رای 10031 مورخ 1403/12/14 هیات عمومی دیوان عدالت اداری : لحاظ مشوق و امتیاز ویژه تسهیلاتی جهت سپرده گذاری در بانک بـه معنای توثیق بخشی از تسهیلات نیست 

شماره پرونده: هـ ت/0300117   

شماره دادنامه: 140331390003010031 

تاریخ: 1403/12/14

شاکی: سازمان بازرسی کل کشور

طرف شکایت: بانک ملی

موضوع شکایت و خواسته: درخواست ابطال دستورالعمل شماره 0017/47187 مورخ 1401/4/9 بانک ملی ایران موضوع طرح سپرده ممتاز ملی بـه همراه ضمائم مربوط

بیشتر بخوانید:

شاکی دادخواست بـه طرفیت بانک ملی بـه خواسته ابطال دستورالعمل شماره 0017/47187 مورخ 1401/4/9 بانک ملی ایران موضوع طرح سپرده ممتاز ملی بـه همراه ضمائم مربوط بـه دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که بـه هیأت عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت بـه قرار زیر می باشد: 

موضوع: طرح سپرده ممتاز ملی

با احترام؛

پیرو دستورالعمل های شماره 46911 مورخ 1401/01/29 و شماره 47120 مورخ 1401/05/04 اداره کل بررسی طرح ها، طرح سپرده ممتاز ملی (نسخه بروز شده اوراق سپرده مدت دار ویژه سرمایه گذاری عام) بـه شرح فایل الحاقی ابلاغ می گردد.

ضروریست واحدها با رعایت نکات ذیل نسبت بـه صدور گواهی سپرده موصوف برای مشتریان اقدام نمایند: 

1 ـ مشخصات و شرایط فروش گواهی سپرده ممتاز ملی دقیقاً منطبق بر گواهی سپرده ویژه عام (موضوع دستورالعمل های صدرالاشاره) می باشد.

2 ـ در گواهی سپرده ممتاز ملی، در راستای ایجاد جذابیت برای مشتریان بـه منظور استقبال از گواهی سپرده موصوف، تمهیداتی اندیشیده شده (صدور کارت اعتباری خرید در زمان فروش تمدید گواهی، قرعه کشی و ارائه جوایز بـه سپرده گذاران و ....) که ضروریست واحدها نسبت بـه تشریح آن برای مشتریان و تبلیغات شرایط جدید اقدام نمایند.

3 ـ گواهی سپرده ممتاز ملی با سررسید حداکثر یکساله (3ماه، 6ماه و 12 ماهه) عرضه و برای سال های بعد نیز قابل تمدید می باشد.

4 ـ تا زمانی که مشتری تقاضای بستن سپرده را نداشته باشد، گواهی های صادره بصورت سیستمی تمدید می گردد.

5 ـ تسهیلات موضوع طرح (مربوط بـه جوایز)در قالب عقد مرابحه قسطی/ غیر دولتی/خدمات/طرح سپرده ممتاز ملی با کد زیر نوع 8991 قابل پرداخت می باشد.

6 ـ مطابق دستورالعمل های مذکور گواهی سپرده موضوع طرح با کدهای زیر نوع 040، 531 و 530 بـه ترتیب برای گواهی سپرده 12 ماهه، 6 ماهه و 3 ماهه قابل انتشار است.

7 ـ ادارات امور و شعب مستقل می بایست حداکثر 3 روز پس از وصول این دستورالعمل نسبت بـه معرفی احدی از کارکنان خود بـه این اداره کل (به همراه شماره تلفن همراه و ثابت) بعنوان مدیر محصول طرح اقدام نمایند.

8 ـ اهداف تعیین شده برای واحدها در مقاطع مختلف، مطابق جدول پیوست ارسال می گردد.

9 ـ عملکرد کلیه واحدها بصورت ماهیانه رصد و گزارش آن بـه مدیریت عالی بانک تقدیم می گردد در این خصوص مدیران محصول می بایست بـه صورت ماهیانه گزارش عملکرد آن اداره امور/شعبه را بـه این اداره کل ارسال نمایند.

10 ـ مطابق ضوابط تعیین شده در طرح همت ملی، بـه واحدهایی که بـه اهداف تعیین شده دست یابند پاداش پرداخت خواهد شد. ضمناً مدیران واحدها، مسئول عملکرد واحدهای تحت امر و عدم دستیابی بـه اهداف تعیین شده خواهند بود.

*دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت: 

اولاً طبق بند 2 از بخشنامه شماره 00/375517 مور خ1400/12/23 بانک مرکزی از تاریخ تصویب این مصوبه اخذ هرگونه سپرده عنوان وثیقه نقدی بـه هر عنوان قبل و یا بعد از اعطای تسهیلات توسط بانک ممنوع گردیده است ثانیاً طبق ماده 19 اصلاحی آیین نامه وصول مطالبات غیر جاری موسسات اعتباری بخشنامه شماره 98/158716 مورخ 1398/5/10 بانک مرکزی اختیارات موسسات اعتباری بـه جهت مراجعه بـه مشتری و ضامنین بـه منظور برداشت از هر یک از حساب های انفرادی مشتری و ضامنین بـه منظور برداشت از هر یک از حساب های انفرادی مشتری و یا ضامنین پس از سررسید و در صورت عدم بازپرداخت تسهیلات محقق می گردد لذا مصوبات مورد شکایت برخلاف مصوبات بالادستی مصوب بانک مرکزی و خارج از حدود اختیارات بانک ملی است در نتیجه تقاضای ابطال آن مورد تقاضاست.

* در پاسخ بـه شکایت مذکور، مدیرکل حقوقی بانک ملی ایران بـه موجب لایحه شماره 1953211 ـ 1400/5/24 بـه طور خلاصه توضیح داده است که: 

برخلاف استنباط سازمان بازرسی کل کشور منظور از عبارت کارت اعتباری بـه مبلغ سی درصد سپرده اخذ وثیقه بـه میزان حداقل سی درصد سپرده نبوده بلکه بانک بـه عنوان مشوق افتتاح و تمدید سپرده طرح ممتاز ملی تسهیلات مراجعه را در قالب کارت اعتباری و بـه میزان سی درصد سپرده افتتاح یا تمدید شده بـه مشتریان خود پرداخت می نماید. لذا ایراد وارده بـه دستورالعمل بلاوجه است و مغایرتی با مقررات قانونی ازجمله بند 2 بخشنامه شماره 375517 مورخ 1400/12/23 بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ندارد.

درخصوص تسویه تسهیلات قبل از سررسید بـه جهت اینکه تسهیلات موضوع سپرده ممتاز ملی در قالب خدمات بـه مشتریان عرضه شده و در راستای تشویق مشتریان بـه افتتاح و تمدید سپرده مزبور بـه ایشان اعطا می گردد مطابق توافق انجام شده فی مابین بانک و مشتریان که طبق ماده 10 قانون مدنی ناخذ بوده درصورت بستن سپرده مشتری موردنظر مشمول بهره مندی از امتیازات طرح سپرده ممتاز ملی از جمله تسهیلات تشویقی نبوده و بـه این سبب بانک بـه دلیل عدم پایبندی مشتری بـه مفاد توافق اقدام بـه تسویه تسهیلات تشویقی موضوع طرح می نماید. لذا تقاضای صدور رأی بـه رد شکایت شاکی مورد استدعاست.

پرونده کلاسه هـ ت/0300117 در جلسه مورخ 1403/11/28 هیأت تخصصی مالیاتی بانکی مورد بررسی و تبادل نظر واقع شد که با لحاظ عقیده اتفاقی حاضرین در جلسه بـه شرح ذیل با استعانت از درگاه خداوند متعال مبادرت بـه انشاء رأی می نماید: 

بیشتر بخوانید:

باتوجه بـه اینکه عمده استدلال سازمان بازرسی کل کشور در جهت تقاضای ابطال دستورالعمل شماره 0017/47187 مورخ 1401/04/09 بانک ملی ایران، مبنی بر این بوده که برخلاف بخشنامه شماره 00/375517 مورخ 1400/12/23 بانک مرکزی و دادنامه های صادره از هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، وفق مفاد مقرره معترض عنه، توثیق نقدی و نگهداری بخشی از تسهیلات پرداختی مجدداً مورد تجویز واقع شده است در حالی که حسب پاسخ معموله و با مداقه در مفاد دستورالعمل مورد شکایت و با استنباط جمیع قضات حاضر در جلسه هیأت تخصصی مالیاتی بانکی، موضوع این دستورالعمل راجع بـه یک امتیاز خاص و ویژه است که بـه سپرده ممتاز ملی داده شود و موضوع آن پرداخت تسهیلات مصطلح و تکلیفی بانک ها در قالب عقود نمی باشد بلکه سپرده گذارانی که حائز رتبه ممتاز ملی می باشند برای ایجاد جذابیت بیشتر برای آنها جهت حفظ و استمرار سپرده و یا تشویق دیگران بـه سپرده گذاری نزد بانک، می توانند از تسهیلات خاص و ویژه این سپرده گذاری استفاده نمایند و اصولاً موضوع سپرده گذاری و امتیازات متعلق بـه آن از موضوع تشویق مندرج در دستورالعمل مجزا بوده و بـه معنای متوقف ماندن پرداخت تسهیلات بر توثیق نقدی و یا نگهداری بخشی از وجوه تسهیلات که در مصوبات قبلی ابطال شده اند، نمی باشد بنابراین مقرره معترض عنه در حدود مقررات بوده و مغایرتی با قوانین نداشته بـه استناد بند ب ماده 84 از قانون دیوان عدالت اداری رأی بـه رد شکایت صادر می نماید. رأی یاد شده ظرف بیست روز پس از صدور قابل اعتراض از ناحیه ریاست معزز دیوان عدالت اداری یا ده نفر از قضات گرانقدر دیوان عدالت اداری می باشد.

رئیس هیأت تخصصی مالیاتی، بانکی دیوان عدالت اداری ـ محمد علی برومند زاده