احراز قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی ناظر به قصد عام و خاص است / نظریه مشورتی 7/99/52 مورخ 1399/02/14 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

جزئیات نظریه

شماره نظریه : 7/99/52

شماره پرونده : 99-176-52ک

تاریخ نظریه : 1399/02/14

استعلام :

استعلام: بند «الف» ماده 743 قانون مجازات اسلامی تعزیرات مقرر داشته است «چنان چه به منظور دستیابی افراد به محتویات مستهجن آن ها را تحریک، ترغیب و ...»، ماده 746 همان قانون نیز مقرر داشته: «هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله سامانه رایانه ای یا مخابراتی اکاذیبی را منتشر نماید ...». آیا عبارات «به منظور» و «به قصد مذکور» در مواد مارالذکر به انگیزه مرتکب اشاره دارد یا این که مبین سوء نیت خاص و لزوم احراز آن است؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :

«انگیزه ارتکاب جرم» امری درونی و نیروی محرکه ای است که فرد را به سوی ارتکاب جرم سوق می  دهد و تأثیری در تحقق جرم ندارد؛ در حالی که سوء نیت (اعم از عام و خاص)، عنصر معنوی جرم است که یکی از ارکان تشکیل  دهنده جرم است. احراز سوء نیت عام که همان قصد ارتکاب جرم است، جدا از احراز قصد ارتکاب جرم نیست؛ لکن مقنن احراز سوء نیت خاص را جدا از قصد ارتکاب جرم در مواردی مانند جرایم اشاره شده در استعلام لازم دانسته است؛ بنابراین آن چه در بند «الف» ماده 743 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب 1375 با عبارت «چنان چه به منظور دستیابی افراد به محتویات مستهجن» و در ماده 746 همین قانون با عبارت «هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی» آمده است، «سوء نیت خاص» و از ارکان اصلی تحقق جرایم مذکور است و تحقق بزه های یادشده در مواد مذکور، علاوه بر سوء نیت عام، منوط به احراز وجود سوء نیت خاص مرتکب است که تشخیص و احراز این امر هم به عهده قاضی رسیدگی  کننده است