آیین نامه مقررات بهداشتی مستند بـه ماده 13 قانون مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی مصوب 1347/11/01 وزارت بهداری

شناسنامه آیین نامه مقررات بهداشتی:

شماره ابلاغ: 2920
تاریخ ابلاغ: 1347/11/20
مرجع تصویب: وزارت بهداری
تاریخ تصویب: 1347/11/01 

بیشتر بخوانید:
+  مقررات امور غذا
+  بهداشت و درمان در آرای وحدت رویه قضایی
+  بهداشت و درمان در آرای دیوان عدالت اداری     
+  موضوعات بهداشت و درمان در نظریات مشورتی 
 

مقررات مرجع:
+ ماده 13 قانون مواد خوردنی ـ آشامیدنی ـ آرایشی و بهداشتی 1346: تخلف از مقررات بهداشتی نظیر عدم رعایت بهداشت فردی، وضع ساختمانی، وسایل کار ممنوع است و مستوجب مجازات می باشد. مقررات بهداشتی مربوط بـه مراکز تهیه و تولید، نگهداری، توزیع، فروش و حمل و نقل مواد خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی و اماکن عمومی در آیین نامه اجرایی این ماده تعیین خواهد شد. تخلف از مقررات مذکور مستوجب مجازاتهای بازدارنده از 2/000/000 تا 33/000/000 ریال جریمه نقدی بـه ازای هر مورد نقض مقررات بهداشتی خواهد بود. می زان مجازاتهای یاد شده بر اساس نرخ تورم ( هر سه سال یک بار) بنا بـه اعلام بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و تأیید هیأت وزیران قابل افزایش است.
مأمورینی کـه از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای نظارت بهداشتی اماکن و مراکز موضوع این ماده تعیین می شوند مکلفند متخلفین از مقررات بهداشتی را با ذکر موارد تخلف با تنظیم گزارشی بـه مسئول بهداشت محل معرفی نمایند. مسئول بهداشت محل در صورت تأیید گزارش بـه صاحب مرکز و یا مسئولین مربوطه اخطار می نماید تا نسبت بـه رفع نواقص بهداشتی در مهلت تعیین شده اقدام کند در صورت عدم رفع موارد تخلف، دستور تعطیل محل و مهر و موم و یا لاک و مهر آنرا صادر می نماید و پس از برطرف شدن نواقص و تأیید مسئول بهداشت محل از واحد مربوطه رفع تعطیل و فک مهر و موم خواهد شد. در تمام موارد مذکور پرونده جهت رسیدگی بـه دادگاه صالحه ارجاع می گردد. 
مقررات بهداشتی، وظایف و مسئولیت های مسئول بهداشت محل و مأمورین نظارت مدت زمانهای لازم برای رفع نواقص بهداشتی و سایر امور مربوطه در اجرای این ماده واحده در آیین نامه اجرایی این قانون مشخص خواهد شد.

متن آیین نامه مقررات بهداشتی:

در اجرای ماده 13 قانون مواد خوردنی ـ آشامیدنی ـ آرایشی و بهداشتی مصوب تیر ماه 1346 این آیین نامه شامل 44 ماده و 11 تبصره را تصویب می نماید.

فصل اول: بهداشت فردی

ماده 1 ـ کلیه کارگران و اشخاصی کـه در اماکن عمومی و مراکز تهیه ـ توزیع نگهداری و فروش مواد غذایی انجام وظیفه می نمایند موظفند کـه کارت معاینه پزشکی در محل کار خود داشته باشند.
تبصره 1 ـ کارفرمایان موظف هستند کـه قبل از استخدام اشخاص کارت معاینه پزشکی آنان را مطالبه و در محل کسب نگهداری نمایند.
تبصره 2 ـ کارت معاینه پزشکی منحصراً از طرف ادارات بهداری هر محل صادر خواهد شد. نوع و مدت اعتبار کارت فوق را کـه از یکسال تجاوز نخواهد کرد وزارت بهداری تعیین خواهد نمود.

ماده 2 ـ کارگران موظفند رعایت کامل بهداشت فردی مربوط به نظافت را نموده و به دستورهایی کـه از طرف دستگاه های مسئول وزارت بهداری داده می شود عمل نمایند.

ماده 3 ـ اشخاصی کـه در محل پخت و یا آشپزخانه کار می کنند باید ملبس به کلاه و روپوش سفید باشند سایر اشخاص مصرح در ماده 1 باند برنگ روشن و تمیز باشد.

ماده 4 ـ صاحبان و متصدیان اماکن مشمول این آیین نامه موظفند جایگاه محفوظ مناسبی بمنظور حفظ لباس کارگران خود تهیه نمایند.

ماده 5 ـ هر کارگر موظف به داشتن صابون و حوله تمیز اختصاصی می باشد.

ماده 6 ـ کارگرانی کـه به نحوی از انحاء با طبخ و تهیه مواد غذایی سرو کار دارند در حین کار حق دریافت بهای کالای فروخته شده را شخصاً از مشتری نخواهند داشت.

ماده 7 ـ در اماکن مذکور در این آیین نامه باید جعبه کمکهای اولیه در محل مناسبی نصب گردد.

ماده 8 ـ کارگران اماکنی کـه بموجب فصل دوم آیین نامه ملزم به داشتن دوش آب سرد و گرم می باشد و یا با پخت سرو کار دارند موظفند هر روز قبل از شروع و بعد از خاتمه کار استحمام نمایند.

فصل دوم: وضع ساختمانی اماکن عمومی و مراکز تهیه و تولید ـ توزیع ـ نگهداری و فروش مواد غذایی

ماده 9 ـ کف باید شامل شرایط زیر باشد:
الف ـ از جنس قابل شستشو باشد
ب ـ صاف و بدون فرورفتگی و شکاف و جنس آن طوری باشد کـه در اثر تردد گرد و غبار ایجاد ننماید.
پ ـ دارای شیب مناسب به طرف فاضل آب باشد.
ت ـ مجهز به کف شوی سیفون دار(شتر گلو) باشد.

ماده 10 ـ دیوارها باید دارای شرایط ذیل باشند.
الف ـ ساختمان دیوار و مصالح آن طوری باشد کـه از ورود جوندگان و حشرات جلوگیری بعمل آورد.
ب ـ وضع دیوارها باند متناسب با احتیاجات و لوازم مربوط به نوع کار باشد.
دیوارها باید صاف و بدون فرورفتگی و شکاف و درز و طاقچه باشد.
ت ـ دیوارها باید برنگ روشن باشد.

ماده 11 ـ سقفها باید صاف و حتی الامکان مسطح بدون ترک خوردگی و شکاف و همیشه تمیز باشد.

ماده 12 ـ وضع درها و پنجره ها:
الف ـ درها و پنجره ها باید بدون ترک خوردگی و شکستگی بوده و قابل شستشو باشد.
ب ـ درها و پنجره ها باید طوری باشد کـه از ورود حشرات به داخل جلوگیری نماد.

ماده 13 ـ آب مصرفی باید مورد تأیید مقامات بهداشتی باشد.

ماده 14 ـ دارای سیستم فاضل آب بهداشتی باشد

ماده 15 ـ وضع و تعداد مستراح و دستشویی بهداشتی و متناسب باشد.

ماده 16 ـ برای کارگران باید دستشویی و مستراح مجزا در محل مناسب و شرایط لازم ساخته شود.

ماده 17 ـ حمام باید دارای شرایط مندرج در مواد 9 ـ 10 ـ 11 ـ 12 ـ 13 ـ 14 ـ این آیین نامه باشد.

ماده 18 ـ دستگاه سوخت و نوع مواد سوختنی باید طوری باشد کـه حتی الامکان احتراق به صورت کامل انجام گیرد.

ماده 19 ـ محل شستشو و نگهداری ظروف باید در مجاور محل پخت و مجزا و مستقل از آن باشد. ظروف کثیف از یک در یا دریچه به این محل وارد و ظروف تمیز از دریچه جداگانه وارد آشپزخانه و سالن شود.

ماده 20 ـ ظروف باید در ظرفشویی سه مرحله ای (شستشو ضد عفونی آبکشی یا توسط دستگاههای اتوماتیک شسته شود.
تبصره 1 ـ تعداد و ظرفیت هر ظرفشویی باید متناسب با تعداد ظروف باشد.
تبصره 2 ـ ظروف باید باوسیله تمیز و عاری از آلودگی خشک گردد.

ماده 21 ـ قفسه و ویترین و گنجه ها باید تمیز و عاری از گرد و غبار و مجهز بدور شیشه باشد.
تبصره 1 ـ قفسه و ویترین و گنجه ها باید قابل نظافت باشد.
تبصره 2 ـ فاصله کف آنها از زمین از بیست سانتیمتر کمتر نباشد.

ماده 22 ـ پیشخوان و میز کار باید سالم و روکش آن از جنس قابل شستشو باشد.

ماده 23 ـ سبزی و میوه کـه در اماکن عمومی بصورت خام در اختیار مشتریان گذارده می شود باید در محل مخصوص شسته و یا محلول گندزدایی ضد عفونی گردد و سپس با آب سالم و تمیز آبکش شود.

ماده 24 ـ انبار مواد غذایی باید قابل تمیز کردن بوده و وضع داخلی آن مطابق شرائط مواد 9 ـ 10 ـ 11 ـ 12 ـ 21 این آیین نامه باشد.
تبصره 1 ـ انبار مواد غذایی نباید مرطوب باشد.
تبصره 2 ـ انبار آرد و شکر و سایر مواد غذایی کـه ایجاب می کند دارای انبار اختصاصی باشد باید مطابق نقشه تصویب شده مقامات بهداشتی احداث شود.

ماده 25 ـ کلیه مواد غذایی فاسد شدنی باید در یخچال و یا در سردخانه متناسب نگهداری شود و همچنین در نگهداری آنها در یخچال زائد بر مدتی کـه معمولا غذا در یخچال فاسد نمیشود خودداری گردد.

ماده 26 ـ تهویه باید بـه نحوی صورت گیرد کـه همیشه هوای داخل اماکن سالم تازه و کافی و عاری از بو باشد.

ماده 27 ـ در فصل گرما حداکثر درجه حرارت داخل اماکن نباید بیشتر از 30 درجه سانتیگراد باشد.

ماده 28 ـ نور طبیعی و یا مصنوعی باید طوری باشد کـه باعث ناراحتی چشم نگردد.

ماده 29 ـ برای جلوگیری از حریق و انفجار و سایر خطرات احتمالی باید پیش بینی های لازم بشود.

ماده 30 ـ زباله دان درپوش دار زنگ نزن قابل حمل بـه تعداد کافی موجود باشد.
تبصره 1 ـ زباله دان بزرگ درپوش دار زنگ نزن قابل حمل متناسب بـه احتیاجات روزانه در محل مناسبی جهت جمع آوری و تخلیه زباله ها گذاشته شود.
تبصره 2 ـ زباله دانها باید بعد از تخلیه شسته شود.

ماده 31 ـ پشه ـ مگس حشرات و جوندگان بهیچوجه نباید در داخل اماکن دیده شوند.

ماده 32 ـ نقشه ساختمانهای کلیه اماکن مصرح در آیین نامه بمنظور انطباق با موازین بهداشتی قبل از اجراء باید به تصویب مقامات مسئول برسد.

ماده 33 ـ اماکنی کـه اجازه قبول مسافر دارنده علاوه بر دعایت کلیه موارد بهداشتی باید واجد شرایط زیر باشند:
الف ـ در هر اطاق تعداد تختخوابها باید طوری باشد کـه برای هر تخت شش متر مربع منظور شود.
ب ـ تعداد دوش هر طبقه از ساختمان باید مساوی تعداد مستراح ها باشد.
پ ـ پله باید دارای حفاظ بوده و لغزنده نباشد ارتفاع پله حداکثر 18 سانتیمتر و عرض آن حداقل 30 سانتیمتر باشد.

ماده 34 ـ البسه (مانند حوله، ملحقه، پرده و امثال آنها) باید با دستگاههای اتوماتیک یا در رختشوی خانه کـه مطابق نقشه استاندارد وزارت بهداری باشد شسته و خشک و اطو شود.

ماده 35 ـ ایجاد هر گونه حوض یا حوضچه یا پاشوی کـه در آن آب بصورت را کد باشد ممنوع است.

فصل سوم: وسائل و لوازم کار

ماده 36 ـ ظروف مورد استفاده باید دارای شرایط زیر باشد:
1 ـ ظروف شکستگی باید تمیز بدون ترک خوردگی و لب پریدگی باشد.
2 ـ وسائل و ظروف فلزی کـه برای تهیه و نگهداری و مصرف مواد غذایی بکار می رود باید سالم صاف بدون زنگ باشد.
3 ـ استفاده از ظروفی کـه بوسیله وزارت بهداری غیر مجاز شناخته و آگهی می شود ممنوع است.
4 ـ جدار داخلی ظروف مسی باید کاملا سفید کاری باشد.
5 ـ ظروف لعابی نباید دارای لب پریدگی باشد.
6 ـ وسائل و ظروف غذا باید پس از هر بار مصرف شسته و تمیز و ضد عفونی شود.
7 ـ استفاده از گوشت کوب و قاشق چوبی و سربی ممنوع است.
8 ـ استفاده از قندان ، نمکدان و مشابه آن بدون سرپوش ممنوع است.
9 ـ وسائل و ظروف غذا خوری و تهیه غذا باید در ویترین یا گنجه مخصوص کـه محفوظ باشد نگهداری شود.

ماده 37 ـ سطح میزها باید صاف، تمیز، سالم و بدون درز بوده و روکش آن از جنس قابل شستشو باشد.

ماده 38 ـ صندلی ها و نیمکت ها باید سالم و تمیز باشد.

ماده 39 ـ برای هر مسافر تازه وارد باید از ملحفه و شمد تمیز و سفید و سالم استفاده شود و تعویض آنها در هر سه روز یکبار اجباری است.

ماده 40 ـ استفاده از لحاف، پتو، تشک و بالش کثیف و مندرس و بدون ملحفه ممنوع است.

ماده 41 ـ استفاده از تختخواب هایی کـه دارای پارگی یا شکستگی و یا گود رفتگی فنر باشد ممنوع است.

ماده 42 ـ استفاده از کاغذهایی کـه تمیز نباشد و همچنین روزنامه و امثال آن جهت پیچیدن مواد غذایی ممنوع است.

ماده 43 ـ ظروف خمیرگیری باید صاف و تمیز و بدون درز باشد. نصب شیر آب بالای ظرف خمیرگیری الزامی است.

تبصره 1 ـ حتی الامکان کوشش شود کـه از دستگاههای خودکار برای تهیه خمیر استفاده گردد.

فصل چهارم: طبقه بندی اماکن از لحاظ شمول مواد این آیین نامه

ماده 44 ـ طبقه بندی اماکن از لحاظ شمول این آیین نامه بشرح ذیل است:
1 ـ کلیه مواد این آیین نامه باستثنای ماده 43 شامل هتل، هتل ، مهمانخانه و مسافرخانه و پانسیون و امثال آنها می باشد.
2 ـ کلیه مواد این آیین نامه باستثنای مواد 16 ـ 19 ـ 20 ـ 22 لغایت 25 و مواد 33و 36و39 لغایت 43 شامل حمام ها می گردد.
3 ـ کلیه مواد این آیین نامه باستثنای مواد 15 لغایت 17 ـ 19 ـ 20 ـ 22 ـ 23 لغایت 25 ـ 33 ـ 36 ـ 39 لغایت 43 شامل آرایشگاه ها می باشد.
4 ـ کلیه مواد این آیین نامه باستثنای مواد 15 ـ 20 ـ 23 ـ 25 ـ 33 ـ 34 ـ 36 ـ 39 ـ 40و41 شامل نانوایی ها می گردد.
5 ـ کلیه مواد این آیین نامه باستثنای مواد 15 لغایت 20 ـ 23 ـ 34 ـ 39 ـ 40 ـ 41و43 شامل محلهای فروش مواد غذایی ( از قبیل گوشت فروش می وه و سبزی فروش بقالی و عطاری و امثال آنها می باشد).
6 ـ کلیه مواد این آیین نامه باستثنای مواد 15 ـ 17 ـ 23 ـ 33 ـ 34 ـ 39 ـ 40 ـ 41 شامل محلهای تهیه مواد غذایی (از قبیل ماست بندی، کشک سایی، قند ریزی شیرینی پزی و نظائر آنها) می باشد.
7 ـ کلیه مواد این آیین نامه باستثنای مواد 17 ـ 33 ـ 34 ـ 39 ـ 40 ـ 41 ـ 40 ـ 43 شامل محل های تهیه و فروش مواد غذایی کـه دارای محل پذیرایی از مشتری می باشد می شود.
8 ـ کلیه مواد این آیین نامه باستثنای مواد 15 لغایت 17 ـ 33 ـ 34 ـ 39 ـ 40 ـ 41 ـ 42 شامل محلهای تهیه و فروش مواد غذایی کـه دارای محل پذیرایی مشتری نیستند می باشد.

وزیر بهداری