* «من» برای تحقق بخشیدن بـه هدفهای این منشور، تعهدات و پیمانهای خویش را با توجه بـه حق تقدم موردها، آنطور کـه هر موقعیت ایجاد می‌‌کند انجام می‌‌دهم، اصول مددکاری را در نظر می‌‌گیرم و برای انجام دادن خدمت راهی را بر می گزینم کـه با روح و مفاد این منشور اخلاقی وفق دهد.

ماده 6 ـ وظایف مددیاران اجتماعی
وظایف مددیاران اجتماعی عبارتند از:
اجرای وظایف محوله از سوی مدیر زندان، مددکار مافوق از جمله امور ذیل:
الف ) کمک بـه تشکیل و تنظیم پرونده شخصیتی مددجویان با نظارت مددکار اجتماعی حسب ضرورت.
ب ) کمک بـه مددکاران اجتماعی در تشکیل جلسات گروهی با مددجویان و استفاده از راهکارهای مناسب جهت ریشه یابی و حل مسائل و مشکلات آنان با نظارت مددکار اجتماعی.
ج ) تشریک مساعی در درک و تشخیص مشکل مددجویان با مددکار اجتماعی.
د ) کمک بـه پیگیری پرونده قضایی مددجویان و عنداللزوم مطالعه آن با ارائه معرفی کتبی از زندان با نظارت مددکار اجتماعی.
هـ ) کمک بـه مددکار اجتماعی در خصوص جلب رضایت شکات.
و ) نگهداری و طبقه بندی کلیه گزارشها، تشکیل پرونده و انجام دیگر مکاتبات مربوط.
ز ) جمع آوری درخواستهای مددجویان و ارائه آن بـه مددکاران اجتماعی.
تبصره 1: مددیاران موظفند در جهت انجام مأموریتهای خود حسب نظر مقامات قضایی ذیربط همکاری لازم را معمول دارند.
تبصره 2: سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور می‌‌تواند جهت نیل بـه اهداف مندرج در ماده 3 این آئین نامه از خدمات مددکاران و مددیاران اجتماعی نهادها و مؤسسات دولتی و غیر دولتی و سایر اشخاص حقیقی بـه صورت افتخاری استفاده نماید.

ماده 7 ـ تشکیلات
1 ـ در هر زندان واحد مددکاری با حضور تعداد کافی مددکار و مددیار تشکیل می‌‌شود.
2 ـ نظرات کارشناسی مددکاران باید بـه طور جدی ملحوظ نظر شورای طبقه بندی زندان و قاضی ناظر زندان قرار گیرد.
3 ـ محاکم و قضات اجرای احکام بـه هنگام پیگیری مشکلات مددجویان، باید حرمت مددکاران را محفوظ داشته و نظارت آنان را استماع و در حد مقدورات قانونی مورد عمل قرار دهند.
4 ـ آزادی مشروط زندانیان و عفو و تخفیف مجازات زندانیان و همچنین مرخصی و ملاقات آنان در مواقعی کـه مددکاران اجتماعی تشخیص می‌‌دهند توسط رئیس زندان پیگیری خواهد شد.
5 ـ انجمن حمایت زندانیان، اداره بهزیستی و سایر مؤسسات خیریه در حد مقدورات با مددکاران اجتماعی همکاری می‌‌کنند.

ماده 8 ـ واحد مددکاری آمار فعالیتهای ماهیانه خود را در 3 نسخه تهیه و بـه مدیر واحد خود، اداره کل اقدامات تأمینی در سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور و رئیس دادگستری حوزه قضایی ارسال می‌‌نماید.

ماده 9 ـ بودجه واحد مددکاری در بودجه سالیانه هر اداره کل منظور و از محل اعتبارات مصوب پرداخت می‌‌شود.

ماده 10 ـ این آئین نامه مشتمل بر9 ماده و 4 تبصره بنا بـه پیشنهاد وزیر دادگستری و رئیس سازمان زندانها در تاریخ 1379/06/26 بـه تصویب رئیس قوه قضاییه رسید.